لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

فيض جوڻيجي جو سال 2009ع جو پيش ڪيل ڊاڪٽوريٽ لاءِ ٿيسس “طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر” نظر مان ڪڍيو اٿم ۽ حيراني آهي ته ايترو خوبصورت انداز ۾ سنڌ جي اندر مارڪسي نڪتي نگاهه ۽ ترقي پسند نڪتي نگاهه کان ڪتابن جو تجزيو ڪيو ويو آهي. هڪ ته اهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان اڳ جا ڇپيل آهن ۽ ٻيا اُهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان پوءِ جا ڇپيل آهن
Title Cover of book طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

• وضاحتي نوٽس

جديد_ ’’جديد‘‘ لفظ اسان وٽ سادي ۽ عام معنى ۾ موجود آهي سا اها ته تايخ ۾ پهرين فڪر (نظريئي) کان ٻيو فڪر جو پوءِ آيو سو جديد (نئون) آهي اهو خيال غلط آهي (مثلاََ : هٽلر قومي سوشلزم جو نظريو ڏنو ته ڇا اها نواڻ هئي؟) پر نئون فڪر اهو آهي جيڪو پنهنجي اندر نواڻ پسند جي وسعت رکي ۽ ارتقائي قانون تحت ارتقا ڪري. مارڪسي فڪر کان پهرين جي فڪر ۾ اها لچڪ نه هئي بلڪ هر مفڪر جو الڳ الڳ دڳ هو. مارڪسي فڪر تاريخ ۾ اها نواڻ آهي جتان سائنسي فڪر ۽ تصوراتي (عقيدائي) فڪر الڳ الڳ ٿي بيهن ٿا هن فڪر جي ارتقائي نواڻ پسنديءَ کي اينگلس ۽ لينن بخوبي ان وقت ظاهر ڪيو جڏهن اينگلس ”معاشرتي حرڪت“ ۽ لينن ”سامراجيت“ جو واڌارو ڪيو پر مرڪزي خيال ساڳيو رهيو.
جدليات- مجموعي طور اهو تصور موجود آهي ته مادي جدليات جو خالق جرمن فلسفي هيگل آهي جيڪو صحيح نه آهي ڇاڪاڻ ته ان جو خالق ڇئوڙي تي ڪم ڪندڙ جرمن مزدور فلسفي ايوسيف ديتس گين (1828-1888) آهي جيڪو مادي جدليات ڏي راغب ٿيو. وڌيڪ تفصيل لاءِ ڏسو اينگلس جو مضمون لوڊونگ فائر باخ ۽ ڪلاسيڪي جرمن فلسفي جو خاتمو- ڪتاب – منتخب تصانيف حصا چهارم دارالاعشات ترقي ماسڪو 1974-صفحو 46 ۽ 209.