آفريڪا جا شيدي
ٻيٽن ۾ مئڊاگاسڪر ۽ مالديپ جهڙن هندي سمنڊ جي ٻيٽن جا آهن ته ڪيپ وردي، ٽرنيڊاڊ ٽوباگو جهڙن ائٽلانٽڪ سمنڊن جي ڪيترن ئي ٻيٽن جا آهن. اهڙيءَ طرح پئسفڪ سمنڊ جي فجي، سولومن آئلينڊ، ٽونگا ۽ پاپائي نيوگني کان مارشل آئلينڊس تائين جا شاگرد آهن. ڏکڻ آمريڪا ۽ سينٽرل آمريڪا جو ته شايد ئي ڪو ملڪ هجي جنهن جو شاگرد ڪنهن سال هتي نٿو اچي: ارجنٽائنا، چلي، پيرو، ڪولمبيا، وينزوئلا کان وٺي اڪيڊار، ڪاسٽاريڪا، گئاٽمالا، نڪراگئا ۽ پاناما ۽ ميڪسيڪو تائين جا آهن.
انهن شاگردن ۾ ڪي مرد آهن ته ڪي عورتون. خاص ڪري ڏکڻ آمريڪا، آفريڪا ۽ فلپين ٿائلينڊ پاسي جون عورتون گهڻيون آهن. اهڙيءَ طرح رنگ به قسمين قسمين آهن. روس ۽ رومانيا جي ڳاڙهي کل وارن شاگردن کان وٺي ڏکڻ آمريڪا جي اسپيني نسل جي اڇي چمڙي وارا شاگرد، چين، ويٽنام ٿائلينڊ جي پيلي رنگ جي چمڙي وارن کان وٺي اسان پاڪستان، هندستان ۽ ڀر وارن ملڪن جا ڪڻڪ رنگا ۽ ميرانجهڙا چوڌاري نظر ايندا ته آفريڪا کنڊ ۽ ائٽلانٽڪ ۽ پئسفڪ سمنڊ جا دانگيءَ جهڙي سخت ڪاري رنگ کان وٺي مينهن سان ڀريل ڪاري ڪڪر جهڙا ۽ ڳوڙهي ناسي ۽ سليٽيءَ کان وٺي سڙيل چاش جي رنگ جهڙا ڏسڻ ۾ ايندا. ڪن جا چپ ڊولا، ڪن جا قراقري ٽوپيءَ جهڙا وار گهنڊي، ڪن جو نڪ پڪوڙي جهڙو، ڪي هيڪاندا ڊگها، ڪي بيحد ٿلها.
هر ڪاري رنگ جو شيدي ضروري ناهي ته آفريڪا جو هجي. ڏکڻ آمريڪا جي ڪن ملڪن (جهڙوڪ: گايانا، گريناڊا، ويسٽ انڊيز ۽ جميڪا جهڙن ٻيٽن جا به ڪارا آهن ته ويندي مصر، لبيا، ٽيونيشيا جهڙن مسلمان ملڪن جا به ڪارا آهن)
هي ڪاري ڪاري رنگ جي شيدي شاگرد ڪيترن جي نظرن ۾ خاص ڪري يورپ وارن ۽ مغربي پريس کي ائين لڳي ٿو ڄڻ هو نااهل ۽ نڪما آهن. بس ۾ يا رستي هلندي ڏسندو آهيان ته هتي جا سئيڊش باشندا هنن آفريڪن يا ڪارن کي ائين ڏسندا آهن يا پاسو ڪندا آهن ڄڻ قدرت کين نيچ ٺاهيو هجي. اسان جي يونيورسٽيءَ جون حبشي عورتون هتي جي گورين عورتن کان گس پنڌ ڪجهه پڇنديون يا ڳالهائڻ جي ڪنديون ته هوءَ اڌ اکريءَ ۾ جواب ڏيئي لنوائي وينديون. آئون دل ۾ سوچيندو آهيان ته هتي جي يورپي ماڻهن کي ڪهڙي خبر ته هي جيڪي ڪارا آفريڪن شيدي سندن شهر مالمو ۾ ڦري رهيا آهن ڪو تعليم بالغان لاءِ نه آيا آهن پر انهن مان هر هڪ پنهنجي پنهنجي ملڪ ۾ اهم پوسٽ تي آفيسر آهي جيڪا هن اعلى امتحان پاس ڪري حاصل ڪئي آهي، ۽ پنهنجي پنهنجي ڪم جو ماهر آهي. پوءِ ڪو سيڪريٽريٽ ۾ آهي ته ڪو بندرگاهه جو آفيسر، ڪو ڪئپٽن آهي ته ڪو مئرين انجنيئر، ڪو جنرل ائڊمسٽريشن ۽ سيفٽي ۾ ڀڙ آهي ته ڪو مئريٽائيم ايڊيوڪيشن ۽ ٽريننگ جو ڄاڻو، ڪو قابل سرويئر آهي ته ڪو اعلى درجي جو نيول آرڪيٽيڪٽ انجنيئر.
مون ٿوري ئي وقت ۾ محسوس ڪيو آهي ته اهي آفريڪن ڪارا نه فقط پنهنجي پنهنجي ڪم جا ماهر آهن پر هنن کي عام معلومات ۽ دنيا جي معاشي ۽ سياسي حالتن جي پڻ Upto Date ڄاڻ آهي. سندن سوچ، ڪردار، اخلاق ۽ Action صاف سٿرو ۽ بي ڊپو آهي.
هيڏانهن اچڻ کان اڳ ڪئپٽن بشير وسطڙي پنهنجي ”گروپ“ جو فوٽو ڏيکاريو هو جيڪو هن سان گڏ هتي سئيڊن ۾ هو ۽ پوءِ ان ۾ بيٺل آفريڪن ۽ ڪارن لاءِ چيائين: ”اهي ڏاڍا Bold آهن. گورن يورپي پروفيسرن کان به اهڙا عقل وارا سوال ڪن ٿا جو سڀ دنگ رهجيو وڃن. پوءِ چاهي Seaman Ship جو مسئلو هجي يا شپنگ ايڪنامڪس جو . مئريٽائيم ليجسليشن جو هجي يا جنرل مئنيجمينٽ جو.“
۽ هاڻ آفريڪا کنڊ جي ملڪن ۽ پئسفڪ ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ جي ٻيٽن جي هنن ڪارن سان رهڻ بعد ڪئپٽن بشير جي مٿئين ڳالهه جو اعتراف ڪرڻو پوي ٿو. يونيورسٽيءَ ۾ لئبرري ۽ ٽي بريڪ ۾، هاسٽل جي ميس ۾ توڙي ٽي وي روم ۾ سندن ڳالهيون ۽ بحث مباحثو غور سان ٻڌي هنن جي سوچ، عقل ۽ Self Condfidence کي داد ڏيندو آهيان ۽ دل ئي دل ۾ چوندو آهيان ته جيتوڻيڪ دنيا هنن جي چمڙيءَ جو ڪارو رنگ ڏسي هنن کي بيوقوف يا سادڙو سمجهي ٿي پر ائين ناهي. هنن کي ائين سمجهڻ وارا پاڻ غلط فهميءَ ۾ مبتلا آهن.
رات مانيءَ مهل ان ٽيبل تي وڃي ويٺس جنهن تي ڪجهه آفريڪن ويٺا هئا. هيڏانهن هوڏانهن جون ڳالهيون ڪندا رهيا. آئون ماٺ ڪر ي ٻڌندو رهيس. اتي اچي Racism جي ڳالهه نڪتي ته ڪارن کي هرڪو ماڻهو گهٽ سمجهي ٿو. مون ڏٺو ته ان بابت هو، هڪ ته To the Point ڳالهه ڪندا رهيا ۽ ٻيو ته جيڪي دليل ڏيندا رهيا، اهي بيحد عقل وارا هئا. سندن ان بابت ڪيل ڪجهه ڳالهيون جيڪي هن وقت دماغ ۾ اٿم ڪجهه هن ريت آهن: