مَهان انسان: شايان ڳورڙ شھيد
جوھربروھي
سنڌ جو ھر خطو ۽ ھر شھر يا واھڻ پنھنجي جدا جاگرافيائي مانَ سان گڏ، ھڪ جدا تاريخي شان به رکي ٿو، انھن شانائتن ڪردارن يا ڳڻن علائقي جي جوڙجڪ کي به اھميت آھي، ڇو ته ڌرتي ۽ انساني فطرت قطعي طور ھڪ جھڙيون آھن، جيئن اوھان ويھ ڪلو ميٽر سفر ڪيو ته اھو غيرآباد علائقو ھوندو، جھڙوڪ رڻ يا جابلو علائقو.
ڌرتي جي بيھڪ جڏھن مختلف زاويا رکي ٿي ته پوءِ ڏسندڙن کي به ھڪ لطف اچي ٿو، ان ريت انساني مزاج آھي، جيڪڏھن ڪو انسان ھڪڙي ڪيفيت ۾ رھي ته ان سان ملڻ اٿڻ ويھڻ اوکو ٿي پوي، جڏھن لمحي لمحي انساني مزاج جو ڪيفيتون مٽجندڙ ھجن ٿيون ته پوءِ ان سان ئي لاڳاپا ۽ رشتا آھن، جيئن وڏير ڪو مزاج يڪسانيت جو شڪار آھي، ان ڪري ڳوٺ شھر ۾ وڏيري جو سماج اوپرو رھي ٿو، جيڪڏھن طبيعت ۾ عوامي پڻو ھوندو ته پوءِ اھا ڪامياب آھي.
سنڌ جي ھر شھر ۾ ملوڪ ماڻھو جنم وٺن ٿا. جيڪي پنھنجي عزم، ڪردار سان تاريخ ۾ جاءِ والارين ٿا. جيڪو ماڻھو جنھن شھر ۾ رھي ٿو، جنھن ۾ ان جو گھر، روزگار ۽ رشتا آھن، ته اھو ان کي ڪافي پيارو آھي، تان ته آکيري جھڙي خالي رھائش گاھ به ھر پکي کي پياري آھي، ان ڪري سارو ڏينھن داڻو چوڻو چونڊي سانجھ ويلي ولر ڪري پنھنجي آکيري ۾ اچي ٿو، ۽ سڪون سان رات گذاري ٿو، ان ريت پنھنجو شھر ۽ شھر ۾ پنھنجو گھر به سڪون جو مرڪز ھجي ٿو.
منھنجو اباڻو ڳوٺ فريدآباد آھي، جنھن جو مرڪزي شھر ميھڙ آھي، جنھن سان انيڪ يادون لاڳاپيل آھن، ميھڙ ڪن ڳالھين جي ڪري سنڌ يا سنڌ کان ٻاھر شھرت رکي ٿو، جنھن ۾ مائو، ميندي، جو ذڪر عام اچي ٿو، ان سان گڏ وقت تائين ميھڙ جو ماھيو مال به پنھنجي سونھن ۽ سوڀيا جي لحاظ کان ڀاڳين وٽ ڪافي مقبول رھيو، جو بنيادي طور ميھڙ مَھين جي ملڪ جو وڏو ماڳ آھي، مَھين جي ملڪ جي ڳالھ تاريخن ۾ اچي ٿو، ھي شھر ان ڪري به اھميت رکي ٿو ھن جي چوڌاري ڍنڍون آھن، جيڪي درياھ جي اولھندي وھڪري جون نشانيون آھن، انھن ڍنڍن جي معلومات به جدا مضمون گھري ٿي.
ھر شھر جا ماڻھو ڏاڍا مانَ ڀريا ، سٺي سلوڪ ۽ احسان وارا ماڻھو آھن، ان ريت ميھڙ جي ماڻھن جو به ھڪ جدا گانه ۽ مھرڀريو رويو آھي، جنھن جو ھيئن تجربو به ڪجي، ميھڙ جي علائقي ۾ ڪنھن ميھڙ واسي کان ڪو مسافر معلومات گھري ته ميھڙ واسي اميد ته قرب ۽ ادب سان معلومات ڏيندو، “ڪسا پڪا جٿ ڪٿ ھوندا”.
ميھڙ علائقي ۾ ڪافي قبيلا رھن ٿا، ۽ جيڪي جدا جدا پنھنجو شان رکن ٿا. انھن ۾ ھڪ ڳورڙ قبيلو به آھي، سياست، ادب ۾ ته ھنن جو ڪم آھي، پرخاص طور تعليم جي ميدان ۾ ھن قبيلي ۾ شعور رکندڙن جي ھڪ وڏي فھرست آھي، ڳورڙ قبيلي جي ڳوٺن ۾ تعليمي ادارا واقعي تعليمي، تدريسي مرڪز آھن، ان ۾ ڳوٺ واسين جي دلچسپي به ھڪ سبب آھي.
ڳورڙ قبيلي سان تعلق رکندڙ سوچ ڀريو انسان دوست علي شير به آھي ، جنھن سان ھڪ عرصي کان واقفيت آھي، خاص طور ادبي ميڙن ۾ دوستن سان موجودگي ادبي دنيا لاءِ ھڪ آٿت آھي، مون کيس ڪڏھن اسٽيج تي نه ڏٺو آھي، ۽ نه وري ٻڌو آھي، پر شاعرن ۽ اديبن جي ڪچھري ۾ اول کان آخر تائين ساٿ ڏيندڙ ڏٺو آھي، ھن وٽ سنڌ جي آجپي ۽ آبادي جا خواب به آھن، سندس ھونھار فرزند شايان ڳورڙ جيڪو جيڏن ۾ ۾ مقبول ڳڀرو ھيو ۽ ساٿ جو سرواڻ به لکيو ويو، ان کي مون ڪونه ڏٺو، جي ڏٺو ھوندم ته ھن وقت ياد به ناھي، ٻالجتي کان سندس شعوري جاڳرتا جي خبر ٻڌي پروڙ پئي ته ميھڙ شھر کان ھڪ امل ماڻڪ کسجي ويو، شايد ايندڙ وقت ۾ ھو شھر جي لاءِ پارس ته شھر جي مسئلن لاءِ جاکوڙي ۽ سنڌ جاڳرتا ۾ نالو ڪمائي ھا. شيخ سعدي فارسيءَ ۾ چيو ته “تونگري جو تعلق دل سان آھي، مال سان ناھي، عمر جو تعلق عقل سان آھي، سال سان ناھي”.
ننڍي وھيءَ ۾ شايان جو سوچون خوشبو واسيل ھيون، جيڪا معلومات سندس سڀاءَ متعلق مون کي ملي آھي، افسوس به ٿيو ته ساڻس ڪا ملاقات ھجي ھا، ملاقات ھجي ته پوءِ ھڪ يادگيرو به ھجي ھا.
ميھڙ جي شخصيتن جو ھڪ تسلسل آھي، زندگي جي ھر شعبي ۾ ڪامياب ماڻھو ھن تَر ڄڻيا، جن جي مڻيا ميھڙ تاريخ ۾ سونن اکرن سان لکجي، فھرست به ايڏي ڊگھي آھي، نالا لکندي قلمڪار جا ھٿ ۽ قلم ٿڪجي پوندو.
ميھڙ جي ڪامياب انسانن جي پنھنجي پنھنجي شعبي ۾ نمايان ڪم، جيڪڏھن محترم شمس الدين بلبل کان شروع ڪري شايان ڳورڙ جي نالي تي فل اسٽاپ ڏجي ته اھي نالا به ھزارن ۾ ھوندا.
شايان پنھنجي نوخيز جواني جي مختصر مدت ۾ ذھني ۽ شعوري سگھ جو ثبوت ڏنو، اھڙي ڪارڪردگي ھر نوجوان ڏئي، سنڌ صدين کان صدين تائين سرسبز رھي، مان ميھڙ جي ادبي دنيا جي طرفان شايان کي سلام پيش ڪريان ٿو.