لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

فيض جوڻيجي جو سال 2009ع جو پيش ڪيل ڊاڪٽوريٽ لاءِ ٿيسس “طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر” نظر مان ڪڍيو اٿم ۽ حيراني آهي ته ايترو خوبصورت انداز ۾ سنڌ جي اندر مارڪسي نڪتي نگاهه ۽ ترقي پسند نڪتي نگاهه کان ڪتابن جو تجزيو ڪيو ويو آهي. هڪ ته اهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان اڳ جا ڇپيل آهن ۽ ٻيا اُهي ڪتاب آهن جيڪي پاڪستان کان پوءِ جا ڇپيل آهن
Title Cover of book طبقاتي فڪر جا سنڌي ادب تي اثر

• ڄام ساقي

محترم ڄام ساقي پنهنجي زندگي جو وڏو حصو سياست کي ڏنو آهي نتيجي طور هن جيڪو مختصر ادب ڏنو آهي اهو به سياسي پسمنظر ۾ آهي ڄام صاحب جو جيڪو سياسي ڪردار مارڪسي فڪر جي حوالي سان رهيو آهي سندس ٻه ڪتاب مارڪسزم جي حوالي سان، سنڌ جي حوالي سان سندس ادا ڪيل ڪردار جي تاريخ آهن ڄام صاحب جيڪو مختصر سياسي ادب ڏنو آهي ان ۾ قومي سوال ۽ پورهيت انقلاب جي ڳالهه مشترڪه طور مبهم انداز ۾ ڪندو رهيو آهي ڄام صاحب سياست ۾ مستقل مزاج نه رهيو آهي ۽ پارٽيون تبديل ڪندو رهيو آهي ان سياسي سفر ۾ هو ڪافي ڀيرا جيل ۾ پڻ ويو سندس اهو سمورو سفر سياسي سفر آهي ۽ ان سفر ۾ هن طبقاتي فڪر کي ڪيترو سگهارو ڪيو يا آخر ۾ هن، ان فڪر سان غداري ڪئي؟ اهي سڀ سوال اسان جي موضوع سان لاڳاپيل نه آهن اهو سمورو بحث سياست وارو ڪري سگهي ٿو پر اهو سچ آهي ته ڄام صاحب روس جي ٽٽڻ کان پوءِ پيپلزپارٽي ۾ شموليت اختيار ڪئي ۽ عملي طور طبقاتي جدوجهد تان هٿ کڻي ويو . سندس ڪتاب ’’سنڌ ۾ شاگرد جدودجهد‘‘ ۽ انٽرويوز تي ٻڌل ڪتاب ’’مظلوم قومن جو مستقبل‘‘ ۾ هن شخص طبقاتي فڪر کي سمجهائڻ جي ڪوشش ڪئي آهي پر ڄام صاحب، ان فڪر کي حقيقي معنى ۾ سمجهائي نه سگهيو آهي.