جديديت پڄاڻان جو ادبي بنياد:
(Literary Ground of Post-Modernism)
ادب ۾ جديديت پڄاڻان جو بنياد ٽن تحريڪن يا نظرين ۾ ملي ٿو. پهرين ساختيات، ٻئين ساختيات پڄاڻان ۽ ٽيئن ڀڃ گهڙ. جيڪ ڊريڊا جڏهن سوسيئر جي لسانياتي ساختيات تي تنقيد ڪندي اِها دعويٰ ڪئي ته درحقيقت ڪنهن به مخصوص معنيٰ جو ڪو تصور ئي ڪونهي بلڪ معنيٰ جو به ڪو به مرڪز ڪونهي ۽ ٻولي لفظن جي آزاد راند آهي.
In a 1966 lecture “Structure, sign and play in the discourse of the human sciences.” Jacques Derrida presented a thesis on as apparent rupture in intellectual life. He interpreted this event as a “decentering” of the former intellectual cosmos. Instead of progress or divergence from an identified center. He described this “event” as a kind of “play”. (14)
اتان کان ئي عدم تعين جي لامرڪزيت جو ڊگهو ۽ اڻ کٽ سلسلو شروع ٿي ويو، تنهن کان پوءِ ڄڻ ته جديديت پڄاڻان کي پنهنجي وجود جو جواز ملي ويو، جنهن اچي اِهو نعرو هنيو ته ڪوبه نظريو ۽ سچ آخري ۽ حتمي ناهي بلڪ ڪائنات جي سڄي وهنوار ۾ عدم تعين، لامرڪزيت ۽ رينڊم اسٽائيل موجود آهي. اهڙي ريت تاريخ، سماج، ڪلچر، ادب غرض زندگيءَ جي هر شعبي کي نئين سِري سان جانچڻ ۽ پرکڻ جي شروعات ٿي.
ان کان سواءِ ڊيريڊا، جديديت پڄاڻان کي مضبوط بنياد تڏهن فراهم ڪيو، جڏهن ان ٻٽن ابتڙن (Binary Oppositions) واري نظام کي ئي رد ڪري ڇڏيو. مطلب ته سچ ۽ ڪوڙ يا حق ۽ باطل جي جنگ ئي ختم ٿي وئي، مطلب ته هر واقعي جي پنهنجي صداقت ۽ حيثيت آهي.
اهڙي ريت اِهو چئي سگهجي ٿو ته، ادب ۾ جديديت پڄاڻان جي عمارت، ساختيات، ساختيات پڄاڻان ۽ ڀڃ گهڙ تحريڪن جي ٿنڀن تي بيٺل آهي.