عقل وڏو يا پاڏو؟
هن کلندي وراڻيو:
”پوليش همراهن کي اهڙو بيوقوف به نه سمجهجهانءِ. هو ٽڪيٽ مان سو نٿا ڪمائين. باقي جهاز تي شراب، سگريٽ، عطر ۽ چاڪليٽن جهڙيون شيون وڪڻي پئسو ڪڍيو وٺن.“
سئيڊن، ڊئنمارڪ ۽ ٻين اسڪينڊينيوين ملڪن پاسي کاڌي پيتي جي هر شيءِ بيحد مهنگي آهي. سو پولش جهازن جا مالڪ ڳري اگهه تي شيون وڪڻن ته به سئيڊن وارن کي اهي شيون سستيون لڳن ۽ خوب خريداري ڪن.
هنن ملڪن جي مهنگائيءَ جو ذڪرڪرڻ ضروري آهي. هتي هر شيءِ جو اگهه چوٽ تي آهي. ويندي ڊئنمارڪ جا ٺهيل بسڪيٽ، مکڻ، پائوڊر وارو کير، جيڪو اسان وٽ پاڪستان، بنگلاديش، ملائيشيا، ٿائلينڊ ۾ ته سستو ملي ٿو پر هتي اهو ٽيڻ چؤڻ تي آهي. ڪمال علوي ته پائوڊر، مِلڪ ۽ بسڪيٽ به پاڪستان کان وٺي آيو آهي. جيتوڻيڪ جپان به مهنگو ملڪ آهي پر هنن ملڪن ۾ ته باهه پئي ٻري. ڊبل روٽي جيڪا اسان وٽ هاڻ ٻارهن رپئي ٿي آهي اها هتي 80 رپئي آهي. چانهه جي پتيءَ جون پنجاهه ٿيلهيون ٽي سؤ رپيه. پارڪر مس جيڪا اسان وٽ ڏهين پنڌرهين رپئي هوندي اها هتي 30 ڪرونا آهي يعني ڏيڍ سؤ رپئي. اسد عابد قاضي ۽ فقير محمد لاشاري نوٽ فرمائين جن جي اخبارن ۾ شايد هي مضمون ڇپجن. ڪنهن سچ چيو ته اخبار جا پبلشر، اسان سنڌي اديبن کي گهٽ ۾ گهٽ مس پني ۽ ٽپال جو خرچ ته ڏين.
ٻيو ته ٺهيو پر بوهي مڱن، بيضن، کنڊ، صابڻ جا اگهه به آسمان سان پيا ڳالهيون ڪن. ويندي بصر، گجر ۽ پٽاٽا به ائين وڪامن ٿا جيئن پاڻ وٽ ڪابل قنڌار کان آيل پستا، بادام ۽ نيزا. هتي جا ماڻهو جن جا وڏا پگهار آهن اهي به مهنگائيءَ جون دانهون ڪن ٿا. اسان ته ٿياسين پرائي خيرات (اسڪالر) تي پڙهڻ وارا خٿابي شاگرد. پر گهٽ ۾ گهٽ اسان کي اهو ته آسرو آهي ته هڪ ڏينهن پنهنجي ملڪ موٽنداسين. جتي اڃا به ايڏي مهنگائي نه ٿي آهي ۽ رپئي ۾ نان مليو وڃي.
سچ پچ ته کاڌي جي معاملي ۾ڪڏهن ڪڏهن هتي جي ماڻهن جي غربت جو احساس ٿئي ٿو جن وٽ جهاز ۽ Volvo ڪارون ته ضرور ٺهن ٿيون پر سخت سيءُ ۽ جابلو علائقو هجڻ ڪري اناج نٿو ٿئي ۽ اسان جهڙن ملڪن تي ڀاڙين ٿا. پر هو ڇا چونداآهن ته عقل وڏو يا پاڏو. اهو حساب آهي. هنن ملڪن جا ماڻهو مشينري، ٽيڪنالاجي ۽ هنر ۾ اسان کان زور آهن. ٻين لفظن ۾ اسان کان عقل ۾ مٿاهان آهن. تڏهن ته اسان کان ئي ڪڻڪ وٺي ان مان اعلى کان اعلى بسڪيٽ ٺاهي اسان کي ئي وڪڻي پئسو ٺاهين ٿا. ڌاڳو ۽ سُٽ وٺي ڪپڙو ٺاهي اسان کي مختلف برانڊن ۽ نالن ۾ وڪڻن ٿا. يعني اسان جي شيءِ اسان کي وڪڻي پاڻ ڪمائين ٿا.