هيلسنڪي جو شهر
هر شهر جا ڪجهه حصا مشهور ٿين ٿا، جيئن ڪراچيءَ ۾ صدر، لي مارڪيٽ، سوسائٽي، ڪلفٽن، ٽاور، ناظم آباد، چورنگي کڻي چئجن- جتي اهم آفيسون، هوٽلون يا شاپنگ سنيٽر آهن، تيئن هن شهر هيلسنڪيءَ جا ڇهه اهم حصا ان نوعيت کان مشهور آهن: سينٽ اسڪائر، اسٽيشن اسڪائر، ميلاهتي، اسپلاناڊي، مارڪيٽ اسڪائر ۽ ڪاٽايانوڪا.
اسان جي هوٽل Skatta ڪاٽايانوڪا ۾ آهي، جيڪو هڪ ٻيٽ نما علائقو آهي ۽ پل ذريعي باقي حصن سان مليل آهي. هونءَ ته هيلسنڪي جو سڄو شهر بندرگاهن سان ڀريو پيو آهي پر اهم بندرگاهه هن ٻيٽ ڪاٽايانوڪا جي چوڌاري آهي، جتي روزانو ”مسافر –جهاز،“۽وڏيونفيريوناسٽاڪهوم،ڪوپنهيگن،مالمو،ٽالن۽يورپجيٻيناهمبندرگاهنکاناچن وڃن ٿيون. اسان جي هوٽل مان اهي جهاز سامهون نظر اچن ٿا. اسان واري هوٽل Skatta دراصل هڪ Seamens-Club (جهازين جو ڪلب) هو جنهن جهڙا ڪلب جهازرانن لاءِ دنيا جي هر وڏي بندرگاهه ۾ آهن، جتي هو گهٽ مسواڙ تي رهي سگهن، پر هنڪلب کي هاڻ هوٽل طور هلايو وڃي ٿو، جنهن ۾ عام ماڻهو به رهي سگهن ٿا. بندرگاهه جي ويجهو هجڻ ڪري هينئر به گهڻا جهازي رهن ٿا، جيئن اسٽاڪهوم کان سڀاڻي ايندڙ هڪ پئسينجر جهاز Cindrella تي ڪم ڪندڙ بلغاريا جي هڪ ميوزڪ بئنڊ رهيل آهي. سڀاڻي جهاز اچڻ تي اهي هوٽل ڇڏي جهاز تي هليا ويندا. مهينو کن ان جهاز تي Sail ڪندا ۽ مسافرن جي وندر لاءِ ناچ گانا پيش ڪندا. فنلئنڊ جي ڏورانهن ڳوٺن جا ٽي چار انجنيئر پڻ هن هوٽل ۾ رهيل پنهنجي فلائيٽ جو انتظار ڪري رهيا آهن. هنن کي ڏينهن ٻن بعد هوائي جهاز ۾ دبئي وڃڻو آهي، جتي جي Dubai- Drydocks ۾ هو ڪم ڪن ٿا. اهڙي طرح هتي جي هڪ جهازران ڪمپنيءَ جا ڪجهه آفيسر ۽ خلاصي رهيل آهن، جيڪي ٻن مهينن جي موڪل تي پنهنجي پنهنجي ڳوٺ وڃڻ وارا آهن، پر ان کان اڳ ٻن ٽن ڏينهن لاءِ هتي رهندا جيئن ان دوران هو پنهنجي ”ڪمپني- آفيس“ سان پگهار جو حساب ڪتاب چڪتو ڪري سگهن.
هن ٻيٽ تي، اسان جي هوٽل کان پنج منٽ پنڌ تي هڪ تمام وڏو چرچ آهي، دنيا جي هن پاسي وارن ملڪن ۾ تمام وڏا ۽ اوچا ڪليسا گهر (Cathedral) نظر ايندا، جن ۾ اعليٰ قسم جو آرٽ ورڪ پڻ ٿئي ٿو، اسان جي هوٽل جي ڀر وارو هي ڪليسا گهر، روسي ڪئٿولڪ چرچ آهي، جنهن جو نالو Uspenski ڪئٿيڊرل آهي. هي 1868ع ۾ ٺهيو ۽ آرٿوڊڪس ڪئٿيڊرل پڻ سڏيو وڃي ٿو، پر ان کان به وڏو ۽ هيلسنڪي ۾ سڀ کان مشهور عيسائين جو عبادت گهر، سينٽ اسڪائر ۾ آهي، جيڪو پروٽيسٽنٽ چرچ سڏجي ٿو، 1852ع ۾ ٺهيو. دراصل هن کان اڳ هن جاءِ تي هڪ ٻيو چرچ، ڪاٺ جا گهر، قبرستان ۽ ٽائون هال هو، پر پوءِ ارڙهين صديءَ جي وچ وارين جنگين ۾ ۽ 1808ع ۾ روس ۽ سئيڊن جي هتي لڙائي لڳڻ ڪري سڀ سڙي ويو، ان بعد فنلئنڊ روس جي قبضي ۾ آيو ۽ اڳتي هلي هي چونڪ ۽ هي چرچ نئين سنئينءَ ٺهيو.
هن ڪليسا گهر جي سامهون جيڪو اسٽئچيو آهي اهو روس جي بادشاهه زار اليگزينڊر ٻئي جو آهي ۽ 1894ع ۾ رکيو ويو. ان بت جي سامهون ڪنڊ تي (اليگزينڊر ڪاٽو- روڊ تي) هيلسنڪي جو سڀ کان پراڻو گهر آهي، سيڊرهوم (Sederholm House) نالي هي ڳاڙهين سرن جو گهر 1757ع ۾ ٺهيو هو ۽ ان کي نمائش لاءِ اڃا تائين ان حالت ۾ رکندا اچن. ٿورو اڳيانHallituskatu روڊ تي هڪ ٻي ڳاڙهين سرن واري عمارت آهي، جيڪا 1890ع جي ٺهيل آهي. اها فنش ادبي سوسائٽيءَ جي ملڪيت آهي. هن ۾ هتي جي لوڪ ادب ۽ فن جون يادون رکيل آهن. ٻه ٽي بلاڪ مٿي اتر طرف Maurin-katu (ڪاٽو معنيٰ روڊ) تي هتي جي ملٽري اڪيڊمي ۽ ملٽري وارن جو ميوزيم آهي ۽ بلاڪ ٻه کاٻي پاسي هتي جي يورنيورسٽي ۽ فاريسٽ ريسرچ انسٽيٽيوٽ آهي.
سينٽ اسڪائر کان هيٺڀرو اچڻ تي اسپلانڊي پارڪ آهي، ان جي ڀر ۾ دڪانن ۽ هوٽلن جي خيال کان Pohjoiseplandi ۽ Mannerheimintie روڊ تمام مشهور آهن. سمجهو ته هتي جا طارق روڊ ۽ زيب النساءِ اسٽريٽ آهن. اتان ئي هڪ ٻيو ويڪرو رستو Lonnrotsgatan آهي، جنهن ۾ اڳيان ستٽيهين نمبر پلاٽ تي مسجد آهي. مٿين رستي کي اڌ تان فريڊرڪ ڪاٽو (رستو) ڪٽي ٿو ۽ هڪ ٻي مسجد هن روڊ تي پڻ آهي. هيلسنڪيءَ ۾ ايترا پاڪستاني، انڊين يا بنگلاديشي نٿا رهن ته به پاڪستانين جا پنج سئو گهر آهن. انهن ۾ ٻه ٽي همراهه ڪراچيءَ جا آهن باقي ٻيا لاهور، کاريان، سيالڪوٽ ۽ اتر پنجاب جي شهرن جا آهن، جيڪي ويهارو سال کن اڳ آيا ۽ مسجدن جي آسپاس واري علائقي ۾ رهائش اختيار ڪيائون.
خالد نالي هڪ پاڪستانيءَ ٻڌايو ته هيلسنڪي جي هنن ٻن مسجدن مان هڪ کي عرب هلائين ٿا ۽ ٻيءَ کي ترڪ.ظهر نماز جماعت سان ٿئي باقي وقتن تي ڪڏهن ٿورو ڪڏهن گهڻا اچن.