شھيد شايان ھڪ تبديلي پسند اڳواڻ
ايڊووڪيٽ ساجد علي ڳورڙ
شھيد منھنجو ڀائٽيو به ھو ته منھنجو نظرياتي دوست ۽ ساٿي به ھو. اسان جون ڪافي ڪچھريون ٿينديون ھيون پر شايان سدائين پُرجوش نظر آيو، ۽ محسوس ٿيندو ھيو ته شايان لطيف سائين جون ھي سٽون سمجھي ورتيون ھيون ته:
سِيوا ڪر سمنڊ جي ، جتي جر وھي ٿوجال،
سوين وھن سير ۾ ماڻڪ موتي لال،
جي ماسو ملئي مال ته پوڄارا پر ٿين.
جنھن جو مطلب ته انسان جو مقصد تمام اُوچو ھجڻ کپي جيئن اگر ماڻھو سمنڊ ۾ ھيرا ۽ جواھر ڳوليندو ته ٽائيم، محنت ڪرڻي پوندي پر جي اتان ذرو به حاصل ٿيو ته ان جي اھميت تمام وڏي ھوندي ۽ ائين ئي شايان جومقصد تمام اوچو ۽ عاليشان ھو ۽ ڪو عام رواجي نه ھو جيئن اسان وٽ ھر ماڻھو عام رواجي ٿئي ٿو، ته بس زندگي گذارڻي آھي، نوڪري ڪرڻي آ گھر ھلائڻو آھي، پوءِ آخر ۾ واپس وڃڻو آھي، جن ڪم ڪيو ۽ ان جي ڪري اسين سڀ شايان کي ۽ سندس ڪردار کي ياد ڪري رھيا آھيون ۽ ڪندا رھنداسين ته شايان سنڌ ڌرتي تي جھالت ۽ خراب نظام ۾ تبديلي جي لاءِ عملي جدجھد ڪئي، ان سلسلي ۾ انقلابي شاعريون پڙھي سنڌ جي ماڻھن کي تبديلي جو پيغام ڏيندو رھيو، ان کان علاوه سنڌ ۾ تعليمي ايمرجنسي لاڳو ڪرائڻ لاءِ شايان انقلابي مارچ ۾ ڀرپور حصو ورتو ۽ سنڌ جي ماڻھن کي اجاڳر ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، ان کان علاوه شايان ننڍا وڏا تمام گھڻا پروگرام ڪرايا، گھڻن ۾ حصو ورتو ۽ ائين ئي سنڌ ۾ تبديلي جي تحريڪ ھلائيندو رھيو ان ڪري ئي مان سمجھان ٿو ته شايان جو ھڪ اعلى مقصد ھو، ۽ ان مان ڪافي لاڀ ٿي مثال طور ڪيترن ٻارن ۽ شاگردن ۾ تبديلي پسند سوچ آئي، تنھڪري چئي سگھجي ٿوته شايان جو مقصد شاھ صاحب جي شعر جيان هڪ اعلى ۽ اوچو مقصد ھو ۽ ٿوري عمر ۾ ئي جيڪو حاصل ٿيو ۽ اعلى مقصد ھئڻ ڪري ٿوري وقت ۾ به گھڻو ڪجھ حاصل ٿيو، جنھن جي تمام وڏي اھميت آھي، ۽ اھڙا ماڻھو دنيا جي تاريخ جي ورقن ۾ عام نه پر خاص لکيا ويندا آھن، ۽ انھن جي ٿوري حاصل ڪيل مقصد جي اھميت تمام وڏي ھوندي آھي، شايان سان اڪثر ڪچھريون ٿينديون رھيون، S.S.O جي باري م تمام گھڻو ٻڌائيندو ھو، ۽ ائين لڳندو ھو ته شايان S.S.O سميت سنڌ ۽ ان جي مظلوم ماروئڙن کي پنهنجو ڪري پيو. جنھن مان لڳندو ھو ته شايان ھڪ ذميوار ماڻھو ھو.
شايان جون ٻيون ته گھڻيون خوبيون پر شايان ۾ مون ڪنھن ٻئي ماڻھو لاءِ ساڙ يا حسد نه ڏٺو ۽ ان مان محسوس ٿيندو ھو ته شايان ھڪ اھل ماڻھو آھي، ڇاڪاڻ ته اھل ماڻھو اڳتي ضرور نڪري ايندا آھن، پر ٻين سان ساڙ يا ڪين جي ڪوشش سان نه پر پنھنجي گھر وارن جو اثاثو ته ھو، پر شايان اسان جي خاندان جو اثاثو ھو ۽ ان سان گڏ سموري سنڌ جو به اثاثو ھو.
مون سان تمام گھڻي لڳندي ھيس، ۽ منھنجي به شايان سان ذھني ھم آھنگي ھئي. حقيقت ۾ شايان جي وڇوڙي سان اسان جو نقصان ٿيو آھي، ڇاڪاڻ ته شايان جي شروعات ئي اڃا ھاڻي ٿي ھئي جيئن ان جو خواب ھو ته مان سٺو وڪيل ٿيان وغيره ته ھو اڃا وڌيڪ نالو ڪمائي ھا پر زندگي کيس ساٿ نه ڏنو، پر ننڍي عمر ۾ شايان جيڪو ڪم ڪيو، ان موت کي به مات ڏني ۽ شايان زنده رھندو اسان جي يادن ۾ ،اسان جي جذبن ۾، خيالن ۾ شايان جي مقصد کي اسين سڀ دوست پنھنجي منزل تائين پھچائڻ جي ڪوشش جاري رکنداسين.