رُوحَ ۾ رَچيل مجذوبِيت
سو مون به هيءُ ڪجهه سانيٽَ لکي پنهنجي زندگيءَ جو ڪجهه حصو زيان ڪري ڇڏيو آهي، پر مونکي اُن تي ذرو به پڇتاءُ ڪونهي نه ئي وري وقت زيان ٿي وڃڻ جو ڪو ڏُک!
سارتر اِها ڳالهه ڪهڙي بنياد تي چئي ۽ ڇو چئي؟ اُن تي ڳالهائي آئون پنهنجو رهيل وقت زيان نٿو ڪرڻ چاهيان ۽ جي ائين ڪيم ته پوءِ يقين ڄاڻو مونکي پڇتاءُ به ٿيندو ۽ ڏُک به.
آئون بس اِهو ٻُڌائڻ چاهيان ٿو ته منهنجا هيءُ سمورا سانيٽَ هڪڙي اهڙي سرمستي آهي، جنهن کي آئون”عثمان مرونديءَ“ جيان پاڻ تان اُکيلي نٿو سگهان.
مون جڏهن به روئڻ چاهيو آهي ۽ جڏهن گهڻو چاهڻ جي باوجود به هڪڙو لُڙڪ ناهي ڪريو، تڏهن منهنجو ڪو نه ڪو سانيٽُ ڦُٽي پيو آهي، منهنجي اکين جيڏانهن به ۽ جتي جتي به نهاريو آهي ته اُتي مونکي گوتم جو ”سروم دکم دکم“ ايترو ته ويجهو نظر آيو آهي، جو مون پنهنجي ساهه کي به روڪي ڇڏيو هوندو.
معاشراتي اڪثريت رجعتي رستن تي انڌن وانگي هٿوراڙيون هڻندي نظر آئي آهي، پر ڪجهه فرد (Master Morality) سان سموري معاشي وسيلن کان ويندي فطرت تائين مڪمل قابض آهن، باقي ڪجهه آڱرين تي ڳڻڻ جيترا (Thinking is better job) تي چنبڙيل آهن.
ڪنهن ٻُڌايو هو ته (Five fingers not are equal) تڏهن مون اهو ڄاڻي ورتو ته دنيا ۾ ڪابه اهڙي (Statement) ناهي، جيڪا اهو ٻُڌائي سگهي ته سڀ شيون ساڳيون آهن ۽ هڪ ئي آهن، پر جڏهن (Cause & Effect) تي ويچارجي ٿو ته هر هنڌ تضاد (Contradictions)ئي نظر اچن ٿا. جيئرا جاڳندڙ انسان مُئل ۽ الاءِ ته ڪڏهوڪا مري ويل اڃان تائين زنده آهن، انهن ڳالهين تي سوچي ڏاڍو ڏک ٿيندو اٿم، بهرحال ڏُک هميشه سوچيندڙ ۽ لوچيندڙ ذهن جي حصي ۾ ايندو آهي، اِها هڪڙي تلخ حقيقت آهي، جنهن کان قطعي انڪار نٿو ڪري سگهجي.
يوناني ڏاهي سُقراط ڪنهن هنڌ چيو هو ته:
(Know thy yourself) يعني ”پنهنجي پاڻ کي سڃاڻو“
اِهو جملو مون جڏهن به پاڻ ۾ ورجايو آهي ته منهنجي اندر ۾ هڪڙي حقيقت جو نزول ٿيو آهي ۽ جڏهن به اُن حقيقت سان ٽڪرايو آهيان ته مُنهنجي مِٽي ڀُري پئي هوندي ۽ جڏهن به ڀُريو آهيان ته مُنهنجي چؤطرف هڪڙي ئي رڙ ٻُڌڻ ۾ آئي هوندي، اُها رڙ ”زان زاڪ روسو“ جي آهي، جيڪو واڪا ڪندو چوندو ٿو رهي ته (Go back to nature go back to nature) ۽ پوءِ آئون فطرت ڏانهن ڊِگهي لُوهَه پائي پُڄي ويو هوندس ته فطرت مونکي ٻاجهارا رنگ ارپيا هوندا ۽ مون جڏهن جڏهن به اُنهن رنگن ڏانهن نِهاريو هوندو، ڇُهيو هوندو ته اچانڪ مون وٽ شاعري ڄَمي پئي هوندي! منهنجي اُن سڄي سفر ۾ ڪوبه ڪمال ڪونهي، ڪمال آهي، اُنهن اکين جو جن جا اوجاڳا مُنهنجي قد کان اِلاهي وڏا آهن.
جنهن کي مون ميلن ۾ کُليل وارن سان ڳائيندي ڏِٺو آهي، پر منهنجي تصور ۾ جڏهن به آئي آهي ته هميشه ”منٺار فقير راڄڙ“ جي اجرڪ اوڍي آئي آهي.
سنڌي ادبي سنگت شاخ ٽنڊوالهيار جي پليٽ فارم تان منهنجي ذهني اوسر ٿي آهي، اُن جي ئي ڪنهن دستوري گڏجاڻيءَ ۾ هڪ دفعي سائين ڊاڪٽر محمود مغل صاحب مونکي اکين ۾ اکيون وجهي چيو هو ته ”جاويد....تنهنجي پُٺيان جيڪا بيٺي آهي نه؟ توکي اُن جي ئي دعا آهي، هوءَ هينئر به تنهنجي پُٺيان بيٺي آهي ۽ تولئه دعا پئي ڪري.“
اُن وقت ته آئون چُپ چاپ خاموش ويٺو رهيس، پر جڏهن اُٿي روانا ٿيا هئاسين ته مون هُن کي ڏاڍو ڳوليو هو ۽ اڄ تائين بستري تي پاسيرو ٿي رُڳو اُن ڪري سمهندو آهيان جو منهنجي پُٺيان بيٺل هُن جي نِنڊ ڪِٿي زنگجي نه وڃي!
وقت ٿيو آ هُن کي ڳوليندي، اڃان تائين ته سامهون نظر نٿي اچي، سوچيان ٿو اگر سامهون نظر اچي وڃي ته کيس ”البرٽ ڪاميو“ جون هيءُ سِٽون ٻُڌايانس.
”منهنجي پُٺ نه وٺ
ڇو ته مون ۾ اڳواڻيءَ جي صلاحيت ناهي“
منهنجي هِنن سانيٽن لاءِ آئون پاڻ وٽ ڪابه راءِ محفوظ نٿو رکان ۽ نه ئي آئون اِهو سمجهڻ جي حق ۾ آهيان ته سنڌي ادب ۾ سانيٽن جو مڪمل مجموعو ڏئي مون ڪو وڏو ڪم ڪيو آهي، مون سچ پُڇيو ته بس پنهنجو اکيون واڪيون آهن ۽ بس..... مون درگاهن جي وڏن وڻن هيٺان منجيءَ تي رکيل مَٽن جو پاڻي جڏهن به ٻُڪن ۾ پيتو آهي ته مُنهنجي رُوح ۾ هڪڙي مجذوبيت ”مِٺي فقير“ جي ڍير جيتري وڌندي محسوس ٿي آهي ۽ پوءِ آئون آسمان جيڏو حيران ٿي ويو آهيان پر جڏهن ”گليلو“ چئي چُڪو آهي ته ”دنيا گول آهي.“ ته مونکي پنهنجي لاٽونءَ وانگي ڦِرڻ تي ڪابه حيرت ناهي ٿيندي!
۽ انهن ڪيفيتن جي سموري سفر ۾ جڏهن به شاعريءَ سان ٻکين پيو آهيان ته انهن مان سانيٽَ مونتي جيئن جيئن لٿا آهن ۽ مون اُنهن کي تيئن ئي ڊائري تي سُڪائي ڇڏيو آهي، ڇو ته اڄ به مونکي ائين محسوس ٿئي ٿو ته منهنجا ڪجهه سانيٽَ ڳوڙهن هاڻا آهن، منهنجي اکين ته اُنهن جو ذائقو چکي ڏٺو، هاڻي اِهو اوهان سڄڻن تي ڇڏجي ٿو ته ڪيترا ڪڙا آهن ۽ ڪيترا مِٺا؟ اِهو اوهان تي ئي آهي!
آئون سامروٽي پبليڪيشن جو انتهائي ٿورائتو آهيان، جنهن منهنجو هيءُ ڪتاب ڇاپڻ جو ذمو کنيو.
محترم سائين ڊاڪٽر محمود مغل ۽ ڀاءُ وفا مولا بخش قمبراڻيءَ جو بيحد شاڪر آهيان، جن مونکي هر قدم تي اُتساھ بخشيو ۽ هن ڪتاب آڻڻ ۾ الاهي ساٿ ڏنو.
آئون بيحد ٿورائتو آهيان ڀاءُ فراق هاليپوٽو جو جنهن ڪتاب جو مُهاڳ لکي ڏنو سندس وڏيون محبتون. سائين حاجي ساند بيڪ ٽائيٽل لکيو ان جي محبتن جو به آئون قرضي آهيان. اُن کان علاوه مختيار سهتي، اعجاز شا، ريحان ابڙي جا به وڏا وڙ جن تاثر لکي ڏنا، سنڌي ادبي سنگت شاخ ٽنڊوالهيار جي سيڪريٽري فقير محمد ڍول ۽ سنڌي ادبي سنگت سنڌ جي مرڪزي آڊيٽر فقير محمد انڙ ۽ شاخ جي سڀني دوستن جو آئون بيحد مشڪور آهيان، جن مونکي هر قدم تي اُتساھ بخشيو!. اُن کان علاوه فرهاد جروار، غلام رسول نهڙيو، سرفراز بوزدار، منظور احمداڻي ۽ عابد حسين ڍاٽيءَ جو پڻ ٿورائتو آهيان جن ڪتاب ۾ ساٿ نڀايو.
باقي منهنجن هِنن سمورن سانيٽن مان ڪير ڪنهن به ڳاڙهي انقلاب جي توقع نه رکي نه ته بعد ۾ اُن دوست کي خواه مخواه جو ڏُک ٿيندو ۽ ان ڏُک جو آئون ذميوار ڪونه هوندس ۽ نه ئي وري اُن ڏُک ۾ برابر جو شريڪ....
البته هيءُ سانيٽَ هڪڙي رُوح رچندي آهي، هڪڙي رولاڪي آهي بس!
ڪنهن کي قبول پوي ته بِسم الله، جي ڪير اُنهن کي Reject ڪرڻ چاهي ٿو ته به Most Welcome مونکي اُن تي ڪو به اعتراض ڪونه هوندو.
ڇو ته باروخ اسپائنوزا (Baruch Spinoza) ته چئي چُڪو (Virtue is its own reward) ”نيڪي خود پنهنجو سلو پاڻ آهي.“
[b]جاويد جبار دائودپوٽو
[/b]0308-2660803
0345-2262559
Javedjabbar93@gmail.com