• ڊاڪٽر نجم عباسي
نجم صاحب جي ادب تي جڏهن توهان هڪ فڪر وجهندؤ ته مٿيان لاڙا توهان کي ملندا نجم صاحب جتي صوفي مت واري فڪر کي رد ڏني اُتي هو مذهب جي ٻين نقطن کان به جند ڇڏائڻ جي ڳالهه ڪري ٿو. نجم صاحب جڏهن جاگيردارن ياسرمائيدارن کي جتي براين جو ڪارڻ ڪري سمجهائي ٿو يا انهن کي قوم جي ترقي ۾ هڪ رڪاوٽ سمجهي ٿو. اتي ان جو حل هو تبديليءَ (انقلاب) ۾ ڏئي ٿو نجم صاحب جي ڏنل قومي سوچ جو بغور جائزو وٺجي ته هو قومي سوال کي سوشلزم (لينن ازم) ۾ ڏنل قومن جي حق خودمختاري تحت حل ڪرڻ گهري ٿو ۽ سنڌي قوم کي پنهنجو مٿيون حق استعمال ڪرڻ بجاءِ وڌاءُ يا وري ٿورو ڪُندرهن (ايگريسو) واري واٽ وٺي وئي ٿو ۽ هڪ مخصوص دائري وارو دڳ زندگيءَ لاءِ اختيار ڪري ٿو. ان ڪمزورين جي باوجود نجم صاحب سوشلزم ۽ ڪميونزم کي نٿو وساري. هو سنڌ جي قومي مسئلن جو حل / سنڌي سماج جو حل طبقاتي فڪر ۾ ڏئي ٿو بقول ڊاڪٽر غفور ميمڻ صاحب جي ته سندس اهو چوڻ ته مارڪسزم جو فلسفو عملي طور سوويت يونين جي شڪل ۾ موجود نه هجي ها اها ڳالهه سؤ سيڪڙو صحيح ثابت ٿي‘‘ (2)
نجم صاحب جو خيال آهي ته ليکڪ ته صرف پنهنجي سٺاين کي عوام آڏو آڻي پر ان سان گڏ اهي پهلو به آڻي جيڪي خراب آهن. بقول سندس ته ’’جيتوڻيڪ ضرورت ان جي آهي ته انهن ڪمزورين، ڪوتاهن، ناڪامين، ارڏاين ۽ ڏاڍاين کي نه رڳو صاف صاف لکيو وڃي پر انهن جي ڇنڊڇاڻ ڪري پڙهندڙن کي انهن جي تهه تائين وٺي وڃجي جيئن هنن کي اهو محسوس ٿئي ته انهن جو اصل ڪارڻ ڪو شخص نه پر هي سماج ۽ سرشتو آهي جنهن ۾ اسين هن وقت رهون پيا انهن ڪوتاهين جي اهڙي نموني وڍ ٽڪ ڪجي جو هر ڪو پڙهندڙ به پنهنجي ڪردار ۽ ڪارڪردگيءَ تي سوچڻ شروع ڪري ۽ انهن خرابين جي بنياد تائين پهچي وڃي‘‘(3)
مٿين خيال مان اهو به ظاهر آهي ته نجم صاحب خامين ۽ ڪوتاهين جو سبب سماج ۽ سماجي سرشتي کي سمجهي ٿو. نجم صاحب جيڪو پنهنجي طبقاتي فڪر جو هڪ تخليقار آهي. اهو پنهنجن عملن اندر هڪ انسان آهي. اهو انسان جيڪو ٻين جي ڏک ۽ پيڙا کي محسوس ڪري ٿو.
حوالا_
نمبر مصنف جو نالو ڪتاب جو نالو اداري جو نالو جنهن ڇپرايو سن صفحو
1 نجم عباسي ڏٺم اڻ ڏٺل احمد برادز ڪراچي 1988 08
2 غفور ميمڻ ڊاڪٽر سنڌي ادب جو فڪري پسمنظر شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر ڪراچي يونيورسٽي 2002 409
3 نجم عباسي ڏٺم اڻ ڏٺل احمد برادز ڪراچي 1988 07