شاعِر پاران: شاعِري تنهائيءَ سان ڪيل گُفتگو آهي!
ہزار شُکر کے ہم اہلِ حرفِ زندہ نے،
مْجا ورانے ادب سے سْند نہیں مانگی۔
پر مُنهنجا اُهي عام پڙهندڙ، جيڪي مون وانگر سادا، سٻاجها هُئا ۽ ڪنهن به بُعض ۽ ڪيني جي بيماريءَ کان بچيل هُئا، اُنهن کان جيڪا مانائِتي موٽ مون کي مِلي، اُن جو ڪاٿو اِنهي ڳالهه مان آسانيءَ سان لڳائي سگهجي ٿو ته، اُهي اَڄُ به اڻلڀ ٿِي وِيل ڪتاب ’’اکين ۾ اُلڪا‘‘ کي حاصل ڪرڻ لاءِ ايئن اُتاولا آهن، جيئن سنياسين جون اکيون جبلن ۾ جڙيون ٻُوٽيون ڳولڻ لاءِ سرگردان هُونديون آهن. ۽ کين اکين ۾ اُلڪا پڙهڻ جي تشنگي اڄ به ايئن ئِي تڙپائي ٿِي، جيئن ٿر- ٻاٻيهي کي پلر جي پياس تڙپائيندي آهي.
2015ع ۾ مُنهنجو ريڊيو اسِڪرپٽ تي مشتمل ڪتاب ’’خيال ڪڙو کڙڪائن ٿا‘‘ شايع ٿيو. مُنهنجي پهرينءَ شعري مجموعي وانگر مُنهنجي اِنهي نثري ڪتاب کي به مُنهنجي لائق پڙهندڙن وٽان جيڪا پزيرائي مِلي، ۽ جيڪا محبت ڀَري موٽ مِلي، اُن مُنهنجي هيڪاندي همت وڌائي، مون ۾ نئون جذبو ۽ حوصلو پيدا ڪيو. جنهن جي بدولت ئي هڪ سال اندر آئون پنهنجو ٻيو ڪتاب آڻڻ جي همت ساري سگهيو آهيان. ڏهاڪو سالن جي ڊگهيءَ وڇوٽيءَ کانپوءِ منهنجو هِي نئون شعري مجموعو ’’صَحرا مون ۾ ساهُه کڻي ٿو‘‘ مُنهنجي انهي دعوا کي ثابت ڪرڻ لاءِ سگهارو دليل آهي ته، مون اسٽيجن، مُشاعرن ۽ ادبي ميلن کان پاڻ کي پري رکي، گهرجي ڪُنڊ ۾ گوشه نشيني اختيار ڪرڻ باوجود، شاعِريءَ سان سڱ ناهي ڇِنو، ڇاڪاڻ جو شاعِري جيڪا ڪڏهن مُنهنجو شؤق هُئي، اُها هاڻي مُنهنجي زندگيءَ جو سڀ کان وڏو ۽ واحد ڪاز ۽ جواز آهي، اِها ئي مُنهنجي عبادت آهي. اِها ئي مُنهنجي رياضت آهي. جنهن مون کي اڪيلائي جي ’’اعتڪاف‘‘ ۾ هوندي به اڪيلي هئڻ جو احساس ٿيڻ ناهي ڏنو. مون ماٺ جو مُراقبو پائي به پنهنجي ڏات جي ڪاڪ تي رات اچڻ ڪو نه ڏني آهي.
اِهـا مـاٺ معنيٰ، رکي ٿي زمانا!
اسان ڏات ويٺا اڏيءَ تي ارايون.
مُنهنجي شاعِري تنهائي سان ڪيل گُفتگو آهي، جنهن ۾ ڪئي اڄاتا ۽ اڇوتا آواز گُنگُنائِن ٿا. ڌرتيءَ جا، ڌرتيءَ واسين جا، منهنجي اندر ۽ ٻاهر جيڪي آواز ٻُرن ٿا، جيڪي آواز دانهن سمجهي دٻايا وڃن ٿا، اُهي سمورا آواز مُنهنجي شاعِريءَ ۾ پڙاڏا بڻجي گُونجن ٿا. مُنهنجي شعور، تحت الشعور ۾ جو ڪُجهه به موجود آهي، اِهو مُنهنجي شاعِريءَ جو سرمايو آهي. مون جيئن ۽ جيڪي ڪُجهه ڏٺو آهي يا محسوس ڪيو آهي، اُنهي کي ڪنهن شاعِراڻيءَ صِنف ۾ اوتي پاڻ کي هوا کان به هلڪو محسوس ڪيو آهي. هِيءَ وشال ڌرتي، هِيءَ ڪُل ڪائنات ۽ اُن جا جُملي رهاڪو مُنهنجي شاعِريءَ جا محبوب مُحرڪ آهي. اِهي مُنهنجي شاعِريءَ جو اُتساهه آهن ۽ اِهي ئي مون کي لِکڻ لاءِ خام مال مُهيا ڪن ٿا. ٿر، جيڪو سنڌو سڀيتا ۽ هاڪڙي تهذيب جو عڪاس ۽ امين آهي، سو مُنهنجي شاعِريءَ ۾ پنهنجين سمورين حُسناڪين ۽ پيڙائن سميت ساهه کڻي رهيو آهي. جيڪڏهن ڪو ٿر کي منهنجي اکين سان ڏسي ته شامي پناهگيرن ۽ ٿر مان هر سال لاباري لاءِ لڏپلاڻ ڪندڙ دربدر ڀيلن ۽ ڪولهين جي دلين جا درد به ساڳي آهن ته سندن اکين جي لُڙڪن جو ذائقو به ساڳي، ٿر ۾ مرندڙ معصوم ٻارڙن جي مائرن توڻي فلسطيني ٻارڙن جي امڙين جي سيني ۾ ساڳي گوشت جي دل ڌڙڪي ٿي. پر چوندا آهن ته ’’پٿر پرائو سُور سڀڪا پنهنجا روئي‘‘ سو مون کي اِن ڳالهه تي قطعي ڪو پڇتاءُ يا ارمان ڪونهي ته مون ايشيا کنڊ جي سياسي، سماجي بُحرانن ۽ عالمي لقائُن کي پنهنجي شاعِريءَ جا موضوع بنائڻ بدران پنهنجي مَڏوهر ڏيهه جي ڏکن ۽ سُکن کي سندم شاعِريءَ ۾ پناهه ڏني آهي. ۽ اُن جُرم ۾ جيڪڏهن ’’ڪويتا- ڪيٽين‘‘ جا ڪمدار مون کي ’’شاعر برادريءَ‘‘ جي ڀَت پوت مان نيڪالي ڏيندا ته به مون کي ڪو اعتراض ڪو نه ٿيندو. باقي منهنجي خيال ۾ خود شاعِرُ پنهنجي شاعِريءَ جي موضوع، مزاج، ماحول، موسيقي، مقصد ۽ ڪيفيت بابت پاڻ ئي ويهي وضاحتون ڪري ته اُهو قطعي مناسب ڪونهي. ڇو جو، اِهو حق اُنهن باشعور پاٺڪُن کي هُئڻ گهرجي، جيڪي شاعِريءَ سان محبت ڪن ٿا، ۽ شاعِريءَ جي روح کي سمجهن ٿا. اُهي ئي شاعِريءَ ۾ پِنهان ڪنهن پيغام کي پَروُڙي اُن مان ڪو حِظ حاصل ڪن، قبول ڪن يا رَد ڪن، اِهو سندن ئي صوابديدي اختيار آهي. ۽ هُونئن به شاعِريءَ ته خود وات وڪيل هُوندي آهي.
شاعِريءَ ۾ هر ڪنهن جا پنهنجا گس ۽ گهاڙيٽا آهن، ڪي جدت جي جَڙي گهوڙي تي سوار آهن، ته ڪي وري ڪلاسيڪيت جي ڪرهن تي پاکڙا پلاڻي ويٺل آهن. پاڻ نه پنهنجي ماضيءَ سان ناتو ڇِنو آهي، نه ئي حال تان هٿ کنيو آهي ۽ نه ئي وري آئيندي کان اکيون ڦيريون آهن. پر پوءِ به پاڻ ڪنهن جي به جُتيءَ ۾ پير پائڻ جي نه ڪا دعوا ٿا ڪريون ۽ نه ئي ’’ٺُونٺيون‘‘ هڻي يا ’’چٺين چپاٽين‘‘ ذريعي ڪا جاءِ ماڻڻ جي ڪوشش ٿا ڪريون . پاڻ نه ڪنهن خدمت جي خوش فهمي ۾ مُبتلا آهيون نه ئي سنڌي ادب تي ڪو ٿڌو ٿورو ٿاڦيون ٿا، ڇاڪاڻ جو پاڻ ڪنهن جي خواهِش يا فرمائش بدران هميشه پنهنجي ’’درويش دل‘‘ جي آر ۽ اِصرار تي لِکيو آهي. پوءِ جهڙو به حال آهي، پريان نال آهي، مون پنهنجي شاعِريءِ جي سرزمين تي جيڪا به جاٽ ڀَري آهي، جيڪي به جوٽا ڏنا آهن يا آڙيڪا ڏِنا آهن. اُهي اوهان جي اڳيان آهن. اگر انهن ۾ ڪي ڪميون، پيشيون (فني يا فڪري) رهجي ويون آهن ته آئون اُهي ايئن قبول ڪرڻ لئه تيار آهيان، جيئن ڪا جيجل ماءُ پنهنجي ڪُسر ۽ ڪپوٽ اولاد جا عيب اکين تي رکندي آهي.
آئون بيحد ٿورائتو آهيان سنڌ جي سدا ملوڪ آرٽسٽ ۽ مُنهنجي محبوب دوست محترم اي-آر آزاد جو، جنهن منهنجي هُجت کي مانُ ڏيندي، بيتن، واين، غزلن ۽ نظمن جا اِنتهائي دلڪش ۽ شاندار اِسڪيچز ٺاهي ڏنا. ٿورا ته مون تي سنڌ جي اُنهن سرموڙ شاعرن/اديبن جا به ٿر واريءَ کان وڌ، جن مون جهڙي معمولي ماڻهوءَ جي اڌ ڳالهاءُ يعني ميسيجز يا فون ڪالز کي مانُ ڏيندي مُنهنجي هِن ڪتاب بابت پنهنجا انمول ۽ عاليشان ويچار تاثرن، مضمونن ۽ راين جي روپ ۾ تحرير ڪري اُماڻيا آهن. جن ۾ سائين ڊاڪٽر آڪاش انصاري، احمد سولنگي، بخشڻ مهراڻوي، ادي رُخسانه پريت چنڙ، آپا مريم مجيدي، مير حسن آريسر، روُحل ڪالرُو، فراق هاليپوٽو، امر اِقبال، اياز رضوي ۽ امير منڌرو.
وڏا وڙ سنڌ جي محبوب ماڻهوءَ سائين ارباب احسان ، سڳي ڀاءُ جهڙي دوست عبدالرئوف جماليءَ، محبوب دوست استاد آسي زمينيءَ، آصف عزيز مهراڻوي، نوجوان شاعر حسن نوشاد، عبدالله آس هنگورجي، الله ڏنو هالاڻي، مٺيءَ جي ڪمپوزر دوست مڪيش هميراڻي ۽ ڪنول پبليڪيشن جي روح روان سنڌ جي سريلي شاعر سعيد سومري جا، جن جو هن ڪتاب جي ڪمپوزنگ کان وٺي ڇپائي تائين سجيلو ساٿ ۽ سهڪار سنگ سنگ رهيو.
محبتن جو منتظر
امر ساهڙ
Cell: 0321-3661266