يورپ جي ٿڌي هوا کان برف ڪوسي
There is always a Slip
Between cup and Lip
آخري وقت تي به ڪو اهڙو مسئلو پيدا ٿي سگهي ٿو. جنهن ڪري انسان جي سوڀ هار ۾ بدلجي سگهي ٿي.
اسان جي يار غلام سرور کيڙي _ جيڪو اسلام آباد ۽ لاهور پاسي ڪافي رهي چڪو آهي، تنهن کي هفتي ٻن کان ضرور پئي چيم ته اسلام آباد مان واقفڪار کان معلوم ڪرائي ڏي ته منهنجي سئيڊن وڃڻ جي پڪ آهي يا نه، جيئن ٻيو نه ته گهٽ ۾ گهٽ اتي جي سخت سيءَ کي منهن ڏيڻ لاءِ ڪراچيءَ جي لنڊا بازار مان اوور ڪوٽ وٺي وڃان.
سئيڊن دنيا جو اهو مهنگو ملڪ آهي جنهن جون دانهون انگلينڊ، اسپين، فرانس ۽ اٽلي جهڙا يورپي ملڪ به ڪن ٿا. چمڙي جي جئڪيٽ جيڪا صدر يا طارق روڊ تي هزار سوا ۾ ملي ٿي. اها انگلينڊ جرمني ۾ پنج ڇهه هزار کائي ٿي ۽ سئيڊن ۾ ڏهه هزار رپين کان گهٽ کان گهٽ نٿي ملي.
ڪراچي ڇڏڻ کان ٻه چار ڏينهن اڳ پاڙي ۾ رهندڙ ڪئپٽن بشير وسطڙي خوشخبري ٻڌائي:
“گرم ڪپڙا متان ورتااٿئي.“
”ڇو سئيڊن بدران سوڊان پيا موڪلين ڇا؟“ مون پڇيومانس. پاڻ نه فقط ساڳي آفيس ۾ ڪم ڪري ٿو پر ڪجهه سال اڳ سئيڊن ۾ ساڳي ڪورس لاءِ ٻه سال رهي آيو آهي.
”رات پراڻيون پيتيون پئي ٺاهيم ته هڪ مان سڀ گرم ڪپڙا نڪري آيا. جيڪي آئون جڏهن سئيڊن ۾ هوس ته استعمال ڪندو هوس.“ هن ٻڌايو ۽ شام جو اوور ڪوٽ، هٿن جا دستانا، مفلر، ڪنهن جانو ر جي کل جو ٽوپ (جنهن کي ورائڻ سان ڪن به ڍڪجي وڃن) ۽ ٻه جوڙا، ٿلهي ان وارا جوراب آڻي اڳيان رکيا.
ڪوٽ پائي ڏٺم. ٻانهن ۾ ٿورو ننڍو ۽ عجيب چاشنيءَ جهڙي هيڊي رنگ جو هو پر مفت ۾ سٺو هو. دل ۾ آيو ته پڇانس ته چاشنيءَ جي ديڳ ۾ رڳو ڪوٽ ڪِري پيو هو يا ان سان گڏ تون به. بهرحال جيسين ڪو ٻيو سريلو ملي تيسين هي صحيح هو. باقي رڇ جي کل جهڙي ٽوپي ۽ هٿن جا ههڙا ٿلها جوراب کڻڻ کان ڪيٻائي واپس ڪيامانس ٿي ته چتاءُ ڏنائين:
”متان اهڙو ڪچو ڪم ڪيو اٿئي. اتر يورپ جي اهڙي سردي اٿئي جو رب ڏئي پناهه. منهنجو چوڻ مڃ ۽ کڻي وڃ.“
مون کي به ٿوري ٿوري دل سان ڳالهه لڳي. سياري ۾ سئيڊن پهريون ته آيو هوس پر ڊئنمارڪ ۽ ناروي جا ڏينهن ياد هيم. جيتوڻيڪ ان وقت اسان سڀني جي جواني هئي. پر گلگت ۽ ڪوئيٽا پاسي جا پٺاڻ ۽ بلوچ به اتر يورپ جي ٿڌين هوائن کان ڏڪندا هئا.
۽ هاڻ جڏهن ڪوپن هيگن (ڊئنمارڪ جي ايئرپورٽ) جو دروازو کولي هوور ڪرافٽ ۾ چڙهڻ لاءِ بس ڏي روانا ٿياسين ته ٿڌي هوا ڄڻ جسم کي چيري ڇڏيو.
مون سان گڏ آيل ڪئپٽن سليم قاسم رڙ ڪري چيو:
”ابا يورپ جي هاڻ دري کلي آهي. هيستائين جهاز اندر يا ايئرپورٽ اندر Heating System ۾ ويٺي ٿڌ جو احساس ئي نه پئي ٿيو.“
مون يڪدم بئگ کولي منجهانئس ڪئپٽن بشير جا ڏنل رڇ جي کل جا (يا ڪنهن ٻئي جانور _ بگهڙ، لومڙ يا پاڏي جي کل جا) دستانا هٿن تي چاڙهيا ۽ اهڙو لومڙ جو ٻچو _ يعني ٽوپي مٿي تي رکي. في الحال خير ٿي ويو.
۽ هاڻ صبح جو گهران نڪرندي ۽ منجهند جو ٻين ٽين بجي ڌاري يونيورسٽي کان موٽندي بشير جي انهن گرم شين کي ڏسي رب جا شڪر ڪندو آهيان ته چڱو جو هُن زوريءَ اهي شيون ڏنيون. جي آئون هتي جي سرديءَ جو پنهنجي گرم ملڪ ۾ خيال نه ڪري تڪڙ ۾ ائين اچان ها ته اڄ مالمو جي رستن تي قلفي ٿي پيو هلان ها ۽ هيءَ اتر يورپ جي ٿڌ، جسم کي اهڙو ڪپي ها جو سگهوئي بستر جي حوالي ٿي وڃان ها. مزي جي ڳالهه ته اسان مارچ ۾ سئيڊن آيا هئاسين ۽ مارچ وري به هتي جي موسم جي لحاظ کان ماڻهپي وارا مهينا سمجهيا وڃن ٿا. بهرحال پڙهندڙ اندازو لڳائي سگهن ٿا ته آڪٽوبر نومبر، ڊسمبر ۽ جنوري فيبروري وارن مهينن ۾ هنن ملڪن: سئيڊن، ناروي، فنلئنڊ، ڊئنمارڪ وغيره ۾ ڇا ٿڌ ٿيندي هوندي.
۽ ائين به نه آهي ته اها ٿڌ رڳو اسان ايشيا ۽ آفريڪا جا رهاڪو محسوس ڪريون ٿا.ساڳيو حال هتي جي ماڻهن جو به آهي جيڪي ڄاو ا نپنا هتي آهن. پاڻ کي ڍڪي هلڻ ۾ هو اسان کان به وڌيڪ خبردار آهن. اسان ته شروع شروع ۾ ڪڏهن گهٽ سيءُ هوندو هو ته اندريون سئيٽر يا اوني گنجي نه پائيندا هئاسين. پر هتي جا ماڻهو هر وقت سڄي حفاظت سان هلن ٿا. اسان جيتوڻيڪ دل ئي دل ۾ پنهنجي بهادري کي داد ڏيئي سوچيندا هئا سين ته اهڙو سيءُ ناهي پر پوءِ جهٽ خبر پيئي ته يورپ جي سرديءَ جو ڪو ڀروسو ڪونهي. اتي جو اتي سج نظر ايندو، موسم سٺي ٿي ويندي. وري اتي جو اتي ڏس ته آسمان ڪڪرن سان ڇانئجي ويندو. بوندا بوندي ۽ تکي هوا اهڙي شروع ٿي ويندي جو ماڻهن توڙي مرن جا ڏند پيا کڙڪندا. هي اهي سرد هوائون آهن جيڪي اسان وٽ آخري ڏاڪي _ يعني سائيبيريا يا اتر قطب جون سڏيون وڃن ٿيون. مديجي مٺي يا ڇلگريون ڇاڇڙي ۾ سيءَ جي لهر ايندي آهي ته چوندا آهيون ڪوئيٽا ۾ برف ڪِري آهي ۽ ڪوئيٽا وارا چوندا آهن ته رو س افغانستان ۾ پارو وٺو آهي ۽ روس جي شهرن (ماسڪو، باڪو، يروان وغيره) جا رهاڪو ڏڪندي چوندا آهن ته سائبيريا ۽ اتر قطب ۾ لڳندڙ ٿڌين هوائن جو اثر آهي.۽ هي سئيڊن جهڙا ملڪ اتر قطبي ۽ سائيبيريا واري ويڪرائي ڦاڪن جا ملڪ سڏجن ٿا جتي مارچ اپريل مهينن ۾ به برف باري ۽ ٿڌيون هوائون پيون لڳن ۽ اندران لانگ جان (ڪاٽن يا اُن جي ڊگهي گنجي ۽ پجامو)، قميص، پتلون، سئيٽر، ڪوٽ، جئڪيٽ ۽ مفلر ٽوپ پائڻ سان به گهڻي ٿڌ ۾ ائين لڳندو آهي ڄڻ ماڻهو وهنجي ايئرڪنڊيشنر اڳيان اگهاڙو بيٺو آهي.
هڪ ڏينهن، هتي رهندڙ هڪ پاڪستاني واقفڪار مسعود ضيغم جي گهران موٽڻ واقت، اوور ڪوٽ هٿ ۾ جهلي ٻاهر نڪتس جو در وٽ ئي سندس ڪار بيٺل هئي ۽ سندس گهر ۾ ته سخت هيٽر هلي رهيا هئا پرڪار پڻ گرم ٿيل هئي. پاڻ ڪار ۾ ويهڻ سان چيائين:
”برادر هڪ نصيحت ڪريان ٿو. دل ۾ نه ڪجو. گهر مان کڻي ٻن منٽن لاءِ نڪرو پر پنهنجي بدن کي گرم ڪپڙن سان چڱيءَ طرح ويڙهي نڪرو. گهر۾ اندر Heating System هجڻ ڪري ٻاهر جي سخت سيءَ جو احساس ئي نٿو ٿئي پر ٻاهر جي ٿڌي هوا خطرناڪ آهي ۽ نمونيا جهڙين بيمارين ۾ ماڻهو مبتلا ٿي سگهي ٿو.“
”بلڪل صحيح ٿو چئين،“ مون مسعود جو ٿورو مڃيندي چيو، ”جيئن اسان جي ملڪن ۾ ٿڌي ايئرڪنڊيشن ڪمري مان يڪدم ٻاهر اُس ۾ اچڻ سان ماڻهو بيمار ٿين ٿا.“
۽ مسعود وانگر منهنجي پڻ پڙهندڙ کي اهائي نصيحت آهي خاص ڪري انهن کي جيڪي تعليم، نوڪري يا واپار وڙي جي خيال کان يورپ پاسي جو ارادو رکن ٿا ته گرم ڪپڙن بنان ڪڏهن به پنهنجو ملڪ نه ڇڏجو. خاص ڪري آڪٽوبر کان اپريل تائين اتر يورپ جا ملڪ ايڏا ٿڌا رهن ٿا جو ان ٿڌ جي مقابلي ۾ برف به گرم آهي ۽ انگريز، فرينچ، اطالوي ۽ اسپين جا رهاڪو پڻ دانهون ڪن ٿا. سياري ۾ مهينو اڌ ڪوئيٽا ۽ ڪوه مريءَ ۾ به سخت سيءَ ٿين ٿا پر اتي اهي ٿڌيون ڪپيندڙ هوائون نٿيون لڳن، جيڪي يورپ ۾ عام آهن. (برف جي گرم هجڻ جو اهو حساب آهي جو برف جو ٽيمپريچر زيرو ڊگري ٿئي ٿو يا اڃا به گهٽ ته ڪاٽو چار ڊگريون. ۽ هتي جي هوا سياري جي موسم ۾ ڪاٽو ڏهه يا پندرهن تائين ٿڌي رهي ٿي. سو ان ٿڌي هوا جي مقابلي ۾ برف هٿ ۾ جهلڻ سان گرم لڳي ٿي.)