الطاف شيخ ڪارنر

اڇن جي مُلڪ ۾ اسين ڪارا

تعليم جي سلسلي ۾ الطاف شيخ جو جڏهن ٻه سال سئيڊن ۾ رهڻ ٿيو ته اتان جي ملڪن (ڊئنمارڪ، ناروي پڻ)، ماڻهن، سندس يونيورسٽي ۽ ان ۾ ساڻس گڏ تعليم وٺندڙ آفريڪن، ايشين، ۽ آمريڪا جي مختلف ملڪن (ميڪسيڪو، برازيل، چلي، نڪراگئا، وينزوئلا وغيره) جي جهازران ساٿين جو احوال ڪالمن ذريعي اخبارن ۾ ڏيندو رهيو. هي ڪِتاب ”اڇن جي ملڪ ۾ اسين ڪارا“ انهن ڪالمن جو پهريون مجموعو آهي

  • 4.5/5.0
  • 2548
  • 1094
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Achhan jy Mulik Mein Asen Kara

ڪهڙي وڻ تي

اسان ڳالهيون ڪري رهيا هئاسين ته نائيجيريا جي عارت ماپانڊوڪ اچي نڪتي.
”هاءِ!“ هن کيڪاريو ۽ پوءِ منهنجي ڪمري جي سامهون واري 321 نمبر ڪمري ۾ رهندڙ گهانا جي شاگردياڻي ايلس جو دروازو کڙڪايو.
”ڪانهي ڪا. چرچ ۾ وئي آهي.“ راحت عزيز چيس.
“ڪيڏي مهل وئي.“ عارت پڇيس.
”صحيح وقت ته خبر نه اٿم پر سندس ملڪ (گهانا) جو ڪئپٽن آرون ٽرڪسن به ان سان گڏ هو مونکان اڌارو ورتل ڪتاب ڏيندو ويو هو.“ راحت ٻڌايس.
آرون ٽرڪسن اسان پاڪستاني، هندستاني ۽ بنگلاديشي شاگردن ۾ مشهور آهي. مشهور ان ڪري جو شام جو ستين بجي يا نائين بجي جڏهن ٽي ويءَ تي بي بي سيءَ تان خبرون اينديون آهن ته مٿين ٽنهي ملڪن جا اسين موجود هوندا آهيون. سندس جنرل ناليج واقعي قابل داد آهي. باقي ٻيا آفريڪن شيدي توڙي ڏکڻ آمريڪا ۽ فارايسٽ جي ملڪن جا، بليرڊ راند کيڏڻ يا ٽي ويءَ جا ٻيا پروگرام ڏسڻ ۾ مست هوندا آهن. ويندي عرب به پنهنجيءَ ۾ مست هوندا. لبيا ۾ ڀلي ڇا پيو ٿئي. عراق ۽ موراڪو ۾ ڀلي ڇا پيو وهي واپري، قذافيءَ پويان يو اين او ۽ آمريڪن لڳا پيا هجن، ياسر عرفات جو جهاز گم هجي، ڪردن مٿان بمباري پئي ٿئي، ڪنهن کي ڪو فڪر ناهي. نه اردني عربن کي، نه مصرين کي، نه سعودي عرب جي رهاڪن کي نه موراڪو ٽيونيشيا وران کي. ڪڏهن ڪڏهن لڳندو آهي ته ڇا سڀ غم اسان ننڍي کنڊ جي رهاڪن لاءِ آهن. يا ڇا اسان Over _ Sensitive آهيون. جو پنهنجي ملڪ ۽ پاڙي اوڙي جي خوشيءِ غميءَ ۾ ته هيڪاندو گهڻو اظهار ڪيون ٿا پر ڏور رهندڙن سان به ڪونه ڪو ناتو رشتو ڳنڍيو هنن جو ڏک، درد، خوشي ۽ راحت پنهنجي سمجهون ٿا.
عراق جي صدر صدام حسين کي سُڌ نه سماءُ اسان وتون هن پاران نعرا هڻندا. پاڙي ۾ ٽولا ٺاهي هڪ ٻئي سان وتون بحث ڪندا ۽ پنهنجي ملڪ جون بسون ساڙيندا. ساڳي طرح ياسر عرفات به صدام وانگروتي اسان کان وڌيڪ هندستان سان همدرديون ڪندو ۽ اسان آهيون سو چرين وانگر ”اسان جا مسلمان ڀائر _ هائي ڙي گهوڙا. هائي“ ۽ هي مسلمان ڀائر هر وقت چون ته اسين عرب پهرين آهيون ۽ مسلمان پوءِ. ۽ وري عرب به گڏجن ٿا ته ڪويت، سعودي عرب، بحرين جهڙا امير، وڌيڪ هڪ ٻئي لاءِ ڀائپي جتائين ٿا. يمن جهڙي غريب ملڪ جي رهاڪوءَ کي اڇوت ڪريو ڇڏين.بهرحال سامهون بيٺل عارت کان پڇيم:
”ڪر خبر پٽاٽا رڌي ڇڏيئي؟“
پاڻ کلڻ لڳي. کيس ڪالهه يونيورسٽيءَ مان موٽڻ وقت چيو هوم:
“Wish you happy long week end and Cocking”
رڌ پچاءُ ڇو ڀلا؟“ هن پڇيو هو.
”ان ڪري جو ڇنڇر آچر ته هونءَ ئي موڪل ڪري ميس بند آهي پر ايسٽر ڪري جمع به موڪل آهي.“ مون ٻڌايومانس. هن ان جي اميد نٿي رکي ته جمع کان ميس جي ماني بند ٿيندي.
”ڏاڍي ٻڌائي. مون وٽ به رڌ پچاءُ جو سامان کپي ويو آهي. پر اهو به سٺو جو معلوم ٿي ويو. هاڻ هاسٽل ۾ ڪتاب ڇڏي مارڪيٽ مان سيڌو وٺي اچان ٿي.“
۽ پوءِ هاسٽل تائين گڏ ايندي ڏک سور ورجائيندي رهي، جيڪي اسان سڀني جا ساڳيا آهن: ”دنيا ۾ هن قسم جي فقط هڪ ئي يونيورسٽي ٺاهڻي هين ته، آئون چوان ٿي ته هتي هن سئيڊن جهڙي ملڪ ۾ ڇو ٺاهيائون. جتي جي هيڏي ظالم موسم آهي ۽ ان کان علاوه هن ملڪ ۾ مهانگائي اها آهي جو انگريز توڙي فرينچ، جرمن توڙي جپاني ۽ آمريڪن به هن ملڪ ۾ اچي مهنگائيءَ جون دانهون ڪن ٿا. سوچڻ جي ڳالهه آهي ته توهان ترقي پذير (Under Developed) ملڪن جي ماڻهن لاءِ اعلى تعليم لاءِ هيءَ يونيورسٽي ٺاهي، يعني ان ۾ گهڻائي ايشيا ۽ آفريڪا جي ماڻهن جي آهي ته پوءِ ملائيشيا، سنگاپور، مالٽا، هانگ ڪانگ جهڙن هنڌن تي کڻي ٺاهيو ها. سئيڊن کان ته انگلينڊ يا آمريڪا به سستو آهي.“ عارت چيو.
”شايد ان ڪري جو سئيڊن چاليهه سيڪڙو خرچ ڏئي ٿو. يونيورسٽي هاسٽل سميت.“ مون سندس ان پهلوءَ ڏي ڌيان ڇڪايو.
”آئون چوان ٿي ته ڇا ضروري آهي ته سئيڊن خيرات ڏئي. نه ڏئي ها. ڪي ٻيا ملڪ ڏئي وجهن ها، ۽ ٻي ڳالهه ته، باقي جيڪو سٺ سيڪڙو آهي اهوئي ايترو گهڻو آهي جو ايمان سان ٻيو ڪو ملڪ هجي ته خوب خرچيون ها ته به بچي ها. هاسٽل ۾ رهڻ ۽ ماني کائڻ بدران هي پنج هزار کن ڪرونا (ويهه هزار رپيا) ڏين ٿا. پر هڪ بيڊ روم واري فليٽ جي به مسواڙ ٽي هزار ڪرونا (ٻارهن هزار رپيه آهي) ان کان علاوه فرنيچر ۽ ماني ٽڪي ڪيڏي مهنگي آهي. اهي پنج هزار ڪرونا نئروبي، اسلام آباد، ڪولمبو، بمبئي جهڙي هنڌ ملن ها ته ڪيڏو سٺو ٿئي ها.“ عارت چيو.
”بلڪل صحيح ٿي چوين.“ مون سندس خيال جي پوئواري ڪئي.
”۽ ٻي ڳالهه ته سئيڊن جيڪڏهن مدد پيو ڪري ته ڪو ڏوڪڙ اسان پاڻ سان نٿا کڻيو وڃن. هرڪو پاڻ پنهنجي گهران ٻه آڻي هتي پيو خرچ ڪري. سو سندس چاليهه سيڪڙو ته اتي ئي خرچ پيا ٿين، پر ٻين ملڪن ۽ ادارن طرفان باقي مليل سٺ سيڪڙو به اتي خرچ پيو ٿئي.“ هوءَ هاسٽل تائين اهي جوشيلا جملا ٻڌائيندي، پوءِ ڇٻڙي کڻي بصر، پٽاٽا، ٽماٽا وٺڻ رواني ٿي ويئي هئي.
پاڻ نائجيريا جي مئرين اڪيڊميءَ ۾ انگريزيءَ جي ليڪچرار آهي. نائجيريا جي ئي يونيورسٽيءَ مان انگلش ۽ ايجوڪيشن ۾ ايم اي ڪئي اٿس. نائجيريا ۾ هونءَ به انگريزن جي حڪومت هئي سو اتي جا سڀ شاگرد سٺي انگريزي ڳالهائين پر هيءَ محترمه عارت (خبر ناهي مس آهي يا مسز) ته هيڪاندي سٺي ڳالهائي ٿي جو سندس سبجيڪٽ ئي اهو آهي. پاڻ عمر ۾ سڀ کان ننڍي ٿيندي پر ٿولهه ۾ سڀ کان گهڻي. گذريل سال جي ڪينيا جي هڪ شاگردياڻي خايومبي ڦيلي جيتوڻيڪ سڀني ۾ آفت آهي پر بقول ڪئپٽن سليم قاسم جي ته جنهن رفتار سان عارت سُڄي رهي آهي، ٻئي سال جي آخر تائين ڦيليءَ جا به رڪارڊ ڀڃي ڇڏيندي.
”مس عارت تون چرچ ۾ نٿي وڃين؟“
”سوچيم پئي ته وڃان پر هتي جي سڀني ڪليسا گهرن ۾ Service (واعظ) سئيڊش زبان ۾ ٿئي ٿو. سو نه ويس.“
”تڏهن به هلي وڃين ها. هتي جي ماڻهن سان ملي اچين ها. يا هتي جا مڪاني ماڻهو ڌارين سان دوستي نٿا رکن؟“ مون پڇيومانس.
”صفا ٿڌا آهن. هتي جي موسم وانگر. ڪنهن چيو ته پهرين ويجهو اچڻ کان لنوائين ٿا، پر پوءِ دوستي رکن ٿا ته چڱي پنهنجائپ ڏيکارين ٿا.“ مس عارت چيو.
”خبر ناهي ڪڏهن دوستي رکڻ چاهيندا ۽ پنهنجائپ جو اظهار ڪندا،“ مون کلندي چيو، ”ڇا جڏهن ٻه سال پورا ڪري هليا وينداسين پوءِ آخري ڏينهن ايئر پورٽ تي اچي دوستي ڪندا ڇا؟“
راحت عزيز ۽ هيءَ به کلڻ لڳي. راحت عزيز چيو، ”ڀائي اسان سان ڳالهائڻ ته پري جي ڳالهه پنهنجو پاڻ سان به فري ٿي هتي جي ماڻهن کي ڳالهائيندي نه ڏٺو اٿم. بس ۾ رڳو تڏهن ڳالهائيندا آهن جڏهن چڙهندي يا لهندي سندن يا اسان جو کين ٽڪر لڳي ويندو آهي يا پير چپجي پوندو آهي. پوءِ پنهنجي زبان ۾ معاف ڪجو چون ٿا.“
”يا خبر گار ڏين ٿا ته ڪهڙي جنگل کان اسين ڪارا ڪوجها ۽ ڪڻڪ رنگا اچي نڪتا آهيون.“ مون راحت کي چيو ۽ پوءِ نائجيريا جي هن مس عارت کي سنجيدو ٿي چيو:
”ڳالهه ٻڌ. مونکي ڪڏهن ڪڏهن ائين لڳندو آهي ته هنن يورپين اڳيان توهان آفريڪن يا اسين ايشيائي ڄڻ ڪا گهٽ قوم هجون. اسين کڻي ڪهڙيون به اوچيون ٽائيون ۽ ڪوٽ هئٽ پائي ”جينٽل مئن“ ٿي هلون، پر هنن جي پنهنجي لنڊي پتلون، ڊگهن وارن ۽ ڪنن ۾ والي پاتل هپي ٽائيپ همراهه کان گهٽ سمجهيا وڃون ٿا.“
”بلڪل صحيح ٿو چوين. ڪڏهن ڪنهن هتي جي ڇوڪري يا عورت سان ڳالهائڻ جي ڪوشش ڪندي آهيان ته منهن کي ائين موڙو ڏئي، بهانو ڪري هلي ويندي آهي ڄڻ آئون کانئس خيرات گهرڻ ٿي چاهيان. يا مون سان ڳالهائڻ سان کيس ڪا بيماري لڳي ويندي.“
”ها واقعي،“ مون سندس ڳالهه جي تائيد ڪندي چيو، “These are the facts of life.” اسان کي قبول ڪرڻ کپن.“
مون ڏٺو ته عارت ڪافي اداس ٿي وئي هئي ۽ هاڻ ايتري دير ٿي وئي هئي جو مون به پنهنجي بڪ شڪ کي وڌيڪ قائم رکڻ بدران موڪلائڻ چاهيو ٿي. سو کلندي چيومانس.
”هتي جا ماڻهو پاڻ کان نفرت نٿا ڪن پر شرمائين ٿا.“
”ڪير ٿو چوي؟ اهڙا ته شرميلا نه آهن. ڏينهن ڏٺي جو وچ رستي تي اڌ اگهاڙي ڊريس ۾ ڇوڪرا ڇوڪريون هڪ ٻئي کي چميون ڏئي سگهن ٿا باقي اسان سان ڳالهائيندي نانگ ٿو کائين.“ عارت ڪجهه چڙ مان ۽ ڪجهه کلندي چيو.
”ها کائين واقعي نانگ ٿو. پر کين نانگ جي کائڻ جو ڊپ ناهي.اهو ڊپ اٿن ته متان اسان کين جهلي، ڪچو ئي نه کائي ڇڏيون. آفريڪن بابت ته اهي ڳالهيون وڏن کان ٻڌيون هوندائون ته مُني ديڳ پاڻيءَ سان ڀري ان ۾ گوري يورپين کي پالڪ ميٿيءَ سان گڏ رڌي کائي ڇڏيندا هئا.“ مون ٻڌايومانس.
”ڪارو اٿن منهن ٿيو. اسان آفريڪن لاءِ ان قسم جون Phony ڳالهيون ڪٿان ٿا آڻين. ڪالهه يونيورسٽيءَ جا ڪاڪوس صاف ڪندڙ ڀنگياڻي ڇوڪري مونکي ٿي چوي ته آفريڪا ۾ توهان وڻن تي رهندا آهيو؟“
اتي 319 نمبر ڪمري مان علويءَ منهن ڪڍيو:
”آهي ڇا؟ مونکي به ته ٻڌايو ڪلاڪ کن کان ڪچهري پئي هلي.“
”چڱو بابا مونکي ته ڏيو موڪل اور بهي غم هين زماني مين.“ مون موڪلايو. جو هاڻ ڪلاڪ کان وڌيڪ بيهڻ جي همت نه هئي. مس عارت به هلڻ لاءِ هٿ لوڏي موڪلائڻ جي ڪوشش ڪئي:
”آئون به هلان ٿي. رات ننڊ ئي پوري نه ٿي آهي. هاڻ ٿي وڃي سمهان.“
”ڪهڙي وڻ تي؟“ راحت عزيز پڇيو. پر هن ٻڌو ئي ڪونه ۽ هيٺ پنهنجي ڪمري لاءِ گرائونڊ فلور ڏي رواني ٿي وئي.