ٿائي ۽ فلپينو عورتون ناروي ۾
هن شهر اليسنڊ کان ٿورو پري هري عيد (Hareid) نالي هڪ ٻيٽ آهي، جيڪو پري هجڻ ڪري اليسنڊ سان پل ذريعي نه، سامونڊي سرنگ ذريعي ڳنڍيل آهي. ڏينهن ۾ چار پنج دفعا هڪ وڏي فيري اليسنڊ کان ماڻهو کڻي ’هري عيد‘ٻيٽ ڏي اچي وڃي ٿي. مون کي هڪ ڏينهن اوڏانهن پڻ وڃڻو پيو جو هري عيد ٻيٽ جي ڀر ۾ گرسڪن ۽ السٽن نالي ٻه ٻيٽ آهن، جتي ٻه نوان جهاز ٺهي رهيا هئا، جن تي ڪجهه مشينري چيڪ ڪرڻي هئي.
ساڍي اٺين بجي واري فيريءَ ۾ اليسنڊ کان روانو ٿيس. فيري سمنڊ ۾ اڀريل جبل ۽ ٻيٽن وٽان لنگهندي اڌ ڪلاڪ بعد هري عيد ٻيٽ تي پهتي، جتي پروگرام موجب جهازن جو سرويئر ۽ نيول آرڪيٽيڪٽ مسٽر نيريم منهنجو انتظار ڪري رهيو هو. کيڪار کڙيءَ بعد هو مون کي پنهنجي ڪار ۾ ٻنهي شپ يارڊن ڏي وٺي هليو، جتي بيٺل جهازن جي انسپيڪشن ڪرڻي هئي. هڪ ٻيٽ تي پهچڻ لاءِ سمنڊ هيٺان ٺهيل وڏي سرنگ (Tunnel) مان لنگهي اتي پهتاسين، سندس گهر هڪ ٽين ٻيٽ Fosnavag تي هو، جتي آخر ۾ چانهه پيئڻ لاءِ آياسين،
”هتي ڪم ايترو آهي جو آئون نه موڪل ڪريان ٿو ۽ نه ملڪ کان ٻاهر گهمڻ لاءِ وڃان.“ نيريم چيو، ”پر هن سال ٻن هفتن جي موڪل ورتي اٿم ۽ زال سان گڏ ترڪيءَ ۾ Holidays گذاريندس.“
۽ پوءِ سگريٽ جو ڪش هڻي چيائين: ”اسين پنهنجي شادي جي پنجويهين سالگرهه ملهائڻ وڃي رهيا آهيون.”
”پنجويهين؟!“ مون تعجب ۽ تعريف منجهان پڇيو.
کلندي وراڻيائين: ”ها، پنجويهين! واقعي وڏي ڳالهه آهي نه- ههڙي ملڪ ۾ ساڳي زال سان ايترو وقت گهارڻ؟“
”واقعي“، مون داد ڏئي پٺي ٺپريمانس، ”توهان جي ملڪ ۾ ته سال شادي هلي ٿي ته به وڏي ڳالهه آهي. سئيڊن جي جنهن شهر مالمو ۾ آئون رهان ٿو، ان جو رڪارڊ آهي ته گذريل سال جيتريون شاديون ٿيون ان کان وڌيڪ طلاق جا ڪيس رجسٽرڊ ٿيا.“
هڪ هنڌان لنگهي رهيا هئاسين ته هڪ ڪاري رنگ جي ايشين عورت کي هٿ ۾ باردي کڻي رستو ٽپندي ڏٺوسين. هنن گورن جي ملڪ ۾، سو به هڪ ننڍڙي، اڪيلي ۽ خاموش ٻيٽ تي ڪنهن ڏورانهين ڏيهه جي رهاڪوءَ کي ڏسي تعجب لڳو. نيريم ٻڌايو ته اها سريلنڪا جي تامل آهي.
”هتي پنجاهه کن تامل ۽ ڪجهه ڪرد ۽ عراقي فئمليون رهن ٿيون، جيڪي لڪ چوريءَ ٻيڙين ذريعي ناروي پهتيون هيون. سال اڌ ڪافي گوڙ رهيو پر پوءِ حڪومت کين هن ٻيٽ تي رهڻ جي موڪل ڏني. وڏن شهرن ۾ اسان جا ماڻهو هاڻ ڌارين کي نه ٿا سهن. هنن کي هن ٻيٽ تي رهي پنج سال ٿي ويا آهن پر ان هوندي به هن ٻيٽ جا ڪجهه لوڪل نارويجن ڇوڪرا هنن کي تنگ ڪندا رهن ٿا. هڪ ڏينهن هڪ رفيوجيءَ جي گهر ۾ ڪنهن باهه به اڇلائي هئي، پر اهڙا خراب ماڻهو تمام ٿورا آهن ۽ منهنجي خيال ۾ هر ملڪ ۽ هر قوم ۾ سٺن سان گڏ خراب ماڻهو پڻ ٿين ٿا.“
هڪ ٻئي ٻيٽ تان لنگهندي، هڪ گهر جي ٻاهران بورڊ تي Asian Food لکيل نظر آيو. نيريم ٻڌايو ته هن گهر ۾ رهندڙ فلپينو عورت ايشين کاڌو، جهڙوڪ: ڀت، نوڊل، مي (MEE) ۽ مڇي رڌي وڪڻندي آهي، اهي شيون اهڙيون ته سوادي ٺاهي ٿي جو هتي جا رهندڙ ايشين ته ڇا ڪڏهن ڪڏهن اسين نارويجن به وٺندا آهيون.
”هڪ ڳالهه مون کي سمجهه ۾ نه آئي”، مون نيريم کي چيو، ”ڪرد، تامل، لبناني يا عراقي ايراني ته پنهنجن ملڪن ۾ سياسي هنگامن ۽ ظلمن ڪري اچي هن پاسي نڪتا آهن، پر هي فلپينو ۽ ٿائي عورتون جيڪي سڄي سئيڊن ۽ ناروي ۾ پکڙيون پيون آهن، اهي هتي ڪيئن آيون ۽ کين ڪهڙي بنياد تي هتي جي Citizenship ملي؟“
”انهن کي اسان جا ماڻهو سندن ملڪن ۾ وڃي، شادي رچائي وٺي آيا آهن. ان ڪم لاءِ سندن ملڪ فلپين ۽ ٿائيلينڊ پڻ مدعو ڪيو ته اچي اسان وٽان شاديون ڪريو. هتي ناروي ۾ اهو مشهور آهي ته انهن ملڪن جون عورتون غريب، چئيوان، پروهيت ۽ اسان جي ڪلچر ۽ مذهب سان يڪدم رِليو مِليو وڃن ۽ گهڻي ڀاڱي اسان جا ماڻهو هنن سان خوشحال زندگي گذاري رهيا آهن.“ نيريم ٻڌايو.