پير ڳوٺ جو سرسري ذڪر

وڏو ڀاءُ پير ڳوٺ اسڪول ۾ استاد ٿي ويو، سندس ٻارن جي اڪيلائپ ۾ ساٿ ڏيڻ لاءِ منھنجي ڊيوٽي لڳي. پير جو ڳوٺ ۾ هاءِ اسڪول ڪونہ هو، فقط پنج ڪلاس انگريزيءَ جا هئا. شھر صاف سٿرو، هر شيءِ سستي، ڪاريگرن جو شھر، گربيون، سوسيون ، اجرڪ ، پٽ جو سامان ۽ ڀرت ڀريل زنانيون ۽ مردانہ جتيون ، ٽامي ۽ پتل جا ٿانوَ ۽ انھن تي چٽساليءَ جو ڪم ڪپڙي ٺاهڻ جا عام جام آڏاڻا گهرن ۾ هئا. گهرن ۾ نھايت خوبصورت عورتون هندورن ۾ ويھي ڪپڙن تي ريشم جو ڀرت ڀرينديون هيون. ساڳيو ڪم موچين جون عورتون بہ انتھائي نفاست سان ڪنديون هيون. چانديءَ جو ڀرت بہ ڀربو هو. مان ڇاڪاڻ تہ اڃان چوٿين ڪلاس ۾ هيس، ان ڪري مون کي پنھنجي هم ڪلاسين سان انھن جي گهرن ۾ وڃن جو موقعو ملندو هو. بازار وڏي ۽ چڪيل برسيل هئي. پير جو ڳوٺ محمد راشد شاھہ جو ڳوٺ، سورهيہ بادشاھہ جو شھر ، جنھن انگريزن کي للڪاريو، ”وطن يا ڪفن“ چئي سامراجيت خلاف جان قربان ڪئي، سندس وڏو ڪوٽ مڪمل ڊٺل هو، انگريزن بمن سان موري ڪوٽ کي مٽيءَ جو ڍير بڻائي ڇڏيو هو، ان وقت جڏهن مان پڙهڻ ويس تہ موجودہ پير صاحب جا والد صاحب جيڪو هي جھان ڇڏي ويا اچي چڪا هئا. اسان جي اسڪول تي اها ڊيوٽي لڳل هئي تہ اسڪول مان پير صاحب سان ڪرڪيٽ راند کيڏڻ لاءِ ڇوڪرا کپن. کيڏندو تہ پير صاحب هو، ڇوڪرا فقط بال ميڙيندا هئا. اڇو چانديءَ جھڙو رنگ قدآور ڪلين شيو، اڇو سوٽ، اڇي قميص، نيريون اکيون سونھري وارن وارو، يوناني ديوتائن جھڙو پير صاحب لغڙ اڏائڻ بہ سندس شوق ۾ شامل هو، هڪ سؤ رپيا انھيءَ شخص کي انعام ملندو، جيڪو پير صاحب جو لغڙ ڪٽي ڏيکاري. منھنجي ڀاءُ کان اها غلطي ٿي وئي هئي. هن بہ هڪ لغڙ تيار ڪري اڏاريو ۽ پير صاحب جو لغڙ ڪٽيو، پوءِ تہ پير صاحب جا مريد ۽ خادم کيس ڳوليندا وتيا، جنھن اهڙي جرئت ڪئي. اهي کيس سيکت ڏيڻ پيا چاهين پر خدا بچائي ورتو. باقي پير ڳوٺ ۾ ان وقت اڪثر لوط جي قوم جا ماڻھو رهندا هئا. مون کي درگاھہ تي نماز پڙهڻ جو پابندي شوق بہ انھن ختم ڪرائي ڇڏيو، اسڪول وڃڻ، سودو وٺڻ، راند کيڏڻ، هر شيءِ ختم ٿي وئي. بلڪل گهر ۾ بند ٿي ويس. هڪ انھن دوستن تنگ ڪيو، ٻيو منھنجي بوٽ جو ترو بہ نڪري ويو، اونھاري ۾ پيرن ۾ مٽي ڀرجي ويندي هئي. ڀاءُ جي پگهار ، هڪ استاد جي پگهار ڪيتري هوندي ! نئون بوٽ وٺي ڏيڻ جي جڏهن بجيٽ اچي، مان اهي حيلا بھانا ڳوليندو رهيس.
پير صاحب جن کي هڪ ٻيو شوق بہ هو، سوئر ۽ ڪتن کي ويڙهائڻ جو شوق، ان لاءِ هڪ خاص شڪار گاھہ ٺھرايائين. رومن ايرينا ٽائپ. وڏو ڪوٽ ٺھرائي ان ۾ چؤڌاري لوهي سيخن وارا ڪمرا جن مان عوام ويھي اهو تماشو ڏسي، وچ تي هڪ وڏو گول لوهي سيخن وارو ڪمرو جنھن ۾ پاڻ پير صاحب جن ويھن. مشھور ماڻھن جا موڪليل سوئر جن کي هڪ مڻ مکڻ کاڌل هوندو، انھن تي مشھور شوقينن جا ڪتا ڇڏبا، پوءِ ڪنھن مھل ڪتو ختم تہ ڪنھن مھل سوئر پيو ريھون ڪندو، انھن رڙين ۽ ريھن ۾ سڀ ڪو پيو مزا ماڻيندو، ڪتن ۽ سوئرن جا مختلف نالا رکيل: هيرو، موتي، بلٽري فوجي، سھڻو وغيرہ مون کي ڪڏهن ڪڏهن انھيءَ منظر ڏسڻ جو موقعو ملندو هو. انھن ڏينھن لياقت علي خان کي گولي لڳي. ان جي غائبانہ جنازي نماز پير ڳوٺ جي شاهي بازار ۾ پڙهائي وئي. اهو مشھور ٿيو تہ لياقت علي خان کي درگاھہ جي پٽَ لڳي، جو جيڪڏهن پاڳارا واپس نہ اچن ها تہ لياقت علي خان سندن ملڪيت Enemy Property ڪري مھاجرن کي الاٽ ڪرڻ پئي چاهي.
ڀاءُ بہ بدلي ٿي وري پنوعاقل هاءِ اسڪول ۾ آيو ۽ مان جان ڇڏائي وري اچي پنو عاقل اسڪول ۾ پھتس.

آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

جيڪي ياد پيوم