تاج جويو ۽ اڳڪٿي
اسين جڏهن پنجاب جي ضلعي راجن پور جي حدن ۾ داخل ٿياسين ته وين جي کاٻي پاسي کان تاج جوئي نهاريو ۽ ڪافي دير تائين آسمان ڏانهن نهاريندو رهيو. آخر رڙ ڪري چيائين اڙي آسمان ڏانهن ڏسو هي جيڪي ڪڪر ڇانيل آهن، اها طوفان جي نشاني آهي. جيئن اسان جو سفر اڳتي هلندو رهيو. تئين اهي ڪڪر به اسان جو ساٿ ڏيندا هليا. موسم ٻاهر ڪيئن به هئي اسان کي اندازو ڪو نه پيو ٿئي ڇاڪاڻ جو وين ايئرڪنڊيشنڊ هئڻ ڪري بند هئي. ڪڪر مصريءَ جي ڳنڍن وانگر ڦهليل هئا. اسان سڀني حيرت سان آسمان ڏانهن نهاريو، محسن ڀوپالي ۽ خيال آفاقي جيڪي اڳيان ويٺل هئا، تن به پئي نهاريو. اڳيان شير محمد چيو ته سٺو ٿيو جو موسم سٺي ٿي وئي، تاج وري طوفان ۽ مينهن بابت لطيف سرڪار جي سر سارنگ جو سهارو ورتو.
مند ٿي منڊل وڄيا، تاڙي ڪئي تنوار
هارين هر سنباهيا، سرها ٿيا سينگار
اڄ پڻ منهنجي يار، وسڻ جا ويس ڪيا
•
مينهان ۽ ڏينهان، ٻئي اکر هيڪڙي
جي وسڻ جا ويس ڪري ته ڪڪر ڪن ڪيهان
بادل ٿي بيهان، جي آگم اچڻ جا ڪرين
•
اڄ پــــڻ اُتـــــر پار ڏي ڪــڪر ڪيائين
مندائتي مينهن جي رُتِ نه روڪيائين
پلر پلٽيائين، سانگين گـــهڻا سُکَ ٿيا
•
اَڄُ پڻ اُتر پارَ ڏي ڪڪر ڪارا ڪيس
وِڄـُــون وسڻ آئيون، ڪري لعل لبيس
پرين جي پرديس، سي مون کي مينهن ميڙيا
•
ڀٽائي رحه جي بيتن کي پئي وڏي آواز ۾ پڙهيائين. اسين سڀ تاج کي غور سان ٻڌي رهيا هئاسين. سفر هلندو رهيو، اسين راجن پور ۽ ڊي جي خان وچ ۾ هڪ ننڍڙي شهر ۾ پهتاسين، ته زوردار طوفان آيو. رستن تان وڻ ڪري چڪا هئا. ان شهر ۾ ڪجھه سائن بورڊ به اکڙجي هيٺ ڪري پيا هئا. اهڙي حالت کي ڏسي ڊرائيور وين کي آهستي ڪيو. ڪجھه گهڙيون بيهي رهيو جيستائين طوفان جو زور گهٽجي. طوفان جو زور ٽٽي چڪو هو. اسين ان ننڍڙي شهر کان ڪافي اڳتي نڪري چڪا هئاسون ته وين مان وري تاج جوئي آسمان ڏانهن نهاريو. ڪڪر ڪارا هئا، تنهن ڪري تاج چيو ته هي ڪڪر مينهن وسائيندو ۽ هڪ ڀيرو وري تاج ڀٽائيءَ جي بيتن جي ورکا ڪئي.
اڄ پڻ اُتر پار ڏي ڪڪريون ڪاريون
وسي ٿو وڏ ڦڙو ٽهڪن ٿيون ٽاريون
لٿين لُکَ لطيف چئي ڍايون تاساريون
ڀڄنديون ڀٽاريون، وري وٿاڻين آئيون
•
ڍَٽَ ڍَري، پَٽِ پيون وِڄُن ڪر ي وارا
اُٺا وڏي اورِ سين، ڪڪر جي ڪارا
واحد وسڪارا، چوڌاري چڱان ڪيا
•
ڍَٽَ ڍَري پَٽِ پــيون وِڄُون ويسَ ڪَري
ميــنهن وسي مُلڪَ جا ڇڏيا تَلَ ڀَري
قادر ڪرم ڪَري، سُڪا پَٽَ ساوا ڪيا
اسين تاج مان انجواءِ ڪري رهيا هئاسين، تاج هونئن به هڪ فقيري لڏي جو ماڻهو آهي، هميشه پاڻ به خوش رهندو آهي ۽ ٻين کي به خوش رکڻ جي ڪوشش ڪندو آهي. اهڙي طرح جڏهن ڊي جي خان کان اڳيان غازي گهاٽ پل پار ڪئي سين ته مينهن جي ڪڻ ڪڻ شروع ٿي ۽ مينهن تيز ٿي ويو رات ٿي چڪي هئي. سامهون ايندڙ گاڏين جون تيز لائيٽون اسانکي لڳي رهيوهيون، ڊرائيور هڪ ڀيرو وري گاڏي کي جھڪو ڪيو ۽ آهسته آهسته اڳتي هلندو رهيو. آخر مظفر ڳڙهه پهتاسين. جتي مينهن ڪو نه هو. وري جڏهن مظفر ڳڙهه کان نڪتاسين ته هلڪي هلڪي ڪڻ ڪڻ وسي پئي اڳيان ريلوي ڦاٽڪ هو. جتي اسين مال گاڏي گذرڻ جو انتظار ڪري رهيا هئاسين، اتي مون به پنهنجي پاسي واري شيشي جي دري کولي ۽ ٻاهر ٻانهن ڪڍي مينهن ڪڻين جو مزو پئي ورتو. اڳيان ڪنهن چيو ته دري بند ڪر. وين جي ڪولنگ تي اثر پوي ٿو. مون دري بند ڪري ڇڏي. ڦاٽڪ کلي چڪو هو ۽ تاج جي مينهن بابت اڳڪٿي پوري ٿي.
7.5.1999 جمعة المبارڪ
جميل در کڙڪائي ننڊ مان اُٿاريو ۽ چيو ته ناشتو تيار آهي. اسين تيار ٿي ڪمري مان نڪتاسين. سينيما واري پاسي کان هوٽل اندر ننڍڙو باغ آهي، جتي ڪجھه وڻ آهن ۽ وڻ تي هڪ جھرڪي صبح جي وقت چهنب سان پنهنجي ٻچي کي کاڌو کارائي رهي هئي ۽ ننڍڙو ٻچڙو چرڙاٽ ڪري مستيون ڪري رهيو هو. اهو منظر ڏسي رهيو هوس ته ارشاد سڏ ڪيو، ڇا ٿو ڏسين، چيم هي منظر ڏس!
آءُ اڳيان هلان ٿو ۽ ارشاد پوئتان. اسان جي پوئتان وري لياقت جوڻيجو، فرحان دراني، سان گڏ هيٺ ڊائنگ هال ۾ اچي رهيو هو. ڊائننگ هال ۾ ڪافي دوست اڳ ۾ موجود هئا. ماني اچڻ کان اڳ ۾ قاضي جاويد اسان کي پنجاب صوبي ۾ اچڻ تي هڪ ڀيرو ٻيهر آجيان ڪئي. قاضي جاويد اسان کي چيو ته اڄ جو شيڊيول ٽائيٽ آهي. اسين هوٽل کان ٻاهر نڪري روڊ تي آياسين ۽ شهر جو نظارو ڪرڻ لڳاسين. شيزان هوٽل ڪچهري روڊ تي آهي. هوٽل شهر جي وچ ۾ آهي، هي علائقو صاف سٿرو آهي. ٿورو اڳيان بازار شروع ٿئي ٿي.
صبح جو وقت هو، هر ماڻهو پنهنجي ڌنڌي تي وڃي رهيو هو، سائيڪل سوار گهڻا نظر اچي رهيا هيا، ڪي عورتون به نظر آيون جن جي منهن تي نقاب هئا، برقعا گهٽ هئا، مون پوئتي نظر ڊوڙائي ته سامهون وين ۾ سڀ ويهجي چڪا هئا. آءٌ به وڃي پهتس. وين هلي ٿي ۽ اسين ملتان شهر جي خوبصورتيءَ کي وين مان ڏسي رهيا هئاسين. ملتان جون ڪيئي شيون مشهور آهن، خاص ڪري ملتان جو حلوو، ڪنگڻ، کُسو (جوتو) ۽ مجرو. ملتان شهر گرم آهي، مون کي سکر شهر جھڙو گرم ٿي لڳو، هتي سرائڪي زبان وارا گهڻا رهن ٿا. ڪجھه سنڌي ماڻهون به رهن ٿا جيڪي سرڪاري نوڪرين ۾ آهن. باقي پنجابي ڀائر به جھجھي انداز ۾ رهن ٿا محنتي پٺاڻ به نظر اچن ٿا. بلوچ به گهڻا سرائڪي آهن.