بينظير جو خون ڪنهن ڪنهن کي ٻوڙيندو؟
اعتزاز احسن جي اها ڳالهه درست آهي ته جيڪڏهن موجودهه پيپلزپارٽيءَ جي سرڪار، پنهنجي عظيم قائد جا قاتل گرفتار نه ڪيا ته پوءِ مستقبل ۾ پيپلزپارٽي ڪڏهن به ڪا حڪومت ٺاهي نه سگهندي.
پرويزن جي اها جوڙي جنهن تي محترما جي قتل جو الزام آهي، جيڪو ٻئي ڪنهن به نه پر شهيد راڻيءَ پاڻ چيو هو ته جيڪڏهن هو رات جي رهزنن جي هٿان مارجي وڃي ته سندس ان شڪ کي پڪ سمجهي، قتل جو ڪيس ان ٽولي تي داخل ڪرايو وڃي، اهو پرويزي جوڙو، اڃا به قانون جي گرفت ۾ نه آيو آهي. هڪڙو پرويز، مشرف جي روپ ۾ ملڪ کان ٻاهر ڀڳل آهي ۽ ٻيو پرويز، الاهيءَ جي نالي ۾ گرفتاريءَ کان ڀڳل آهي، ملڪ کان ٻاهر ويهي پرويز مشرف ڦڙڪيون هڻي رهيو آهي ته هو ملڪ واپس ايندو ۽ سياست اچي ڪندو. ساڳيءَ ريت پرويز الاهي پنجاب جي سياست مان ناپاس ٿيڻ کان پوءِ هاڻي وري سرائيڪين جي سياست ۾ داخل ٿي، سرائيڪي صوبي جي ڳالهه ڪري، اهي خواب ڏسي رهيو آهي ته هن ڀيري هو سادي سوچ وارن سرائيڪين جي ڪلهن تي چڙهي اقتدار ۾ ايندو. پر ٻنهي پرويزن کي اڃا ان ڳالهه جو اندازو نه ٿيو آهي ته اڃا بينظير جي خون جي کستوري کلي ئي نه آهي ۽ جڏهن به ان خون جي خوشبو کلي ته اها ٻڌائيندي ته مون کي ڪنهن قتل ڪيو ۽ ڪرايو آهي. سازش جا اهي راز پڌرا ٿيڻ کان پوءِ اهي پرويز سياست ته ڇا ڪندا پر ڪٿي لڪڻ جي جاءِ به نه لڀندا ۽ بي گناهه ماريل هن شهيد شهزاديءَ جو خون سندن سياست ۽ شخصيت ٻنهي کي ٻوڙيندو.پر شهيد راڻيءَ جو خون رڳو ٻنهي پرويزن کي ئي نه ٻوڙيندو پر ان صورت ۾ پيپلزپارٽي کي به ٻوڙي سگهي ٿو جيڪڏهن اعتزاز احسن جي بقول پيپلزپارٽي جي حڪومت محترما بينظير ڀٽو جا قاتل گرفتار نه ڪيا.
اعتزاز احسن جا خدشا درست آهن ۽ پ پ حڪومت جي مزي ماڻيندڙ وزيرن ۽ عهديدارن کي اها ڳالهه ياد رکڻ گهرجي ته ايندڙ چونڊن جو سڀ کان وڏو نعرو شهيد راڻيءَ جي خون هوندو.
ايندڙ چونڊن کان اڳ جيڪڏهن شهيد راڻيءَ جا قاتل گرفتار نه ٿيا ته ملڪ جون سڀ پارٽيون شهيد راڻيءَ جي خون جي نعري تي عوام کان ووٽ گهرنديون. ان صورت ۾ پيپلزپارٽي يقينن پاڻ کي شهيدن جي وارث پارٽي قرار ڏيندي پر پ پ کي اهو به يقين هئڻ گهرجي ته پ پ جا مخالف به اهو ئي نعرو هڻندا ته جيڪا پارٽي پنهنجي حڪومت ۾ پنهنجي قائد جا قاتل گرفتار نه ڪري سگهي، اها عوام يا عام ماڻهو لاءِ ڇا ڪندي؟ مخالفن جي ان سوال جو پ پ اڳواڻن ۽ اميدوارن وٽ يقينن ڪو جواب ئي نه هوندو ۽ ان صورت ۾ کين ڏکي صورتحال کي منهن ڏيڻو پوندو.
پيپلزپارٽيءَ جي عهديدارن ۽ اميدوارن کي اها ڳالهه سمجهڻ گهرجي ۽ کين اندازو هئڻ گهرجي ته ايندڙ چونڊن ۾ شهيد راڻيءَ جي شهادت 2007 واري اها ساڳي شام کڻي ايندي، جڏهن ماڻهن پهريون ڀيرو ٻڌو هو ته هنن جي شهزاديءَ کي شهيد ڪيو ويو آهي. پيپلزپارٽيءَ جي عهديدارن ۽ اڳواڻن کي اها ڳالهه سمجهڻ گهرجي ته بينظير جي قتل جو قصو، ڪڏهن به پراڻو نه ٿيڻو آهي ۽ ان جو درد تيستائين دائم رهڻو آهي، جيستائين گهٽ ۾ گهٽ ان جرم جا حقيقي جوابدار گرفتا نه ٿا ٿين، پر جيڪڏهن موجودهه پ پ سرڪار ائين ڪرڻ ۾ ڪامياب نه ٿي ٿئي ۽ بينظير جا قاتل انصاف جي ڪٽهڙي ۾ نه ٿا اچن ته ايندڙ چونڊن ۾ بينظير جو قتل پ پ قيادت مٿان قهر وانگي ڪڙڪي نازل ٿيندو ۽ شايد ئي ڪو پ پ اڳواڻ عوام جي ان ڏک جي ڏِکَ برداشت ڪري سگهندو.
اهي پ پ اڳواڻ ۽ عهديدار جيڪي اڄڪلهه تيل ڦليل ڪيو ۽ ڪنگا ڦڻيون ڏيو، وزارتون وٺيو ۽ گاڏين ۾ چڙهي گهمندا ٿا وتن ۽ حاڪميءَ جا مزا پيا وٺن ۽ ائين پيا سوچين ته ماڻهن وٽ پ پ کي ووٽ ڏيڻ کان سواءِ ٻيو ڪو به رستو نه آهي، تنهن ڪري هو کين ئي ووٽ ڏيندا- اهي عوام جي سگهه، عقل ۽ اجتماعي طاقت جو درست اندازو نه پيا لڳائين. حڪومت ۾ ويٺل پ پ عهديدارن ۽ اڳواڻن کي اها ڳالهه نه وسارڻ گهرجي ته عوام اڳ ۾ کين بار بار ان ڪري ووٽ ڏيندو هو جو بينظير ڀٽو جهڙي ڪرشماتي شخصيت جڏهن عوام اڳيان ايندي هئي ته ماڻهو پ پ جي ميڙ ٿي اچڻ ڪري پ پ عهديدارن جون بديون به بخشي ڇڏيندا هئا. ان کان پوءِ عام ماڻهوءَ کي شهيد راڻيءَ جي شخصيت ۾ ايمان جهڙو ويساهه هوندو هو ته بينظير جڏهن به حڪومت ۾ ايندي ته سندن حقن جي حفاظت ڪندي، اصولن تي سوديبازي نه ڪندي، ووٽرن سان ويساهه گهاتي نه ڪندي، عوام سام ڪيل وچن نڀائيندي ۽ سڄي خلق کي ماءُ ۽ مرشد وانگي ساڳي دعا ۽ سخا سان نوازيندي.
پ پ عهديدارن ۽ اڳواڻن کي اها ڳالهه به نه وسارڻ گهرجي ته شهيد راڻي پنهنجي شهيد قائد پيءُ توڙري ڪارڪنن جي قربانيءَ کي ڪڏهن به نه وساريو هو ۽ سندن قاتلن سان سدائين جهيڙي ۾ رهي هئي. ماڻهن کي اهو ويساهه هو ته محترما بينظير ڀٽو ڪڏهن به پنهنجي پيءُ جي منزل ۽ مشعل کي نه ڇڏيندي ۽ ان لاءِ ساهه جي آخري پساهه تائين وڙهندي. ويڙهه جو اهو ويساهه، ماڻهن ۾ به بغاوت جو اهو ڀڀڙ ڀڙڪائيندو هو ۽ پوءِ ماڻهو محترما جي ڀڙڪايل ان بغاوت جي باهه ۾ پروانن وانگي اچي مچ کي مٿو ڏيندا هئا. اهڙين ويڙهين ۽ قربانين سبب ئي پيپلزپارٽي عظيم پارٽي هئي ۽ عوام ۾ مقبول هئي.
شهيد راڻي محترما بينظير ڀٽو پنهنجي سڄي سياسي زندگيءَ ۾ ڪڏهن به ڪنهن آمر ۽ جابر سان سوديبازي ڪري نه ويٺي هئي. هو سياست جي راند جي سياڻي کيڏارڻ هئي ۽ کيس پوريءَ ريت پروڙ هئي ته عوامي حمايت جي گهور ۽ موٽ ان رانديگر کي ملندي آهي، جيڪو هميشه ميدان ۾ وڙهندو رهندو آهي. محترما کي ان ڳالهه جو چڱي ريت احساس هو ته ڪڏهن به ٿڪل ۽ هارايل رانديگر کي ڪا گهور، ڪا واهه واهه ۽ ڪا سلامي نه ملندي آهي، تنهن ڪري هو سدائين مقابلن ذريعي معرڪا کٽڻ ۾ ايمان رکندي هئي. اهوئي سبب هو جو سندس مخالف سازشن جا سدائين انيڪ ڄار اڻيندا هئا پر هوءَ سدائين انهن کي ٽوڙي، وري ڪاميابين جي ڪنارن تائين رسندي هئي.
پيپلزپارٽي جي موجودهه اڳواڻن کي اعتزاز احسن جي اها ڳالهه سمجهڻ گهرجي ته هاڻي انهن وٽ شهيد راڻيءَ جهڙي ديومالائي قيادت نه رهي آهي تنهن ڪري عوام کين ايندڙ وقت ۾ ووٽ ڪم ۽ ڪارڪردگي ڏسي پوءِ ڏيندو. پر پ پ اڳواڻن جو ڪم ۽ ڪارڪردگي ته پري جي ڳالهه آهي عوام هن ڀيري پهريائين کانئن شهيد راڻيءَ جي قاتلن بابت پڇا ڪندو. وقت اڃا به نه ويو آهي تنهن ڪري قيادت کي وقت سر فيصلا ڪرڻ گهرجن ۽ پنهنجي شهيد قائد جي قاتلن کي پڪڙڻ ۾ ڪابه ڪسر نه ڇڏڻ گهرجي. جيڪڏهن قيادت تر جيتري به غفلت ڪئي ته شهيد راڻيءَ جو خون سندن حڪومت ۽ شخصيت ته ڇا پر سندن سڄو آئيندو به ٻوڙي ڇڏيندو. پ پ اڳواڻن کي اها ڳالهه سمجهڻ گهرجي ته گذريل سمورين چونڊن ۾ ڀٽن شهيدن جون قبرون چونڊ مهم ۾ سندن مددگار ثابت ٿينديون هيون ۽ ماڻهن کي ووٽ ڏيڻ تي مجبور ڪنديون هيون پر هن ڀيري جيڪڏهن انهن پ پ اڳواڻن شهيد راڻيءَ جي خون جي بها عوام کي وٺي ڏيڻ ۾ ڪا دير، ڪا سستي يا ڪا سازش ڪئي ته ڳڙهي خدا بخش جي شهيدن جون اهي بٺيون سندن مٿان دانهينديون ۽ کين چونڊن کٽرائڻ بجاءِ هارائڻ ۾ ڪردار ادا ڪنديون.
جنرل ضياءُالحق 1979ع ۾ شهيد ڀٽي کي قتل ڪيو هو پر ڀٽي جي شهادت کان چار سال پوءِ بيگم نصرت ڀٽو جي قيادت ۾ پيپلزپارٽي ايم آر ڊيءَ جي تحريڪ هلائي هئي. عوام جڏهن ڏٺو ته شهيد ڀٽي جي بهادر بيواهه پنهنجي ور جو پلئه ڪرڻ لاءِ ميدان ۾ لٿي آهي ته ماڻهو سر ترين تي رکي رستن تي نڪري آيا ۽ ضياءَ جي فوجي ٽولي کي هنڌين ماڳين للڪاريو. ساڳيءَ ريت محترما بينظير ڀٽو جي هڪ ڀاءُ شاهنواز کي شهيد ڪيو ويو ۽ پوءِ ٻئي ڀاءُ مير مرتضيٰ کي ماريو ويو، سندس ٻن جمهوري طرح چونڊيل حڪومتن کي برطرف ڪيو ويو پر هن ڪڏهن به جدوجهد جو جهنڊو هيٺ نه ڪيو ۽ سدائين بغاوت جا عَلم بلندي ڪري، آمرن سان وڙهندي رهي. شهيد راڻي جي اها اڻ ورچ ۽ ارڏي جدوجهد جيالن ۾ جان وجهندي هئي ۽ هيڻن ماڻهن کي هٺيلن حاڪمن سان وڙهڻ تي آمادهه ڪندي هئي. شهيد راڻي وهندڙ پاڻيءَ جيان سدائين سفر ۾ هوندي هئي، تنهن ڪري ئي سندس سياست ۽ جدوجهد سدائين جوان ۽ تازي نظر ايندي هئي.
اهو ساڳيو فيصلو پ پ جي موجودهه اڳواڻن کي ڪرڻو آهي ته هو پنهنجي عظيم قائدن جي پيروي ڪندي جدوجهد جاري رکي ۽ شهيد راڻيءَ جي قاتل گرفتار ڪري کين انجام تي پهچائي، پاڻ کي عوام جي اڳيان سرخرو ڪن ٿا يا مصلحت ڪري ماٺ ڪري ويهي رهن ٿا ۽ پاڻ کي تاريخ جي طوفان ۾ شهيدن جي خون ۾ ٻوڙائڻ پسند ڪن ٿا.
(جون 2009ع ۾ نشر ٿيل)