يورپين جي ڌارين لاءِ سوچ
هن فلم اهڙو گهرو اثر ڇڏيو جو ٻئي ڏينهن ڪنهن ڳالهه مان مزو نه اچي. چانهه جي گڏجاڻيءَ ۾ ان فلم جو ذڪر پنهنجن دوستن سان ڪرڻ وارو هوس ته ان ئي وقت هڪٻئي همراهه به ان فلم جي ڳالهه ڪئي. هن پڻ اها فلم اڌگابري ڏٺي هئي ۽ کيس پڻ يورپين جي اسان لاءِ ڌڪار محسوس ٿي رهي هئي. ساڳيو حال مون سان پڻ هو. ڪوشش ۾ آهيان ته راٽردئم جي ڪنهن وڊيو شاپ تان اها فلم ملي ته وري ڏسجي. آخر ۾ فلم ۾ ڪم ڪندڙن (Cast)جا نالا ڏيکارڻ مهل فلم جو نالو The Marchضرور نوٽ ڪيم. فلم ۾ ڏيکاريو اٿن ته آفريڪا کنڊ جي ملڪن جا غريب ماڻهو-سوڊان، سوماليا ۽ ايٿوپيا وغيره کان يورپ خلاف لانگ مارچ ڪري آفريڪا کنڊ جي ڇيڙي واري ملڪ موراڪو ۾ پهچن ٿا. بک، بيماري، بيروزگاري کان بيزار ٿي مهدي نالي پنهنجي ليڊر پويان هو يورپ اچڻ لاءِ سمنڊ جو اهو ننڍڙو حصو ٻيڙين رستي ٽپن ٿا، جتي ميڊيٽرينن ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ ملن ٿا. جتي اسپين جو ڪنارو موراڪو جي ويجهو آهي. هو اهوئي چون ٿا ته ائين ڀلا ڇو آهي ته يورپ جي ماڻهن وٽ سڀ ڪجهه آهي ۽ اسان وٽ ڪجهه به نه. هو اسان جا پاڙيسري، اسان کان سڏ پنڌ پري، درياهه جي هن پار(ميڊيٽرينن سمنڊ جي ٻي پاسي) رهن ٿا پر هنن وٽ ضرورت کان وڌيڪ آهي ۽ اسان (آفريڪن) وٽ جيئڻ لاءِ بنيادي ضرورتون به پوريون نه آهن، کائڻ لاءِ پٽاٽو گجر به نه آهي، پيئڻ لاءِ ٻاڙو پاڻي به نه آهي!
سوڊان کان موراڪو پهچڻ لاءِ هو صحرا جو رڻ پٽ، جنگل ۽ ڏکيا هنڌ لتاڙي پهچن ٿا. منجهن جوش ۽ جذبو آهي ۽ دل ۾ پڪو ارادو آهي ته کين دنيا جي ڪا طاقت نه روڪيندي ۽ نه رستي جا ڏاکڙا. سندن يورپ ڏي وڌڻ جون خبرون يورپ ۾ پهچن ٿيون، جتي يورپ ڪميونٽي جي ملڪن جا واسطيدار عملدار پهرين ته ان کي ڪا اهميت ڏيڻ بدران درگذر ڪن ٿا. پر پوءِ هو ان تي سوچين ٿا ته ان مارچ کي روڪيو وڃي جو يورپ هرگز نٿو چاهي ته هڪ غريب کنڊ جا جاهل ۽ بيمار سندن ڌرتيءَ تي پهچي سندن مزو خراب ڪن ۽ يورپ وارا اهو به سوچين ٿا ته سندن پهچڻ بعد جيڪڏهن کين واپس موڪلڻ لاءِ زوري ڪبي ۽ گولي هلائبي ته دنيا جي نظرن ۾ يورپ جو اندروني روپ ظاهر ٿي پوندو ته هو فقط ٻاهرين ڏيک سان انسان همدرديءَ جي ڳالهه ڪن ٿا، پر اندوني طرح ڪيڏا ظالم آهن.
ان مارچ کي روڪڻ لاءِ يورپ وارا ان هجوم ۽ سندس اڳواڻ ڏي رکي رکي پنهنجا ايجنٽ موڪلين ٿا ته هو ان کي قائم رکڻ بدران ختم ڪري ڇڏين پر ڪوبه راضي نٿو ٿئي۔ موراڪو پهچڻ وقت اهڙو هڪ ڳجهو يورپي ايجنٽ هجوم جي اڳواڻ مهديءَ کي مارڻ لاءِ لڪي پستول هڻي ٿو پر هو بچيو وڃي. مهدي کيس وراڻي ٿو:
”تون سمجهين ٿو ته مون کي مارڻ سان هي هجوم يورپ ڏي وڌڻ کان روڪجي ويندو ته تون غلط آهين. هن مارچ کي روڪڻو اٿئي ته مون سان گڏ هنن هزارين ماڻهن کي به مار. ڇا تون ايترن جو خون ڪري سگهندين؟ ڇا تنهنجي پستول ۾ ايتريون گوليون آهن؟ جي نه ته پوءِ فقط مون کي مارڻ سان ڪو فرق نه ٿيندو.“
ان بعد هي اڳواڻ يورپ ڏي منهن ڪري تقرير ڪري ٿو:
”اي يورپ وارو! توهان نٿا چاهيو ته اسان توهان وٽ اچون. اسان جي اچڻ تي توهان اهوئي چوندائو: ”ڇو آيا آهيو؟ اسين توهان لاءِ ڪجهه به نٿا ڪري سگهون.“ ته اسين اهو توهان کي ٻڌائڻ چاهيون ٿا ته توهان اسان کي ٻيو ڪجهه نه فقط توهان ڏي يورپ ۾ ئي مرڻ ڏيو .... توهان جي گهٽين ۾ ئي مرڻ ڏيو، جيئن سڀان جو انسان ڪنهن غلط فهميءَ ۾ نه رهي ۽ هو توهان جي انساني همدرديءَ جون ڳالهيون ٻڌي اهو ياد ڪري ته سڀ ڪجهه هوندي به توهان اسان جي مدد نه ڪئي.“
يورپ کان آيل هڪ عورت شايد ڪنهن ملڪ يا يورپي ڪميونٽي جي حاڪمن طرفان وزير يا اڳواڻ آهي، اها پهرين ته يورپ ۾ يورپي ملڪن جي واسطيدار وزيرن کي سمجهائي ٿي ته اسان يورپين کي ايترو سخت نه ٿيڻ کپي. هڪ ئي ڌرتيءَ جي گولي تي رهون ٿا. اسان کي ضروتمندن جي مدد ڪرڻ کپي. ٻي جنگ عظيم کانپوءِ يورپ جي حالت ڏسو ڇا ٿي وئي هئي. آمريڪا طرفان اسان کي فنڊ طور رقم نه ملي ها ته اسان يورپين جي حالت اڄ آفريڪن کان به خراب هجي هئا، پوءِ اسان کي به ته زنده رهڻ جو حق ۽ مدد ملي. اڄ آفريڪن جي اسان ڇو نه مدد ڪريون، جڏهن ته هو شروع کان سکيا ستابا هئا. آفريڪا کنڊ جي ملڪن ۽ ماڻهن کي هن حال تائين پهچائڻ ۾ اسان جو به هٿ آهي. ٻيو نه ته ڀلا ڪجهه ماڻهن جي جٿن کي ته اچڻ ڏنو وڃي.“
پر سندس ڳالهه قبول ڪرڻ لاءِ ڪوبه تيار نه آهي. سڀ اهوئي چون ٿا ته اميگريشن جي قانون جي ڀڃڪڙي ڪري، جيڪڏهن ڪوبه آفريڪن يا ڌاريون يورپ جي ڪنهن به ملڪ (فرانس توڙي اسپين، اٽلي يا پورچوگال) جي ڪناري تي قدم رکندو ته ان کي شوٽ ڪيو ويندو.
هيءَ عورت نٿي چاهي ته انسان ذات جو خون وهي. ان دوران هي هزارين آفريڪن عورتون، مرد، ٻار، پوڙها ڦاٽل ۽ پراڻن ڪپڙن ۾، ڪيترائي پيرين اگهاڙا، ڏٻرا ۽ ضعيف سوين ننڍن ننڍين ٻيڙين ۾ چڙهي يورپ ڏي وڌن ٿا ۽ يورپ جي ڪناري تي پهچڻ کان اڳ هيءِ عورت اسپيڊ بوٽ ذريعي اڌ سمنڊ تي آفريڪن جي اڳواڻ سان هڪ دفعو وري ملي يورپ اچڻ کان منع ڪري ٿي. کين سمجهائي ٿي: ”اڃا به وقت اٿانو موٽي وڃو۔ هي يورپي جڏهن توهان کي نٿا چاهين ته ضد نه ڪريو. پنهنجي وطن موٽي وڃو.“
”تون اسان کي موٽي وڃڻ لاءِ ڪهڙي منهن سان چوين ٿي.“ آفريڪن جو اڳواڻ مهدي هن عورت کي چوي ٿو،” هڪ ٻه صديون اڳ جڏهن يورپ جي حالت ٿوري خراب ٿي ته يورپ جو هڪ هڪ ملڪ اسان کي لٽڻ ڦرڻ لاءِ آفريڪا جا ڳڀا ڳڀا ڪري پنهنجي جاگير ٺاهي مالڪ بڻجي ويٺو. اڄ جڏهن اسان کي ضرورت آهي ته توهان اسان کي نوڪر ڪري رکڻ لاءِ به راضي نٿا ٿيو.“
”منهنجي ڳالهه سمجهڻ جي ڪوشش ڪريو ۽ موٽي وڃو.“ هيءَ عورت سمجهائڻ جي ڪوشش ڪري ٿي.
”اسان ايترو اڳيان وڌي آيا آهيون جو هاڻ اسان لاءِ موٽڻ ناممڪن آهي. اسان کي غربت جو طرف ڏيکارڻ بدران يورپ ۾ ئي رهڻ ڏيو.“
”توهان جي ائين ضد ڪرڻ سان يورپ جي فوج توهان مٿان سخت قدم کڻڻ تي مجبور ٿي ويندي ۽ پوءِ انهن تي منهنجو وس هلي نه سگهندو ۽ آئون نٿي چاهيان ته دنيا خون خرابيءِ جون خبرون پڙهي. توهان کي اسين يورپ ۾ گهرائيندا رهنداسين پر ٿورا ٿورا ڪري، ضرورت مطابق، جيتري توهان غريب آفريڪن کي اسان اميرن جي پئسي جي ضرورت آهي، اوتروئي اسان کي توهان جي پورهئي جي ضرورت آهي، پر ائين ايڏي وڏي هجوم کي اسين هڪ ئي وقت پاڻ وٽ گهرائي نٿا سگهون. موٽي وڃو. مهرباني ڪري موٽي وڃو.“
”اسين هاڻ موٽي نٿا سگهون.“ غريب آفريڪن وراڻيو.
”جي نه موٽندائو ته يورپ جي ڌرتيءَ تي پير رکڻ سان هي يورپي ملڪن جي پوليس توهان تي گولي هلائيندي.“
”ڀلي هلائي. هونءَ به ته اسين جيئري ئي مئن برابر آهيون.“ آفريڪن اڳواڻ پڪي ارادي سان وراڻي ۽ هيءَ هڪ دفعو وري کيس ٿڌي دل سان سوچڻ لاءِ چوي ٿي.
”مون کي پنهنجو دوست سمجهي ان ارادي تان لهي وڃون. توهان جي موت بعد توهان جي پوين کي ڪو فائدو رسڻ بدران نقصان ئي رسندو.“
”ڪيئن؟“
”هيڏي خون خرابيءَ بعد يورپ توهان جي ماڻهن لاءِ دروازا بند ڪري ڇڏيندو. هينئر ضرورت موجب جيڪو اسين توهان کي ٿورا ٿورا ڪري گهرايون پيا اهو سلسلو به بند ڪري ڇڏينداسين. يورپ ڊپ، خوف، نفرت ۽ ڌڪار جون ديوارون اڀيون ڪري ڇڏيندو ۽ توهان هميشه لاءِ انهن ڀتين جي ٻاهر ٿي ويندائو. اسين يورپي پنهنجو پاڻ کي ان ڪوٽ اندر بند ڪري ڇڏينداسين ۽ پوءِ اهو ٿورو گهڻو توهان جو اچڻ به بند ٿي ويندو.“
اڳواڻ ڪا ڳالهه مڃڻ لاءِ تيار نه آهي ۽ ايستائين موراڪو کان اسپين تائين سمنڊ جو ٽڪرو پار ڪري ٻيڙيون يورپ جي ڪناري تي پهچيو وڃن. هڪ ننڍڙو ٻار خوشيءَ مان پستول جو ٺڪاءُ ڪري ٿو ۽ ٻئي لمحي ”تارن جي هار“European Community جي نشان واري ٽوپي وارو بيٺل سپاهي بندوق جو گهوڙو دٻائي ٿو ۽ گولي لڳڻ سان ٻار زمين تي ڦهڪو ڪري ٿو. چوڌاري لڪيل سوين يورپي فوجي سامهون اچي وڃن ٿا ۽ اتي فلم ختم ٿئي ٿي.