110. هالا
110.1 دعا جا داڻا؛ هالا پراڻا. (لاڙ، چوڻي)
ھالا پراڻا، اوليائن ۽ بزرگن جو مسڪن، مولد ۽ مدفن رھيو آھي. منجھس مخدوم نوحرح جھڙا بزرگ پيدا ٿيا. مخدوم صاحب، سنڌ جو پھريون عالم آھي، جنھن قرآن مجيد جو پھريون ترجمو، سو به فارسي زبان منجھ ڪيو. سندن درگاھ عاليه تي رب پاڪ کان گھريل جائز دعا، اگھي ٿي، جنھن سبب، ھر ڪو دعا جا داڻا چونڊڻ لاءِ، اوڏانھن پنڌ پوي ٿو.
مطلب:
• ھالا پراڻا جي درگاھن تان ملندڙ فيض ڏانھن اشارو آھي.
110.2 ”ڪيئن؟!“ چي، ”هالا ۽ ڀينءَ.“ (لاڙ، پھاڪو)
ھالا ۽ ڀينءَ، اوليائن جي گادين جا ھنڌ آھن. اتان جا پانڌيئڙا، اتان جو نالو ٻڌي ھر معاملي تي سيس نوائيندا آھن. اگر ڪو نه نوائي ته اھڙي ضدي ماڻھوءَ لاءِ چوندا آھن؛ ”کيس نه ھالا جي بزرگن جو احترام آھي ۽ نه وري ڀينءَ جو ڀؤ اٿس.“
مطلب:
• بي پيرو ماڻھو، ڪنھن جي به چوڻ ۾ نه ھوندو آھي.
• وضاحت لاءِ ڏسو؛ ”ڀينءَ“.
110.3 هالا آهي؛ ها ۽ لا. (لاڙ، چوڻي)
ها؛ ھا. لا؛ نه.
ھالا شھر لاءِ، سندس نالي اندر لفظن جي معنوي مفھوم ڏانھن ڌيان ڇڪائي، ٽوڪ ٺاھي وئي آھي ته اھو ھڪ ئي وقت ھاڪار به آھي ته نھڪار به آھي. اتي ئي اتي اقرار به آھي ته اتي ئي اتي انڪار به آھي. ان ادا کي ڇا سمجھجي؟
مطلب:
• اقرار ڀي ھي، انڪار ڀي ھي؛ اس ادا ڪو ڪيا ڪھيئي!