لوهه جا نه پر شيشي جا هجن
”سر! توهان جي ملڪ ۾ اسان وانگر، نه سرءُ اونهارو ٿئي ۽ نه بهار سيارو. توهان وٽ فقط ٻه مندون ٿين ٿيون.“
”ڪهڙيون؟“ هن پڇيو.
”هڪ سيارو.............. مبارڪ وراڻيس.
”ٻيو اونهارو ڇا.“ پروفيسر چيو.
”نه.“ مبارڪ درست ڪندي چيس، ”ٻيو حالت خراب ڪندڙ سيارو آهي.“
چئن موسمن جو تصور فقط ڪجهه خوش نصيب ملڪن ۾ آهي جن ۾ اسان جو ملڪ به هڪ آهي، نه ته ڪيترن ملڪن ۾ ته فقط هڪڙي موسم ٿئي. جيئن ملائيشيا ۾ ٻاروهوئي فقط مينهوڱيءَ جي موسم هلندي رهي ٿي. مينهوڱي ۽ جهڙ ڦڙ سٺي شيءَ آهي پر ٻاروهوئي اها ڪار لڳي رهي ته انسان فطرتاً بيزار ٿيو پوي ۽ ان شيءِ جو قدر ڪرڻ گهٽايو ڇڏي. ست اٺ سال يڪا اهڙي موسم ۾ رهڻ بعد، پاڪستان ۾ جڏهن پهريون سيارو آيو ته ان وقت احساس ٿيو ته قدرت اسان جي ملڪ تي يورپ ۽ آفريڪا، ملائيشيا، انڊونيشيا جهڙن ملڪن کان وڌيڪ مهربان آهي. پرشايد اسان ماڻهن ۾ افعال ناهي. ۽ چڱو جو ملائيشيا جهڙو مينهن نٿو پوي، نه ته اسان جا ڳوٺ توڙي شهر جيڪي سخت گدلا ٿي ويا آهن، انهن ۾ اهڙي مينهن ۾، ايترا ته جراثيم ۽ پوسل ٿئي جو بيماريون وڪوڙي وڃن. رڳو ٻه ڏينهن مينهن ٿو پوي ته، ڪيترا نوان ٺهيل رستا ۽ سرڪاري عمارتون هيٺ دٻجيو وڃن. سو جي ملائيشيا وانگر مهينو مهينو مينهن وسي ته خبر ناهي ڇا حشر ٿئي.
”سو راحت خان ٻي ڪهڙي خبر چار؟“ ائنا ۽ وجئي ته هليو ويو. پر راحت کي وڃڻ کان جهلڻ لاءِ کانئس سوال ڪيم.
”بس خبر وري ڪهڙي آهي. ڪڏهن ڪڏهن سخت بوريت ٿئي ٿي.“
”ڇو سيءَ جي ڪري.“ مون پڇيو.
”نه. سيءُ ته ڪا نئين ڳالهه ناهي. انهن لاءِ ضرور آهي، جيڪي پهريون دفعو هن پاسي آيا آهن. پاڻ ته جهاز ۾ هن کان به وڌيڪ ٿڌ ۾ آيا هونداسين.“
”اها ته ڳالهه آهي. پهريون دفعو ٻاهرنڪري ڏٺوسين ته اوڊيسا جي سڄي بندرگاهه ۾ برف جو اڇو ٿلهو تهه ڄميو پيو هو. جهاز کي هڪ جيٽيءَ کان ٻي جيٽيءَ تي شفٽ ڪرڻ لاءِ جڏهن ٽگ بوٽ آئي ته برف جو مٿيون تهه ڀڃندي آئي.“ مون اهي، هن کان ٿڌا ڏينهن ياد ڪري، سئيڊن جي هن سرديءَ مان گرمائش حاصل ڪئي. ائين جيئن ڪو گهر ۾ ويٺي گرميءَ جي دانهن ڪري ته ٻيو سمجهائيس ته شڪر ڪر. اهڙا به ماڻهو آهن جيڪي سڄو ڏينهن ٻاهر اُس ۾ پورهيو ڪن ٿا.
”واقعي! راحت ٿڌو ساهه کڻي چيو، ”لوهي جهاز تي ڪڏهن ڪڏهن سرديءَ جي اهڙي لهرمان گذر ٿيندو هو جو الله ڏئي پناهه. گذريل سال جي ڳالهه آهي. اسان کي اتي فن لئنڊ ۽ جرمنيءَ واري علائقي ۾ ڪي ڏينهن ڪاٽو ويهه کن ڊگريون ٿڌ ملي. ڇا غضب جي سردي هئي. خلاصين ته ٻاهر ڊيڪ تي نڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو. آخر ماڻهو ڪيترا گرم ڪپڙا پائي لوهي ڊيڪ تي ڪم ڪري سگهندو ۽ ڪيتري وقت لاءِ؟ Fire Mains جي پائيپن مان پاڻي ڊرين ڪرڻ وسري ويو، وال ون (Valves) سميت پائيپ ائين ڦاٽي پيا ڄڻ لوهه جا نه پر شيشي جا هجن. انجن روم ۾ ليوب آئل ۽ ٻين شين جو ٽيمپريچر قائم رکڻ مسئلو ٿي پيو هو.“
(ٿڌ ۾ هر شيءِ سُسي ٿي پر پاڻي ڄمڻ سان ان جو واليوم وڌي ٿو. نتيجي ۾ جيڪڏهن هن کي وڌڻ لاءِ جاءِ ناهي ته جنهن شيءِ ۾ آهي ان کي ڦاڙيو رکي.)