پوٽي جو نالو رکي سگهجي ٿو، ڏوهٽي جو نه
ڀرواري عمارت جي بلاڪ ۾ گهڻائي يوگوسلاويا وارن جي آهي، جيڪي ڌارين کي گهٽ رهڻ ڏين ٿا. آغا خانين (اسماعيلين) وانگر پنهنجي ڪميونٽي جي ماڻهن سان گڏ رهڻ پسند ڪن ٿا. هي پاڻ گهڻو اڳ کان هتي سئيڊن ۾ رهيل آهن، جڏهن ته اڃان پاسپورٽ ويزا جا قاعدا قانون ايڏا سخت نه هئا. هنن يوگوسلاوين ۾ اتي جي سڀني صوبن ۽ ذات پاتين جا ماڻهو آهن: ڪروٽ، سرب، مسلمان، مئسيڊوني، ڪوسووءَ، وغيره. هونءَ سياسي طرح هو پنهنجي ملڪ ۾ ڀلي پاڻ ۾ وڙهيا پيا هجن، پر بقول هڪ يوگوسلاوين جي:
”پرديس ۾ هڪ يوگوسلاوين جو ڏک درد يوگوسلاوين ئي سمجهي سگهي ٿو ۽ هو ئي عزيز رفيق ثابت ٿي سگهي ٿو، پوءِ هو کڻي ڪهڙي به صوبي جو هجي.“
اهو بلڪل ائين آهي جيئن پرديس ۾ هڪ پاڪستاني ۽ هندوستاني هڪ ٻئي جا سگهارا سنگتي ساٿي ٿيو وڃن، پوءِ چاهي پٺيان وطن ۾ سياسي طرح ٻئي ملڪ هڪ ٻئي تي ڏند شيڪيو ويٺا هجن.
روزانو بس ۾ چڙهي چڙهي ڀروارين عمارتن جي ڪيترن پاڙيسرين سان واقفيت ٿي وئي آهي ۽ ڀرسان وهڻ تي ساڻن خير خبر ڪندو رهان ٿو جو يوگوسلاويا اهڙو ملڪ آهي، جنهن جي ڪيترن شهرن: زگرب، بلگريڊ، اسپلٽ، رائيڪا وغيره ۾ شروع جي ڏينهن ۾ هوائي جهاز يا سامونڊي جهاز رستي تمام گهڻو وڃڻ ٿيو هو، جو پاڪستان جي جهازارن ڪمپنيءَ جا ڪيترائي شروع جا جهاز: سندربن، موهن جو دڙو، ٽئڪسلا، وغيره يوگوسلاويا ۾ ٺهيا، جن کي ڪراچيءَ ڪاهي اچڻ لاءِ پاڪستان کان سڄو عملو هوائي جهاز رستي يوگوسلاويا ويندو هو ۽ جيسين مڪمل طرح ڊليوري ملي، اسان کي اتي ترسڻو پوندو هو.
يوگوسلاويا جي ڏکڻ ۾ هڪ شهر هو اسڪوپي (SKOPIE) . (يوگوسلاوي ۽ سئيڊش زبانن ۾ “J” جو اچار ”ي“ نڪري ٿو هي شهر اسڪوپي موسم ۽ سونهن جي لحاظ کان تمام سهڻو آهي. يونان جي شهرن جهڙو ماحول ۽ ڪلچر اٿس ۽ هئڻ به کپي جو ڀرسان يونان جو اتراهون علائقو مئسيڊونيا ۽ يوگوسلاويا جو هي ڏاکڻو صوبو مئسيڊونيا MACEDONA جنهن جي گاديءَ جو هنڌ اسڪوپي آهي، ڪنهن زماني ۾ هڪ هئا ۽ ائين سمجهڻ کپي جيئن اوڀر پنجاب ۽ اولهه پنجاب، يا اوڀر بنگال ۽ اولهه بنگال هڪ هئا. يوگوسلاويا ٽٽڻ بعد هن صوبي جو نالو مئسيڊونيا ئي رکيو ويو آهي، پر اها ڳالهه يونانين کي ڏکي پئي لڳي. ڪالهه بس ۾ ڀرسان ويٺل اسڪوپي (يوگوسلاويا) جي همراهه کان جڏهن سندس نئين ملڪ مئسيڊونيا جون ٽپال جون ٽڪليون ۽ نوٽ پڇيا ته وراڻيائين:
”اڃان ملڪ جي نالي جو ئي فيصلو نه ٿيو آهي.“
”ڇو ڀلا-؟“
”بس، اسان جا پاڙيسري مائٽ (يوناني) ڦڏو هڻيو ويٺا آهن ته اهو نالو مئسيڊونيا نه رکو، ان تي يونانين جو حق آهي ۽ نه اسان جو جيڪي يوگوسلاوين ٿي وياسين.“
دل ۾ چيم ته هي قصو ائين آهي جيئن وڏيري مرڻ تي سندس نالي سان سڏائڻ جو حق فقط سندس پوٽي کي آهي ۽ نه ڏهٽي کي- خاص ڪري ان ڏهٽي کي ته هرگز نه جنهن جي ماءُ ڌارئين قبيلي جي آهي.