هڪ پاڪستاني نوجوان
اسان ڏهه ڏهه ڪرونا ڏيئي ٽڪيٽ ورتي. اهو ملڪ جتي هڪ بس اسٽاپ کان ٻئي بس اسٽاپ جو ڀاڙو به يارهن ڪرونا آهي. يعني صدر کان سعيد منزل تائين يا حيدرآباد جي پٺاڻ ڪالونيءَ کان بئراج ڪالونيءَ جو سرڪاري بس جو ڀاڙو چوئيتاليهه رپيا سمجهو، اتي هڪ ملڪ کان ٻئي ملڪ، هيڏي وڏي پاڻيءَ جي پئسينجر جهاز (Ferry) ۾ ڏيڍ ڪلاڪ اوٽ ۽ ڏيڍ ڪلاڪ موٽ جي سفر جا فقط چاليهه رپيا ۽ اونهاري ۾ اڃا به گهٽجي پنج ڪرونا (يعني ويهه رپيا) ٿيڻ عجيب لڳي ٿو. پر اهي سستي ڀاڙي واريون سواريون، گهٽ اگهه وارا دڪان، فقط اهي معلوم ڪري سگهن ٿا جيڪي هتي رهن ٿا. نه ته ڌارئين آيل مسافر کي ڪهڙي خبر. هو ته بندرگاهه جي منهن ۾ بيٺل هوور ڪرافٽ ۾ اوٽ موٽ جا اڍائي سؤ کن ڪرونا ڏيئي سفر ڪر ي ٿو. يا اهو هڪ ٻه ڏينهن هوٽل ۾ رهڻ وارو مسافر جڏهن هوٽل وارن کان پڇندو ته کيس هو وڏو ماڻهو سمجهي اوچي وار ي سواريءَ جو ئي ٻڌائيندا. يا ان ڪري به اوچي ۽ مهنگي سواريءَ جو ٻڌائيندا جو ان تي کين به ڪميشن ملي ٿي. چاليهه رپئي واري سواري وارن جهازن جا مالڪ هوٽل جي مئنيجرن کي ڇا ڪيمشن ڏيندا. اهو ئي سبب آهي جو اسان جو هڪ سڃاڻو همراهه جيڪو ٻه ڏينهن ڪوپن هيگن ۾ رهيو پر درياهه جي هن پار اسان وٽ مالمو اچي نه سگهيو ۽ بعد ۾ ڪراچيءَ مان وڃي خط لکيائين:
”يار اچڻ لاءِ دل ڏاڍو چيو پئي پر اڍائي سؤ ڪرونا ڀاڙو ڏئي پهچڻ مهنگو لڳو. هوٽل وارن کان معلوم ڪيم ته هنن جو ڪوپن هيگن (ڊئنمارڪ) کان مالمو (سئيڊن) وٺي هلڻ لاءِ ان ئي سواريءَ جو ٻڌايو.“
هڪ دفعي سنگاپور جي هڪ هوٽل مئنيجر کي چيم:
”توهان يورپين يا آمريڪن کي ڀلي مهنگن دڪانن يا اوچين ٽئڪسين جو ٻڌايو جو هنن وٽ پئسو آهي پر ايشيائي ملڪن جي ماڻهن کي ته سستا هنڌ ٻڌايو، جنهن ۾ هنن جو ڀلو ٿئي.“
”سائين اها ڳالهه ناهي. هڪ يورپين يا آمريڪن کي ڪنهن سستي ٽئڪسي، دڪان يا ماني کائڻ لاءِ ريسٽورنٽ جو ٻڌائي سگهجي ٿو پر هڪ ايشيائي همراهه کي نه. جو هو ان کي پنهنجي بي عزتي ٿو سمجهي. کيس کيسي ۾ ڀلي ڪجهه نه هجي. ڳوٺ ۾ سندس ٻار ٻچا زندگيءَ جي بنيادي ضرورتن لاءِ به سڪي رهيا هجن پر پاڻ هر صورت ۾ پنهنجي لئه اتي يا هتي قائم رکڻ چاهي ٿو. پوءِ ڀلي ان لاءِ هو قرضي ٿي وڃي. يا ان خرچ لاءِ پئسو هٿ ڪرڻ لاءِ، ڀل هن کي چوري، رشوت يا ٻيو ڪو غير قانوني ڌنڌو يا غير اخلاقي ڪم ڪرڻو پوي.“
مالمو جي بندرگاهه وٽ پهچي ڪئپٽن سليم چيو، ”ڊئنمارڪ هلي بئنڪ وغيره تان پئسا مٽائڻ بدران هتا سئيڊن مان Forex تان مٽائي هلون. بنگالي ٻڌائي رهيا هئا ته ائين صحيح رهي ٿو.“
فيريءَ ۾ اڃا وقت هوسو ڪئپٽن سليم اسان کان ٻه ٻه سؤ سئيڊن جا ڪرونا وٺي مٽائڻ لاءِ ٻاهر نڪتو. تيسين اسان ڪنڊ وارين ڪرسين تي ويهي چوڌاري ايندڙ ٻين مسافرن کي ڏسڻ لڳاسين ته ڪهڙي قسم جا ماڻهو ڊئنمارڪ ايندا ويندا رهن ٿا. گهڻي ڀاڱي هتي جا سئيڊش هئا جيڪي ٻارن سان موڪل ملهائڻ خاطر چڪر تي نڪتا هئا، يا ڇوڪرين جا ٽولا پنهنجين ساهيڙين سان گڏ هئا. يا ڪجهه ڇهڙا هئا جيڪي ڪم سانگي يا پنهنجن مائٽن مٽن سان ملڻ لاءِ نڪتا هئا جو هن پاسي هڪ ٻئي جي ملڪ ۾ اچڻ وڃڻ ائين سولو آهي جيئن پشارو، جلال آباد (افغانستان) وٽ يا هيٺ ٿرپارڪر ۽ راجستان جي بارڊر وٽ مال چارڻ وارا ايندا آهن. شاديون مراديون به هڪ ٻئي سان عام جام ڪن ۽ تعليم لاءِ به هڪ ٻئي جي ملڪن ۾ ايندا ويندا رهن ٿا. بهرحال اهي ماڻهو ڊئنمارڪ ۾ اسان وانگر خريداريءَ جي مقصد سان نه وڃي رهيا هئا. جيڪي ان ڪم لاءِ وڃي رهيا هئا انهن جي هٿن ۾ خالي ٿيلها، بئگون ۽ ننڍيون ٽراليون هيون يا پلاسٽڪ جون ٿيلهيون سندن اوورڪوٽن جي کيسن مان ليئا پائي رهيون هيون ۽ اهي گهڻو ڪري ڌارين ملڪن جا هتي رهندڙ هئا. آفريڪن، عربن، پاڪستاني، هندستاني ۽ چين کي ته سندن رنگ ۽ منهن مهانڊي مان سڃاڻڻ سولو هو، پر جيڪي سئيڊش ماڻهن جهڙا گورا هئا تن جي ڳالهائڻ جي لهجي يا افعالن ۽ ڪپڙن مان معلوم ٿي سگهيو ٿي ته هي پولينڊ، ايسٽ جرمني، البانيا يوگوسلاويا وغيره جا آهن. واپسيءَ تي انهن سڀني جون خالي بئگون سيڌي سامان سان ڀريل هيون ۽ فيريءَ جي ڪرسي يا ٽيبل هيٺان انهن کي رکڻ جي جاءِ نه پئي ملي.
فيريءَ ۾ چڙهڻ لاءِ هڪ پاڪستاني نوجوان به نظر آيو. پر هپين وانگر سندس ڊگهن وارن جو جوڙو ٺهيل ڏسي اسان چيو ته پڪ سک هوندو يا ڪو ٻيو. هونءَ رنگ اڇو هجيس ها ۽ قد ڊگهو ته سندس افعالن مان کيس سئيڊش سمجهون ها جو وار ڊگها رکي چوٽيون ٺاهڻ يا ڪن ٽوپائڻ جهڙيون ٽرڙپايون اڄڪلهه جي سئيڊش نوجوانن ۾ فئشن ٿي پيو آهي.