فيمينسٽ تحريڪ جي تاريخ ۽ پسمنظر
History and Background of Feminism
فيمينسٽ تحريڪ جي ابتدائي تاريخ:
فيمينسٽ تحريڪ جي شروعات روشن خيالي واري دور کان ملي ٿي، جڏهن يورپ ۾ جديد سائنسي علمن، منطق ۽ معاشي نظام جي تبديليءَ جو آغاز ٿيو. ارڙهين صديءَ ۾ اهڙيون ڪيتريون ئي فلسفياڻا شخصيتون پيدا ٿيون، جن خاص طور سان عورتن جي آزادي ۽ سندن حقن بابت لکڻ شروع ڪيو. انهن مان خاص طور سان ٻه نالا اڀري سامهون اچن ٿا، هڪ مارڪس ڊي ڪونڊريسٽ Marquis de Condorcet (1794-1743) جيڪو فرانس جو مشهور فلسفي، رياضي دان ۽ سائنسدان هو. ٻيو اولمپي ڊي گاجس Olympe de Gouges (1793-1748). اولمپي، پڻ فرانس جي مشهور ڊراما نگار ۽ سياسي شخصيت هئي، انهن ٻنهي شخصيتن عورتن جي غلاميءَ مان آزادي، مردن جي مساوي تعليم ۽ حقن جي حاصلات جي پُر زور حمايت ڪئي. اهوئي سبب هو جو سندن لکڻين کي پوري عوام ۾ ڀرپور مڃتا ملي.
انهن شخصيتن جي فڪر ۽ فلسفي کي باقاعده هٿي ميري وال اسٽون ڪرافٽ Marry Wellstone Craft (1797- 1759) پنهنجي ڪتاب “A Vindication of the rights of Women” ۾ ڏني، جيڪو 1792ع ۾ انگلينڊ مان شايع ٿيو، جنهن ۾ هن عورتن جي تعليم جو مطالبو ڪيو، تنهن کان پوءِ جان اسٽورٽ مل ڪتاب “The Subjugation of Women” لکيو.
سندس خيال هو ته عورت کي علم ڏئي بهتر ۽ ڪارگر شهري بڻائي سگهجي ٿو. تنهن کان پوءِ “Marry” پنهنجي دور جي برک فلسفي، ليکڪا ۽ عورتن جي حقن جي وڪيل هئي. هوءَ “Abolitionism” (غلاميءَ کان آزادي) واري تحريڪ سان وابسته هئي، جنهن جو اهم مقصد غلاميءَ جي وبا کي ختم ڪرڻ هو. تنهن ڪري “Marry” کي پهرين باقاعده Feminist فلسفي عورت چئي سگهجي ٿو. “Marry” عورتن جي پرورش، تعليم ۽ سياسي حيثيت جي طور طريقن ۽ معيار کي تبديل ڪرڻ جي اهميت تي تمام گهڻو زور ڏنو.
“Marry” جي راين بابت برٽينيڪا انسائيڪلوپيڊيا ٻڌائي ٿو:
“Marry Wellstone Craft challenged the idea that women exist only to please men and proposed that women receive the same treatment as men in education, work and politics and be judged by the same moral standards.” (8)
ترجمو: ”وال اسٽون ڪرافٽ انهيءَ ڳالهه کي للڪاريو ته عورت رڳو مرد کي خوش ڪرڻ لاءِ آهي ۽ اها تجويز ڏني ته عورت ۽ مرد سان هڪ جهڙو ورتاءُ ڪيو وڃي ۽ کين هڪ جهڙي تعليم روزگار ۽ سياست جا موقعا ڏنا وڃن ۽ سندن اخلاقياتي معيار به هڪجهڙا هئڻ گهرجن.“
هي اهو دور هو، جڏهن عورت کي مرد کان هر صورت ۾ جسماني توڙي ذهني حوالي کان گهٽ تصور ڪيو ويندو هو ۽ کيس ڪنهن قسم جا ڪي به حق حاصل نه هئا.