جديديت پڄاڻان جو تاريخي پسمنظر:
(Historical Background of Post-Modernism)
تاريخي لحاظ کان جديديت پڄاڻان جي شروعات (1945-1939) ٻي مهاڀاري جنگ جي تباهه ڪارين کان پوءِ ٿي آهي، پر سڀ کان پهرين جديديت پڄاڻان جو اصطلاح 1870ع ڌاري جان واٽڪنس (John Watkins) فنِ مصوريءَ جي هڪ مخصوص اسٽائيل لاءِ استعمال ڪيو.
جديديت پڄاڻان جو ادبي طور اصطلاح احاب حسن (Ahab Hassan) ۽ ليسلي فيلڊر (Leslei Fielder) جو تجويز ڪيل آهي، جيڪو گهڻي ڀاڱي 1960ع دوران استعمال ڪيو ويو. ڪن تنقيدنگارن جو خيال آهي ته ويهين صديءَ جو ستر ۽ اسيءَ وارو ڏهاڪو جديديت پڄاڻان ادب جي مشهوري ۽ ڪاميابيءَ جو نمايان عرصو رهيو آهي.
جديديت پڄاڻان جا مختلف علمن جي روشنيءَ ۾ بنياد ۽ اثر:
جديديت پڄاڻان سوچ هر دم نئين هئڻ جي دعويٰ سبب پنهنجي ماضيءَ سان ڪوبه رشتو نٿي جوڙي، ان ڪري جديديت پڄاڻان تنقيدنگارن جو مڃڻ آهي ته جديديت پڄاڻان جو ڪوبه ماضي ناهي ۽ نه ئي وري سندس ڪا تاريخ آهي ۽ نه ئي جڙي سگهي ٿي.
ان جي باوجود سندس ابتدائي آثار اسان مختلف علمن ۾ ڏسي سگهون ٿا، ڇاڪاڻ ته جديديت پڄاڻان لکَ دفعا اِها دعويٰ ڪري ٿي ته سندس ڪابه تاريخ ناهي، پر اها پڻ حقيقت آهي، ته دنيا جي اندر ڪابه سوچ، ڪوبه علم يا وري ڪوبه نظريو اوچتو خلا مان جنم نٿو وٺي سگهي ۽ اهو بلڪل نئون ۽ منفرد هجي، جنهن جو اڳ موجود نظرين سان سِري سان ڪو لاڳاپو ئي نه هجي.