پشاور چيمبر آف ڪامرس
اسان جون گاڏيون پشاور چيمبر آف ڪامرس جي عمارت آڏو بيٺيون مون وقت ڏٺو رات جا 8:30 ٿيا هئا. اسان کي چيمبر آف ڪامرس پشاور پاران آجياڻو ڏنو ويو آهي. اسان کي هڪ وڏي هال ۾ گول ٽيبل جو چوڌاري ڪرسين تي ويهاريو ويو. اسان جي وفد آڏو هڪ فائيل ۽ پينسل رکي وئي ۽ ڳالهائڻ لاءِ مائيڪ اسان جي سامهون هئي، چيمبر آف ڪامرس جا نمائندا به موجود هئا. چيمبرز آف ڪامرس جي وائيس پريزيڊنٽ ربنواز خان آجيان ڪئي. هن گڏجاڻي ۾ صوبائي وزير اطلاعات ۽ ثقافت جناب عبدالسبحان خان به موجود هو. پروگرام جي شروعات ۾ پهريان تعارف ٿيو. سنڌ، بلوچستان ۽ پنجاب جي ريزيڊنٽ ڊائريڪٽرن پنهنجي پنهنجي وفد جو مختصر تعارف ڪرايو. سيد ولي خيال، اڪادمي اديبات پاڪستان ۽ وفد پاران شڪريو ادا ڪيو ۽ چيمبرز آف ڪامرس سرحد وارن جا ٿورا مڃيا. چيمبرز آف ڪامرس جي نائب صدر پنهنجي تقرير ۾ اسان جي وفد کي خوش آمديد چيو ۽ سرحد صوبي ۾ صنعتي ترقي بابت بريفنگ ڏيندي ٻڌايو ته گدون سميت سرحد صوبي ۾ پوڻا ٽي سؤ صنعتي يونٽ لڳا ويا آهن. جنهن تي 9 ارب روپيا خرچ ٿيو آهي. گدون جو علائقو پشاور کان اڍائي ڪلاڪن جي سفر تي آهي. جيڪو ڏسڻ وٽان آهي. آخر ۾ وزير اطلاعات ۽ ثقافت، سرحد حڪومت جناب عبدالسبحان خان تقرير ڪندي چيو ته اوهان مهمانن جي هتي اچڻ تي دل خوش ٿي آهي. مهمان نوازي اسان جي روايت آهي. اسان سرحد صوبي ۾ سياحت جي واڌاري لاءِ ڪيترائي اپاءَ ورتا آهن. هن صوبي ۾ ڪيتريون ئي سياحت لاءِ تاريخي جڳهون، جنت نظير واديون موجود آهن. عبدالسبحان خان جي تقرير کان پوءِ گڏجاڻي پڄاڻي تي پهتي. واپاري انجمن جي اڳواڻن کان موڪلائي گاڏين ۾ ويٺاسين اسان ريسٽ هائوس ۽ پنجابي اديبن فيڊرل لاج جي راهه ورتي.
اسان ڪمري ۾ پهتاسون رات جا 10:30 ٿيا هئا. ٿورو آرام ڪري. مون ارشاد کي چيم يار مون کي گهر فون ڪرڻو آهي. چيائين ته مان به هلان ٿو. مون کي سگريٽ وٺڻا آهن. اسين تاج جي ڪمري ۾ وياسين ادل سان ٿوري ڪچهري ڪري ريسٽ هائوس جي ڏاڪڻ کان لهي مين گيٽ کان ٻاهر آياسين. رات جو روڊ تي ٽريفڪ گهٽ هئي، ڪافي دڪان بند ٿي چڪا هئا. يا ٿين پيا. هوا ٿڌڙي گُهلي رهي هئي. سنسان رستن تي بلب جاڳي رهيا هئا ۽ اسان پنڌ هلي رهيا هئاسون، ٿورو اڳيان پوليس وارا بيٺا هئا. جيڪي هر ايندڙ ويندڙ ويندڙ کي روڪي چيڪ ڪري رهيا هئا. هنن اسان کي نه روڪيو نه ئي وري اسان هنن ڏانهن ڪو ڌيان ڏنوسين. اسان پنهنجي خيال ۾ رستي تي هلي رهيا هئاسون مان گيت ڳائي رهيو آهيان ارشاد خاموش آهي. اڳيان هڪ چوڪي آهي جتي فوٽ پاٿ تي ويٺل نوجوان ڏيهي ۽ پرڏيهي سگريٽ وڪڻي رهيو هو. ارشاد 555 ۽ گولڊليف سگريٽن جا بنڊل خريد ڪري ٿو. اسان ٻه ٽي منٽ بيهي سگريٽ وڪڻندڙ نوجوان سان ڪچهري ڪيون ٿا. هن اسان کي چانهه جي آفر ڪئي پر مون انڪار ڪيو. پر ارشاد چانهه پيئڻ جي حامي ڀري. نوجوان چانهه گهرائي ۽ ننڍڙين پيالين ۾ اوتي ڏنائين. ٿڌڙي هير جو مزو وٺي رهيا آهيون، ساڻ چانهه جو مزو به، مون ان نوجوان جي اکين ۾ پيار ۽ پهنجائپ ڏسي سمجھيو ته واقعي پٺاڻ قوم مهمانواز ۽ محبتي آهي. اسان چانهه پي ڀرسان هڪ پي سي او تي آياسين. ارشاد پهرين اسلام آباد ۾ آفتاب سومري سان ڳالهايو پئي پر خبر پيس ته هو ڳوٺ شڪاپور هليو ويو آهي. پوءِ مون سکر ڳالهايو. جتي ٻارڙن کان حال احوال ورتم. سنڌ جي اديبن جي اها حالت هئي ته ڳوٺ تقريباً روزانو ڳالهائين پيا، اسين فون ڪري هڪ خاموش گهٽي مان ٿيندا ريسٽ هائوس آياسين. اسان جڏهن ريلوي ڦاٽڪ ڪراس ڪري رهيا هئاسين ته ڪجھه نشئي ماڻهو ڪرت ۾ لڳل هئا هو پنهنجي مستي ۾ هئا اسين پاڻ ۾ ٻئي دوست ڳالهائيندا خاموشيءَ کي ٽوڙيندا ريسٽ هائوس پهتاسين. اسين جڏهن مٿي ڪمرن ڏانهن آياسين ته ڪيترن ئي ڪمرن جون بتيون وسايل هيون. مون وقت ڏٺو 12:15 ٿيا هئا. اسين بتي وسائي سمهي پياسين.
13.5.1999 خميس
اڄ اسين ناشتي جي ٽيبل تي سڀئي دوست گڏ هئاسون ايتري ۾ ڊائننگ هال ۾ سيد ولي خيال آيو. چيائين ته سائين! گاڏيون تيار آهن ۽ پنجاب جا دوست به تيار ٿي هتي پهتا آهن. اسان تڪڙ ۾ ناشتو ڪري ٻاهر نڪتاسين ۽ گاڏين ۾ وڃي ويٺاسين. اهڙي طرح گاڏيون هليون. سيد ولي خيال ۽ اسلم خان ڪار ۾ هئا.