جديديت پڄاڻان ۽ بيٺڪيت پڄاڻان
ڪتاب جو موضوع: جديديت پڄاڻان ۽ بيٺڪيت پڄاڻان
سهيڙيندڙ: مبارڪ علي لاشاري
ڇپائيندڙ: ڊاڪٽر قاضي غفار پبليڪيشن، حيدرآباد
سال: 2011ع
صفحا: 89
مبارڪ لاشاريءَ جو هي ڪتاب مختلف مضمونن جو سهيڙيل مجموعو آهي، جنهن جو موضوع جديديت پڄاڻان ۽ بيٺڪيت پڄاڻان ۽ انهن جا مختلف رخ آهي. هن ڪتاب کي ٻن حصن ۾ ورهايو ويو آهي. پهريون حصو جديديت پڄاڻان ۽ جديديت جو فرق، جديديت پڄاڻان جا مختلف تصور، جديديت پڄاڻان جي قوتن، گلوبلائزيشن جي مسئلن وغيره تي مشتمل آهي.
جديديت پڄاڻان بابت مبارڪ لاشاري لکي ٿو:
جديديت پڄاڻان جي حوالي سان باڊريلارڊ Baudrillard جي ڳالهه جي انتهائي اهميت آهي. هُو ”حقيقت“ جي وڃائجڻ جي تشريح ڪري ٿو ۽ سندس چوڻ آهي ته حقيقت اُها ناهي، جيڪا حقيقت نظر اچي ٿي، ڇاڪاڻ ته هي دور ۽ هن دور جو تمدن، ثقافت ۽ حقيقت کي ميساري چڪي آهي ۽ اسين The Culture of Hyper reality ۾ رهون ٿا، جيڪو ٻڌائي ٿو ته جيڪا شيءَ جيئن نظر اچي ٿي، اُها ائين ناهي ۽ اهو سچ ٿي به نٿو سگهي. (3)
هن ڪتاب جو ٻيو حصو بيٺڪيت ۽ بيٺڪيت پڄاڻان جي وچ ۾ فرق، بيٺڪيت پڄاڻان تنقيدنگاري، بيٺڪي نظام ۾ ٻولي، ادب ۽ تهذيب جي عنصرن ۽ موجوده دور ۾ سندن صورتحال تي روشني وجهي ٿو.
مبارڪ لاشاري بيٺڪيت بابت لکي ٿو: ”اسان جي اصل مطالعي جو مقصد جديد بيٺڪيت جو سرشتو آهي، جنهن هڪڙي منصوبه بنديءَ هيٺ سڄي دنيا جي نقشي ثقافت، ٻولين ۽ ماڻهن سان هٿ چراند ڪري، پنهنجي اجاراداري ڄمائي.“ (4)
هن ڪتاب جي موضوع جي حوالي کان تمام مخصوص زاوين تي ليکڪ روشني وڌي آهي. جيڪڏهن ليکڪ جديديت پڄاڻان جي تاريخي پس منظر، فلسفين جي فڪر ۽ خود جديديت پڄاڻان جي ٽيڪنيڪس تي وضاحت سان لکي ها ته اڃان به بهتر ٿئي ها.
هي ڪتاب جديديت پڄاڻان جي حوالي کان جيتوڻيڪ پڙهندڙ جي مڪمل اُڃ نٿو اُجهائي، پر بهرحال اِن چواڻي مصداق ته ” نه هئڻ کان ڪجهه هئڻ بهتر آهي“ جي عڪاسي ڪري ٿو ۽ پڙهندڙ کي مخصوص ئي سهي، پر ڪجهه بنيادي معلومات فراهم ڪري ٿو.