مسجد منزل گاهه
صبح جو 7 وڳي ارشاد شيخ در کڙڪايو چيائين ته انٽرپاڪ هوٽل ويو هوس بلوچستان ۽ ڪراچي کان آيل اديبن جو وفد صبح چئين وڳي هوٽل تي پهتو آهي ۽ اديب ڪمرن ۾ ستل آهن. تنهن ڪري تو ڏانهن آيم. مون کي خوشي ٿي آهي. جو هن طويل سفر ۾ توساڻ آهين. پاڻ گڏ گهمنداسين، رهنداسين، خوشيون ورهائينداسين.
ارشاد ۽ آئون ناشتو ڪري تقريباً 08:30 وڳي گهر کان نڪري پنڌ هوٽل پهتاسين. جتي رسيپشن تان آغا نور محمد سان ڪمري ۾ فون تي ارشاد ڳالهايو، ساڻ مون به سلام دعا ڪئي، اسين رسيپشن سامهون صوفن تي ويهي رهياسين. ٿوري دير ۾ ادل سومرو به پنهنجي سامان سميت اچي هوٽل تي پهتو. اسان کي ڏسي خوشي مان مرڪيو ۽ اڳتي اچي ڀاڪر پاتائين. ادل جي مُرڪ ۽ محبت منهنجي طاقت آهي. هن سفر ۾ ادل جو ساٿ منهنجي لاءِ وڏي خوشخبري هئي.
ايتري ۾ آغا صاحب ، محسن ڀوپالي ۽ ڪوڙو خان سامهون نمودار ٿيا. حسن جاويد، شيرمحمد، درويش دراني، خيال آفاقي ۽ فرحان دُراني به ساڻ نظرآيا. پويان تاج جويو ۽ لياقت جوڻيجو اچي رهيا هئا. اسين آيل مهمانن کي سکر ۾ پهچڻ تي ڀليڪار چيو. آغا نور محمد ناشتي لاءِ پڇيو. ڊائنگ هال ۾ آغا نور محمد سڀني اديبن جو هڪٻئي سان تعارف ڪرايو ۽ ٻڌايو ته بلوچستان جي اديبن کي ڪراچي ، حيدرآباد، سنڌيالاجي، سنڌي لينگويج اٿارٽي، سنڌي ادبي بورڊ جو دورو ڪرائيندي شاهه عبداللطيف ڀٽائيرحه جي درگاهه کان لال شهباز قلندر رحه جي درگاهه تان حاضري ڀريندا رات دير سان سکر پهتا آهيون. آغا صاحب هڪ ڀيرو وري ناشتي لاءِ پڇيو! سائين ڪري آيا آهيون، اسين صرف چانهه پيئنداسين. اسان چانهه پيتي ۽ مهمانن ناشتو ڪيو ۽ ڊائنگ هال کان ٻاهر گڏجي نڪتاسين. آغا نور محمد سڀني کي چيو ته سامان کڻي وين ۾ رکو. مان ڪائونٽر تي حساب چڪتو ڪري اچان ٿو. اهڙي طرح هر هڪ دوست پنهنجو پنهنجو سامان کڻي وين ۾ رکيو ۽ آغا نور محمد بل ادا ڪري اچي وين ۾ ويٺو. وين مڪمل ايئرڪنڊيشنڊ هئي تنهنڪري سکر جي گرمي محسوس نه پئي ٿي. آغا نور محمد چيو ته بشير! مهمانن کي سکر گهمائڻو آهي، تنهن ڪري تون اڳيان ڊرائيور سان پئسنجر سيٽ تي ويهه جتان ڊرائيور کي گائيڊ ڪر. موسم ٿوري گرم هئي. مون وقت ڏٺو صبح جا 11:00 ٿيا هئا. اسان ۾ خوشي هئي ۽ جوش هو.
مسجد منزل گاهه
سائين؛ منزل گاهه مسجد اچي وئي ساڻ ڊرائيور کي بيهڻ جو اشارو ڏنم. وين بيهي رهي ۽ اسين لٿاسين. ستياگر ۽ هندو مسلمان فسادن ۾ 19 نومبر 1939ع ۾ ڊسٽرڪٽ مئجسٽريٽ مسٽر ٽي ٽي ڪوٺا والا مسجد منزل گاهه کي والنٽيئرن کان خالي ڪرائڻ جو حڪم ڏنو، پوليس لاٺي چارج ڪئي ۽ ڳوڙها گئس ڇڏي، نتيجي ۾ سنڌ جي هر شهر ۽ ڳوٺ ۾ هندو مسلم فساد شروع ٿي ويا، وزيراعلى سنڌ الله بخش سومري کي هندن جي حمايت حاصل هئي. ان جھيڙي سبب 1940ع ۾ حڪومت کان هٿ ڌوئڻا پيا ساڻ تاريخ 14 مئي 1943ع ۾ ڪنهن خبيث هٿان الله بخش سومرو شهيد ٿي ويو.