لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

فيض جوڻيجي جو سال 2009ع جو پيش ڪيل ڊاڪٽوريٽ لاءِ ٿيسس “طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر” نظر مان ڪڍيو اٿم ۽ حيراني آهي ته ايترو خوبصورت انداز ۾ سنڌ جي اندر مارڪسي نڪتي نگاهه ۽ ترقي پسند نڪتي نگاهه کان ڪتابن جو تجزيو ڪيو ويو آهي. هڪ ته اهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان اڳ جا ڇپيل آهن ۽ ٻيا اُهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان پوءِ جا ڇپيل آهن
Title Cover of book طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

• نسيم ٿيٻو

محترمه نسيم صاحبه سنڌي ادب/ادبي حلقن ۾ افسانن جي ڪري مشهور رهي آهي. هن جا افسانه ڪافي احساساتي آهن ادب ۾ خاص ڪري سنڌي ادب ۾ اڪثر ڪري اهو ڏٺو ويو آهي ته مردن تي تنقيد ڪئي وئي آهي يا انهن جي اڻاين، براين ۽ بدڪارين کي بيان ڪيو ويو آهي. پر نسيم صاحبه جو رويو بلڪل الڳ آهي هو جت مردن کي سٺو نٿي سمجهي اتي عورت جي ان رويي کي پڻ نندي ٿي جيڪو حقيقت تي ٻڌل نه آهي اسان جي افسانوي ادب ۾ پڙهيل مرد کي ذهني طور ان ڳالهه طرف راغب ڪيو ويو آهي ته هو اڻ پڙهيل عورت کي قبول ڪري پر هڪ پڙهيل عورت گهٽ پڙهيل يا ننڍي نوڪري واري مرد کي قبول نٿي ڪري ڇو؟ نسيم اهڙا سوال اڀاري ٿي اهڙي عورت کي سٺو نه سمجهندي، هوءَ اهو سمجهائي ٿي ته انسان جو ڪردار سٺو آهي ته اهو ان پڙهيل کان بهتر آهي جنهن ۾ انسانيت جي بوءِ به نه آهي اهڙي سوچ جو اظهار سندس هڪ افساني جي ڪردار سپاهي ۽ سندس زال مان ظاهر ٿئي ٿو. سپاهيءَ جي زال پنهنجي وڏماڻپي ۽ حسن تي ناز ڪندي رهي ٿي. هوءَ نه صرف مڙس کي گهٽ سمجهي ٿي پر کيس ڪوجهائپ ۽ غربت جا مهڻا پڻ ڏئي ٿي جڏهن ته سپاهي خاموش رهي ٿو ۽ پنهنجي سروس جي نامينيشن فارم ۾ پنهنجي زال جو نالو لکي ڇڏي ٿو . جڏهن هو چورن سان مقابلي ۾ مارجي وڃي ٿو ته سرڪار سندس وصيعت مطابق چيڪ سندس گهرواري کي ڏين ٿا وغيره.
نسيم صاحبه جتي سٺي ۽ آسان ٻولي پيش ڪري ٿي اتي حقيقت نگاري کي نٿي وساري هي هڪ حقيقت پسند ليکڪا آهي هن جي سوچ جو دائرو لبرل قسم جو آهي هن جي ادب تي طبقاتي فڪر جا اثر ضرور آهن پر پوءِ به هن جي واٽ وچ ٿري آهي.