24. ٺل
24.1 ٺل؛ آهي گل. (چوڻي)
ٺل شهر جا رهواسي، پنهنجي شهر جي، انهن لفظن سان تعريف ڪندا آهن. ٻاهران لڏي آيلن جو، ٺل بابت مختلف رايو آهي. اهي اھو ته مڃين ٿا ته ”ٺل، گل آهي“ پر شڪايت به ڪن ٿا؛ ”ٺل، دل ڏيئي ويٺو رل“ يا ”ٺل؛ رل“ يا ”ٺل ڏنو ٺڪاءُ، عودي اڌواڌ“ وغيره وغيره.
اهي سڀ تڪبند چوڻيون، چٿر يا ٽوڪ طور به ٺهيل آهن. انهن جو حقيقت سان گهٽ تعلق آھي. ائين جيئن هڪڙو لطيفو مشهور آهي.
”ڪهڙي شهر ۾ رهندو آهين؟“ هڪڙي ٺلاهيءَ کان ڪنهن پڇيو.
”مان ان شهر ۾ رهندو آهيان.“ ٺلاهيءَ کيس ڳجهارت جي انداز ۾ جواب ڏيندي ٻڌايو؛ ”جنهن جي نالي کي ابتو ڪجي ته لٺ ٿي پوي.“
مطلب:
• انهيءَ نموني، ٻين ڳوٺن/ شهرن بابت به چوڻيون ٻڌڻ ۾ اينديون آهن.
• گهوڙي جي ڦٽي؛ وهي ٽانگي ۾،
ڏاند جي ڦٽي؛ وهي گهاڻي ۾،
آفيسر جي ڦٽي؛ نوڪري ڪري لاڙڪاڻي ۾.
• ڌنڌ دوداپور، قهر ڪوٽڙي، ظلم زورڳڙهه،
هنيل حيدرآباد ، شير شيرانپور، دائو ٻچن کائو.
• جيڪب آبادي؛ نه نر، نه مادي.
• ڀيٽيو؛ ميرپوري منڊي، چانڊاڻ چنڊي، عودي سنجن سوڌي،
ٺل ڏنو ٺڪاءُ، هلي ڏسو ڳڙهيءَ جو لقاءُ. (چوڻي)
24.2 ٺل آئي جو، ڄائي جو نه. (چوڻي)
ٺل جي اصل رهواسين، ٻاهران لڏي آيلن جي ڀيٽ ۾، ڪا خاص ترقي نه ڪئي آهي، جنهن سبب، اھي ٺل بابت شڪايتي انداز ۾ چوندا آهن؛ “ٺل آئي جو، ڄائي جو نه”.
جيڪب آباد شهر جا اصل باشندا به ائين چوندا آهن؛ ”جيڪب آباد آئي جو، ڄائي جو نه.“ ٻين شهرن وارا به پنهنجن شهرن بابت ائين چئي سگهن ٿا. هونئن به ٻاهران لڏي آيل، فطرتي اصول تحت، هميشه اصل باسين جي ڀيٽ ۾ گھڻي ترقي ڪندو آهي.
مطلب:
• لاڏائو ۽ گھر ڇڏيندڙ ماڻھو ئي، دنيا جي ترقي ماڻين ٿا.
• ملتان آين جو آ، ڄاين جو نه.