اسان جا ٻار موڳا ڇو آهن؟
”وري اچجو، هاڻ ته گهر به ڏسي ڇڏيو اٿوَ.“
”ها. پر هاڻ توهان به اچجو.“
”فلاڻيءَ کي هن دفعي وٺي نه آيائو، ٻئي دفعي ان کي، ماسيءَ کي، سڀني کي وٺي اچجو.“
بس مهمانن جي وڃڻ وقت هڪ دانهن جو سلسلو هوندو آهي. هڪ ئي وقت ٻنهي ڌرين جون عورتون ۽مرد ڳالهائڻ ۾ پورا هوندا آهن ته ٻار رڙيون ڪرڻ ۽ ڊوڙڻ ۾- جيسين مين گيٽ کان ٻاهر نڪري ڪار ۾ وهن ۽ پوءِ ڪار هلڻ وقت به دانهون ڪري هڪ ٻئي سان موڪلائيندا رهندا.
اها رڙين واري ڳالهه هن پاسي (يورپ) جي پاڙيسري ماڻهن کي نٿي وڻي، جو هو ڊسٽرب ٿين ٿا. ويتر اسان پاڪستانين، انڊين -۽ ان معاملي ۾ عربن جون دعوتون رات جو دير دير تائين هلن ٿيون.اها ڳالهه هتي خراب سمجهي وڃي ٿي، ڇو جو هتي جا ماڻهو موڪل هوندي آهي ته پوءِ ديرتائين جاڳن، ٻارن کي ته موڪل واري ڏينهن به ڪوشش ڪري جلد سمهاري ڇڏين. هتي جي ماڻهن کي چڱي ريت ڄاڻ آهي ته 18 سالن تائين ٻار کي جيترو جلد ٿي سگهي ته سمهارجي جيئن ٻئي ڏينهن اسڪول وڃڻ وقت تازو توانو هجي. سوير سمهڻ سوير اٿڻ سان ٻار صحمتمند رهي ٿو. دير تائين جاڳڻ ٻار کي موڳو بنايو ڇڏي.
سو اهڙي ماحول ۾ جڏهن هو اسان کي ۽ اسان جي ٻارن کي نه فقط آڌي رات تائين جاڳيندي پر رڙيون ڪوَڪون ڪري ٻين پاڙي وارن جوسک ڦٽائيندو ڏسن ٿا ته کين ڪاوڙ لڳڻ لازمي آهي، پوءِ جنهن يورپيءَ جو اسان جهڙو ايشين پاڙيسري هوندو آهي ان سان سندس دوست ۽ مائٽ مٽ همدردي ڪندا آهن ۽ صلاحون ڏيندا اٿس ته ڪيئن اسان جهڙي مسواڙيءَ کي تڙجي يا خود ڀڄي جان ڇڏائجي.
ڪوپن هيگن ۾ پاڪستاني ايمبسيءَ مان پاسپورٽ Renew ڪرائي رهيو هوس ته سفارتخاني جي سيڪريٽريءَ پنهنجي ايڊريس جو ڪارڊ ڏيندي چيو: ”ڪجهه ڏينهن بعد گهر تبديل ڪرڻ وارو آهيان ان ڪري گهر بدران آفيس جي ايڊريس تي رابطو رکجو.“
”ڇو ڀلا؟“ مون گهر بدلائڻ بابت پڇيومانس.
”بس يار پاڙي وارن بيزار ڪري ڇڏيو آهي،“ هن ٻڌايو. ”PIA وارو مئنيجر منهنجو دوست آهي سو هفتي ۾ ٻه ٽي دفعا هن جا ٻار اسان وٽ اچن ۽ اسين هنن وٽ وڃون، پوءِ رات جو دير تائين جاڳي موڪلائڻ مهل گهٽيءَ ۾ اچيو بيهون ته پاڙي وارن کي چڙ لڳي ٿي.“
”ڇو ڀلا؟“ مون پڇيو.
”بس! ان تان ته اسان زور زور سان خدا حافظ، گڊباءِ وغيره چئي موڪلايون ٿا. ان تي سندن ننڊ ڊسٽرب ٿئي ٿي. هاڻ مهمان سان اندر ئي موڪلائي ڪيئن چئبس ته هليو وڃ. ٻاهر تائين اچي موڪلائڻ اسان جو ڪلچر آهي.ان تان مالڪ مڪان اسان کي گهر خالي ڪرڻ لاءِ چيو آهي.“هن ٻڌايو.
دل ۾ چيم هتي جا گورا اسان جي ”ڪلچر“ مان چڱو ڦاٿا ۽ ان ۾ ته ڪو شڪ ناهي ته سوير سمهڻ، سوير اٿڻ ڪري گورن جا ٻار اسان جي ٻآرن کان گهڻو هوشيار آهن. اسان جا ٻار ههڙين ولايتن ۾ رهن ته به جهڙا موڳا مٽر، ۽ ڇو نه ائين ٿين جڏهن رات جو دير تائين جاڳي ٽي ويون ڏسن، صبح جو پچيون لڳل اکين سان اسڪول وڃن، شام جو هوم ورڪ ڪرڻ بدران گهر ۽ گهٽين ۾ ڊوڙون پائين ۽ رڙيون ڪن. ميزبان ملڪ جي زبان سکڻ ۽ انهن جي ٻارن سان ملي فضيلت سکڻ بدران پنهنجن سان ملي جهيڙو ڪن ۽ گندا لفظ سکن. سواءِ چند ٻارن جي، اسان جي ملڪ جي گهڻائي بين الاقوامي تعيلمي معيار کان گهڻو گهٽ آهي پوءِ اهي کڻي ڪوپن هيگن لنڊن جي اسڪول ۾ هجن يا رياض، شارجه، ڪويت جي اسڪولن ۾.