15. ڀينءَ
15.1 ڀينءَ جي بازار ۾ پيو گهم. (لاڙ، چوڻي)
جاتي شھر ۾ واقع، شيخ سلامت } متوفي ۶۱۰ هه، جي نالي پويان درگاهه مغلڀين جي بازار، ميلي جي وقت، تمام ڊگهي ٿي ويندي آهي. منجهس نه ڪنھن کي گهمڻ ڦرڻ جي جهل پل هوندي آهي ۽ نه ئي بازار کٽڻ جي هوندي آهي. گهمڻ ۾ ٿڪ محسوس ڪرڻ واري کي چئبو آهي؛ ”ڀينءَ جي بازار آهي، پيو گهم!“
مطلب:
• گهمڻ لاءِ گهڻو ميدان آهي.
15.2 ڀينءَ جي بازار ۾ ٻيائي نه ڪر. (لاڙ، چوڻي)
بزرگ شيخ سلامت عرف مغلڀين جي ميلي جي بازار ۾ ٻيائي، ڪوڙ ۽ ٺڳي نه ڪرڻ گهرجي. جاتي شھر اندر، جيڪڏهن ڪنھن جي ڳالهه ۾ ٿورو گهڻو تفاوت نظر ايندو آهي ته کانئس پڪائيءَ خاطر يا سچ اوڳاڇرائڻ لاءِ، پڇبو آهي؛ ”ٻيلي! هيءَ ڀينءَ جي بازار آهي، ان ۾ ٻيائي نه ڪر!“
مطلب:
• قھر نه ڪر! ڀينءَ جي بازار آهي!
• بزرگن جي آستانن تي، غلط ڪمن کان پاسو ڪجي.
15.3 قھر نه ڪر، ڀينءَ جي بازار آهي. (لاڙ، چوڻي)
بزرگ مغلڀين وڏي ڪاني ڪرامت وارو ٿي گذريو آھي، جنھن پنھنجي حياتيءَ ۾ نه انصاف جو دامن ڇڏيو ۽ نه وري ٻين کي ڇڏڻ لاءِ تلقين ڪئي. بلڪ انصاف کي قائم رکڻ جي ٻين کي تلقين ڪئي. ھاڻي ان بزرگ جي بزرگيءَ جو خيال ڪندي، سندس وسنديءَ ۾ ظلم ۽ قھر کان پاسو ڪجي ته چڱو!
مطلب:
• چڱي جاءِ يا ھنڌ جو، مانُ رکڻ گھرجي.
• ڏائڻ وانگر ستون گھر ضرور ٽارجي.
15.4 ڪيئن؟ چي؛ ”نه هالا، نه ڀينءَ.“ (لاڙ پھاڪو)
ڳوٺ ٻڍاپور جي ڀر ۾ ڀينءَ جو ڳوٺ آهي، جتان درياھ جي ٻئي پار هالا جو شهر آهي. تنهنڪري اتان جي رهواسين کان رواجي ڳالھ ٻولھ ڪندي، اگر ڪير پڇندو آهي؛ ”ادا ڪيئن؟“ موٽ ۾ چوندا آهن؛ ”جيئن هالا ۽ ڀينءَ“.
۲
جاتي شھر اندر، شيخ سلامت ‡ متوفي ۶۱۰ هه جي نالي پويان درگاهه مغلڀين واقع آھي. اھا درگاھ خانقاھ به رھي آھي، جتي منجھيل ماڻھو اچن ٿا. ان جو احترام پڻ ڪن ٿا.
اھڙيءَ طرح ھالا منجھ مخدوم نوح سروريءَ جي گادي پڻ قابل احترام رھندي آئي آھي. اگر ڪنھن جو ڪنھن سان تنازعو ھوندو آھي ته ڪنھن ھڪ درگاھ جو نالو وٺڻ سان معاملو رفع دفع ڪري ڇڏيندو آھي.
ڪي ماڻھو وري طبيعتًا اھڙا ضدي ھوندا آھن، جو کين اگر انھن درگاھن جا گادي نشين گھرائي ڪا ڳالھ مڃرائڻ چاھين ته به نه مڃيندا آھن. اھڙن ضدي، بي پير ۽ بي مراد ماڻھن لاءِ ائين چئبو آھي.
مطلب:
• شرافت سان، نه هالن جا پير مڃائيندس ۽ نه وري مغلڀين جو بزرگ.
• ”ادا ڪيئن؟“ چي؛ ”جيئن هالا، تيئن ڀينءَ.“ (پھاڪو)
• ”فلاڻو ڳالهه مڃي ٿو يا نه؟“ هڪڙي دوست ٻئي کان پڇيو. ٻئي ورندي ڏنس؛ ”شرافت سان ته؛ نه هالا، نه ڀينءَ.“
• حال احوال وٺندي ڪير پڇندو آهي؛ ”ڏي خبر؟“ موٽ ۾ جواب ملندو اٿس؛ ”جيڏو بندو، تيڏي خبر“. (لاڙڪاڻو)
• ڪو ماڻهو ڳالھ نه سمجهي، پڇڻ جي انداز ۾ چوندو آهي؛ ”هان!“ ته اڳلو خار مان چوندو اٿس؛ ”ڦوٽ تان“. (ساھتي)
• تور ماپ ڪندي جيڪڏهن گراھڪ، دڪاندار کي چوندو؛ ”بس.“ دڪاندار يڪدم چوندس؛ ”بس، آ اللھ جي وس.“
• جيڪڏهن ڪو ڪچھريءَ ۾ ڳالھائيندي چپ ٿي ويندو آھي ۽ کانئس اڳتي جي احوال لاءِ پڇبو آھي؛ ”پوءِ؟“ يڪدم چوندو آھي؛ ”پوءِ، الله نه ڪندو.“