فنلئنڊ- سيسو ۽ سانا جو ملڪ
-فنلئنڊ ۾ رستن جا نالا توڙي سرڪاري ڪاغذ پٽن تي فنلئنڊ ۽ سئيڊن (ٻنهي ملڪن ) جون زبانون لکيل نظرا ينديون ۽ ڪن ڪن هنڌن تي جتي مختلف ملڪن جي ماڻهن جو واهپو آهي، اتي ٽي زبان انگريزي پڻ هلي ٿي. جيئن ايئرپورٽ تي مرداني ڪاڪوس ٻاهران فنش زبان ۾ Miehille سئيڊس زبان ۾ Herr ۽ انگريزيءَ ۾ Men لکيل آهي ۽ اهڙي طرح عورتن جي ڪاڪوس ٻاهران ٽنهي زبانن ۾ Naisile، Dame ۽ Ladies لکيل آهي. اسان وٽ ڪن شهرن ۾ رستن يا شهرن جا نالا سنڌي ۽ اڙدوءَ ۾ لکيل آهن يا سنڌي اڙدو انگريزيءَ ۾، پر نالو ساڳيو آهي، جيئن حيدرآباد جو جيل روڊ انگريزي توڙي سنڌي اڙدوءَ ۾ ساڳيو جيل روڊ آهي- ائين نه ته انگريزيءَ ۾ (Jail Road) ۽ سنڌيءَ ۾ ”قيد رستو“ پر هتي ٻنهي زبانن ۾ ترجمو ٿيل آهي، جئين هيءَ هوٽل اسڪاٽا جنهن ۾ اسين رهيل آهيون. جنهن روڊ تي آهي ان جو سئيڊش نالو Stottsgatan آهي ۽ ان جي هيٺان ساڳي رستي جو فنشن زبان ۾ Linnaankatu نالو لکيل آهي. سئيڊش زبان ۾ رستي (روڊ) کي گاتن سڏجي ٿو ۽ فنشن زبان ۾ ڪاٽو.
بهرحال هڪ ڳالهه ضرور سٺي آهي تهڪو روڊ يا پارڪ سئيڊن جي دور ۾ سئيڊش بادشاهه يا مسٽر نوبل جهڙي امير يا سخي مرد ٺهرايو ته اهو نالو به موجود آهي ته فنلئنڊ جي آزديءَ بعد نئون مليل نالو پڻ رکيو ويو آهي. ائين ناهي ته مئڪلوڊ روڊ چندريگر روڊ ٿي ويو، رام باغ آرام باغ ٿي ويو، خبر ناهي ميٺارام هاسٽل، فريئر هال ۽ برٽو روڊ جهڙا نالا اڃا قائم آهن يا ائين اڏامي ويا، جيئن بنگلاديش مان جناح روڊ، اقبال پارڪ ۽ ڪيترن کوجن، بورين ۽ ٻين سخي مردن طرفان ٺهرايل پارڪ ۽ اسپتالن مٿان سندن رکيل نالا.
-فنلئنڊ کي پارليامينٽري نظام آهي، پارليامينٽ ۾ ٻه سئو ميمبر آهن، جن جي چونڊ چئن چئن سالن بعد ٿئي ٿي. ملڪ جو وڏو ”صدر“ آهي، جنهن کي چڱا انتظامي اختيار مليل آهن ۽ ڇهن ڇهن سالن بعد چونڊجي ٿو. حڪومت ۾ ٻارهن وزارتون آهن. وزيراعظم جي چونڊ صدر صاحب ڪندو آهي.
-فنلئنڊ يورپ جو پهرين ملڪ آهي، جنهن 1906ع کان عورت کي ووٽ جو حق ڏنو.
-فنلئنڊ جي اها ڳالهه غور طلب آهي ته هي ملڪ جيتوڻيڪ جرمني جپان جيڏو آهي پر پوک لاءِ سندس فقط ڏهه سيڪڙو زمين ڪتب اچي ٿي.
ملڪ جو وڏو حصو- اٽڪل سٺ سيڪڙو گهٽا ٻيلا آهن ۽ ڏهه سيڪڙو ڍونڍون درياهه ۽ سامونڊ رستا آهن. گهاٽن ٻيلن ۾ جيڪي وڻ ٿين ٿا ان جونرم ڇوڏو ۽ ٿڙ پني ٺاهڻ جي ڪم اچي ٿو ۽ منهنجي خيال ۾ ته دنيا ۾ سڀ کان گهڻو پنو فنلئنڊ ۾ ٺهي ٿو. دنيا ۾ ڪتب ايندڙ پني جو ويهه سيڪڙو هتان روانو ٿئي ٿو. هينئر به فقط گلف ڏي روزانو هڪ جهاز پني جو ڀرجي وڃي ٿو. اهڙي طرح آمريڪا، يورپ ۽ ايشيا جي ٻين ملڪن ڏي هتان پنو وڃي ٿو.
- فنلئنڊ جهازن ۽ وڏين مشينن کان علاوه پني مان غير ملڪي ناڻو ڪمائي ٿو، سئيڊن وول وو (Volvo) ڪارين کان مشهور آهن، جرمي مرسيڊيز کان ۽ هي ملڪ (فنلئنڊ) سيسو (Sisu) بسين کان.
- فنلئنڊ جا ماڻهو سٺا تارو ۽ برف تي Skiing ڪرڻ جا ڄاڻو ليکيا وڃن ٿا. اهو مشهورو آهي ته فنلئنڊ جا ٻار جيئن ئي پنڌ سکن ٿا ته هنن کي برف مٿان اسڪنگ سيکاري وڃي ٿي ۽ اسڪول پهچڻ تي ترڻ. هتي جا ماڻهو مختلف راندين جا شوقين آهن پر سڀ کان گهڻو سانا Sauna باٿ جو شوق آهن. هوٽلن، هاسٽلن توڙي ڪيترن گهرن ۾، وهنجڻ جاءِ وانگر هڪ عدد ڪمرو سانا لاءِ مخصوص آهي، جتي اليڪٽرڪ هيٽر يا ٻاڦ ذريعي تمام گهڻي گرمائش پيدا ڪئي وڃي ٿي. هتي ڪجهه دير اگهاڙو ويهي پوءِ ٿڌي پاڻيءَ سان وهنجڻ Sauna آهي.
- -سانا باٿ (ان قسم جي گرمائش ۽ وهنجڻ) سٺو آهي يا خراب پر Sauna اصل ۾ فنلئنڊ کان شروع ٿيو.
- - Sauna لفظ کان علاوه Sisu پڻ ٺيٺ فنش زبان جو لفظ آهي. سيسو معنيٰ طاقت، همت، پڪو ارادو. ڪنهن ڳالهه تي پڪو رهڻ کي سيسو چئجي ٿو. هتي جي ٺهيل طاقتور ٽرڪ لاريءَ جي ڪمپنيءَ جو نالو Sisu پڻ ان مقصد خاطر آهي.
- بهرحال سانا ۽ سيسو فنلئنڊ جا نج لفظ آهن جيئن يوگا ۽ نرواڻ انڊيا جا، سومو ۽ سايونارا جپان جا، پيزا ۽ اسپاگهيٽي اٽليءَ جا ڪيمسٽري ۽ الجبرا عربي جا، جيڪي هاڻ سڄي دنيا ۾ مشهور ٿي ويا آهن.
- سڄو فنلئنڊ يارهن صوبن ۾ ورهايل آهي، هر صوبي کي چڱا خاصا اختيار مليل آهن، جن هيٺ هو پنهنجي پنهنجي صوبي کي گهڻي کان گهڻو ٺاهڻ جي ڪوشش ڪن ٿا.