لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

جديد ادبي تنقيدي نظرين ۽ لاڙن جو سنڌي ادب تي اثر

ھي ڪتاب اصل ۾ پي ايڇ ڊي جي لکيل ٿيسز آھي جيڪا ڊاڪٽر ساجدہ پروين پاران ڪراچي يونيورسٽي ۾ ڊاڪٽر غفور ميمڻ جي نگراني ۾ مڪمل ڪئي وئي. ڊاڪٽر ساجدہ لکي ٿي:
”هي ڪتاب ”جديد ادبي تنقيدي نظرين ۽ لاڙن جو سنڌي ادب تي اثر“ منهنجي پي ايڇ ڊي جي ٿيسز آهي، جيڪا مون مسلسل پنج سال جاکوڙ ۽ تحقيق ڪندي لکي آهي. هن ٿيسز تي مون کي ڪراچي يونيورسٽي پي ايڇ ڊي جي ڊگري ايوارڊ ڪئي هئي. در اصل هي موضوع پنهنجي مواد ۾ تمام ڏکيو موضوع آهي، هن ۾ نه ڪنهن شخصيت جا پيرا کڻڻا آهن، نه وري ڪو هن موضوع تي اڳ ۾ ڪو ڪم ٿيل آهي. هي منهنجي لاءِ هڪ وڏي چئلينج هو ته هن موضوع تي مان تحقيق ڪريان. اڄ جي دور جي صورتحال عام ماڻهو کي سمجهه ۾ نٿي اچي ته آخر دنيا کي ڇا ٿي ويو آهي جو فطرتي ڪلچر نه رهيو، نه وري انساني قدر رهيا آهن. رشتا ناتا صرف مفادن جي چوڦير گهمن ٿا. آخر انهيءَ دور کي ڇا چئجي انهيءَ دور جي ڪهڙي اپسٽيم آهي؟ اهو ئي چئلينج هو جنهن کي مون قبول ڪري هن تحقيق ۾ هٿ وڌو.“
Title Cover of book جديد ادبي تنقيدي نظرين ۽ لاڙن جو سنڌي ادب تي اثر

ساختيات پڄاڻان تحريڪ جو تاريخي پس منظر:

[b]ساختيات پڄاڻان تحريڪ جو تاريخي پس منظر:
(Historical Background of Post-Structuralism)[/b]
ساختيات پڄاڻان تحريڪ جو تاريخي پس منظر فرانس ۾ 1960ع دوران ٿيندڙ سياسي انتشار ۾ ڏسي سگهجي ٿو، جڏهن فرانس جي حڪومت جا شاگرد ۽ مزدور رياست جي پرتشدد پاليسين خلاف باغي ٿي پيا. اهڙي وکريل صورتحال ۾ ادبي طور پڻ قديم مارڪسزم جي ڀيٽ ۾ سماج جي اندر متبادل بنيادي فلسفن جهڙوڪ فيمينزم (Feminism)، انارڪزم (Anarchism)، جديد مارڪسزم (Western Marxism)، ناڪاريت (Nihilism) ۽ مظهريات (Phenomenology) جهڙن نظرين ۾ ماڻهن جي دلچسپي تمام گهڻي وڌي.
جلد ئي انهن نظرين کي مشعل فوڪو (Michel Foucault) پاران (Subjugated Knowledge) (اهڙو علم يا نظريو جنهن جون سرحدون محدود هجن) جو ٺپو لڳڻ سبب اولهه جي ثقافتي ۽ فلسفياڻي عمل ۾ سخت تنقيد جو منهن ڏسڻو پيو. اهڙي دور ۾ ساختيات پڄاڻان فڪر ۽ فلسفي اها دعويٰ ڪئي ته، هو انهن مختلف نظرين ۽ اولهه جي فرض ڪيل اصولن ۽ قاعدن قانونن کي ڪو وچ وارو رستو ۽ سبب فراهم ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو.