چنڊ رُلي پيو ڄڻ ڪو لاشو!
منهنجي نِنڊ پرڻجي ويندي!
توکي عڪس سڏيندا مون ۾!
مون تي تنهنجي بارش ٿيندي!
جاويد جبار جون مٿيون سِٽون مون سندس سانيٽُ ”تون وري آ“ مان کنيون آهن، جن کي پڙهي وڪٽرهيوگو جي ڳالهه ياد اچي وئي، جنهن چيو ته موسيقي ذريعي اهو اظهاري سگهجي ٿو، جيڪو لفظن ۾ اظهارڻ ممڪن ناهي ۽ خاموش به نه ٿو ٿي سگهي.
شاعري آهي ئي اظهار جي خوبصورت ترين طريقي جو نانءُ، ڀلا عام ذهن نِنڊ جي پرڻجي وڃڻ جهڙو تصور ڪهڙن خيالن جي ڄڃ مان کڻي اَچي؟
جاويد جبار جا سانيٽَ پڙهندي مون پنهنجي ڪيفيتن جي بدلاءُ کي به محسوس ڪيو ته جُمود کي به!!
جاويد ساڳئي ئِي سانيٽُ ۾ هيئن به لِکي ٿو.
منهنجو عشق مهانگو ڪونهي،
پر تون ڪونه خريدي سگهندين،
رستو ڪو به اڙانگو ڪونهي،
پر تون ڪونه ڪٿان ڀي لنگهندين.
مٿين سِٽن ۾ هن نوجوان شاعر جي عشق جي اهڙي جهلڪ پسي سگهجي ٿي، جيڪا 23 سالن جي الهڙ جوان کي مايوسيون اظهارڻ تي مجبور ڪري سگهي ٿي ته ساڳئي ئي سانيٽُ جي آخر ۾ وَرِي هي ٻه سِٽون شاندار هوندي به اندر جي آنڌ مانڌ کي هڪ مُنجَهه تائين مِحدُود ئي پسائن ٿيون.
مون ۾ ڪيڏي آڳ ٻري آ،
بارش ڪونهي تون ته وري آ.
فقط چئن سالن جي رياضت سان جاويد جبار ڪجهه اِهڙين شين تي پنهنجي گرفت مضبوط ڪئي آهي، جن لاءِ گهڻا ئي وقت خور شاعر بهتر طريقي سان طبع آزمائي به ناهن ڪري سگهندا، خُود سانيٽ جهڙي صنف تي سندُس مڪمل ڪتاب جو اَچَڻ به انهن مان هڪ آهي.
سِنڌي شاعري جي جهوليءَ ۾ جاويد جو هيءُ ڪتاب جاويد کي ۽ سنڌي سانيٽَ کي اَمرِت پياري ويندو، اِن کان ڪوبه انڪار نٿو ڪري سگهجي.
جاويد جبار وٽ جيڪا تشبيهن جي نواڻ آهي، سا سندُس شبد ڀنڊار ۽ جي وُسعت کي ظاهر ڪري ٿي يا وري سندس پيشڪش کي ڏسجي ته اُن ۾ به ڪافي حد تائين تازگي نظر ايندي.
تُربتن تي بارشون ڏاڍيون وُٺيون،
بادلن مان نيڻ هيڪاندا ڪريا.
بادلن مان نيڻن جو ڪِرڻ اَڇوتو خيال ۽ پيشڪش آهي، ساڳئي ئي سانيٽ “مئي پُڄاڻان” ۾ هيٺيون سِٽون
نِنڊ ۾ هِن زندگيون ڪيڏيون سُتيون،
فاصلا ناهِن مٽيءَ جا ايترا.
وجداني ڪيفين جا خيال آهن جيڪي شايد شاعر کي به خبر نه هجي ته ڪٿان ڪيئن ۽ ڇو لکجي ويا آهن، ڇو ته گهٽ ۾ گهٽ آئون ته اهڙن خيالن کي ئي مي رقصم ڏسان ٿو!!
فڪري حوالي سان ساڳئي سانيٽُ جو هي بند ڪيڏو نه اعليٰ آهي.
آسمان جي ڇانءُ آ قبرن مٿان،
وڻ سَمورا مقبرن کان مٿڀرا،
رُوح پروازون پياڪن ڪڪرن مٿان،
بس حياتي ۾ لڳون ٿا اوپرا.
يا ورِي هيٺيون بند
مُئي پُڄاڻان سونهن مٽي ٿيو پَوِي،
سُونهن شايد آهه مٽي جي رُڳو،
پهريون سجدو ڀي مٽي کي ٿو مِلي،
هو فرشتو نه مڃئين ابليس ٿيو.
مٿين بندن مان هن نوجوان شاعر جي پهرين قدمن جي مضبوط ۽ پختگي کي محسوس ڪري سگهجي ٿو، ڪجهه انفرادي خصوصيتون جيڪي مون محسوس ڪيون ۽ جاويد تي پيار اچي ويم اهي به پڙهندڙن آڏو پيش ڪندو هلان. هي سانيٽُ ”ڌرتي“ جون ڪجهه سِٽون آهن.
رِڻ تي بادل جو ڪو پاڇو،
ناهي ڇالاءِ وقت ٿيو آ،
چنڊ رُلي پيو ڄڻ ڪو لاشو،
مون وٽ اُن جو ساهه پيو آ!
ڏاڍيون شاندار سِٽون آهن، انتهائي خوبصورت علامتي انداز سان پيش ڪيون ويون آهن يا وري هيٺ پڙهي ڏِسو.
ساهه کڻان تون ٿَڪّ ڀڃي آ،
ڌرتي ۽ آڪاس پُڄايون،
رِڻ جا ٻَرندڙ اَڪّ ڀڃي آ،
اُن جي ٿڃ سان اُڃ کُٽايون.
***
وراڙو تنهنجي ساهن جو پُڳو منهنجي چپن آهي،
وصل جي چور لمحي کان ورائي ڪا چُمي ويندو،
چُگهن تي گِهم چوڌاري، چپن جي ڀي ڪپن آهي،
اکين جو ڳوٺ کيپن ۾، پڇين ٿي تون ڪڏهن ايندو.
جاويد جبار جي شاعري ۾ مستقبل جي هڪ خوبصورت شاعر جون سڀ نشانيون پختيون نظر اچن ٿيون، هن نوجوان وٽ ڏات به آهي ته ڏانءُ به، علم به آهي ته عقل به وڏي ڳالهه عُمر به!! ڇو ته جاويد جبار اڃان ڦُوهه جوانيءَ جي لهرن ۾ ئي آهي، کيس اَڃان گهڻو ڪجهه ڪرڻو آهي، سنڌي سانيٽَ جي پهرين صاحبِ ڪتاب جو سَهرو ته سندس مٿي تي اَچي چُڪو.
مون شروعات ۾ لکيو هو ته جاويد جي شاعري پڙهندي ڪيفيتن ۾ بدلاءُ به محسوس ڪيم ته جمود به، سو واضح ڪندو هلان ته بدلاءُ سانيٽ جي بدلي ٿيڻ سان يا ڪٿي ڪٿي ٽيسٽ تبديل ٿيڻ سبب به آيو ٿي يا وري وزن تي ڪيل تجربن سبب ردم ۾ بدلاءُ ۽ جمود اڪثر سانيٽن ۾ ملندڙ جلندڙ خيالن ۽ تشبيهن، تمثيلن سبب جاري رهيو، موضوع جي يڪسانيت کي به رد نٿو ڪري سگهجي، منهنجي خيال ۾ جاويد کي هر قدم ڦُوڪي ڦُوڪي کڻڻ گهرجي.
ڇو ته آئون سمجهان ٿو ته جاويد ۾ پوٽينشل تمام گهڻو آهي، اُن کي ڪنهن ٽرينڊ جي ور نه چڙهي وڃڻ کپي، ڇو ته اهڙا ئي نوجوان خود ٽرينڊ سينٽر ثابت ٿي سگهندا آهن.
[b] اعجاز شا
[/b] ٽنڊو غلام علي
03342561305
2016-10-17