69. ڪڇ
69.1 سنڌ سمون، ڪڇ چنون، ڀاٽي جيسلمير
چوٿون چغدو، جنھن جي پيڙهيءَ مٿي پير. (لاڙ، چوڻي)
سنڌ تي سما خاندان، ڪڇ تي چنا ۽ جيسلمير تي ڀاٽين حڪومت ڪئي آھي. اھي علائقا انھن جي نالن پويان ڄاتا سڃاتا وڃن ٿا.
واڌو تشريح لاءِ ڏسو؛ ”جيسلمير“.
69.2 سنڌ ۾ پڇي به ڪو ڪو نه، ڪڇ ۾ ڪنور ٻائي. (لاڙ، پھاڪو)
جنھن ڳائڻي کي سنڌ ۾ ڪير به نه سڃاڻي، اھو ڪڇ منجھ وڏو ڳائڻو ليکيو وڃي ٿو، جو اتي يا ڳائڻن جي کوٽ آھي يا وڏو قدر آھي.
مطلب:
• واڌو تشريح لاءِ ڏسو ”سنڌ“.
69.3 ڪان تان ڏنگ ڏڙو، ڪان تان ڪپو ڪڇ ۾. (لاڙ، پھاڪو)
ڏنگ ڏڙو، رڻ ڪڇ جي پھرين وسندي آھي، جيڪا سنڌ کان ويندڙن کي آدر ڀاءُ ڪندي آھي.
جيڪڏھن ڪوشش ڪري پنڌ ڪبو ۽ ڳولا ۾ نڪري پئبو ته پوءِ منزل تي ضرور رسبو يا واٽ تي رلي وڃبو. اھڙيءَ طرح ڪڇ ۾ موجود شھر ڏنگ-ڏڙي لاءِ نڪربو ته پوءِ يا ته ڏنگ ڏڙي شھر ۾ وڃي پھچبو يا ته رڻ جھاڳڻ کان پوءِ، پنڻ وارو ڪپو کڻي، ڪڇ (ملڪ) ۾ ئي پيو پِنِبو.
مطلب:
• يا ڪپو ڪڇ ۾، يا ڏونگهو ڏر ۾. (لاڙ)
• يا ڪپو ڪڇ تي، يا ڍينگو ئي ڍيري. (ساهتي)
• توڪل ڪري ڪيل ڪم مان يا ته وڏو فائدو پوندو يا وڏي ٽوٽ پوندي.
69.4 ڪڇ ڦريو جوڳين، سنڌ ڦري ٺوڳين. (لاڙ، چوڻي)
رڻ ڪڇ منجھ، سنياسي جوڳي گھڻا آھن، جيڪي مانڊا وغيرھ ڄاڻي ماڻھن کي پيا ڦريندا ڦَٽيندا آھن. ان جي بر عڪس سنڌ اندر تعليم ته آھي پر ماڻھو ايترا سادا آھن جو کين ٺڳ به ڦريو وڃن.
مطلب:
• واڌو تشريح لاءِ ڏسو؛ ”سنڌ“.