شيدين ٿُڪَ بُجو ته ضرور ڪيو هوندءِ؟
”دنيا جي اڌ گولي جي ملڪن ۽ ٻيٽن کي ملائي هڪ ڪيو اٿانو. برما کي به زوري پاڻ سان ڳنڍيو اٿانو. اچي اچي اسان جي ملڪن پاڪستان، انڊيا ۽ بنگلاديش کي اڪيلو ڪري ڇڏي ڏنو اٿانوَ؟“ مون زينورين کي چيو.
زينورين کلندي وراڻيو: ”توهان عربن سان کڻي پاڻ کي ڳنڍيو“
”عرب اسان غريبن کي پاڻ سان ملائيندا؟“ بنگلا ديش جي مرچنٽ نيويءَ جي ڪئپٽن حبيب چيو
”بس بابا حبيب اهي آهن نه ملائڻ جا بهانا.“ مون حبيب کي چيو ۽ پوءِ زينورين کي چيو، ”بس هاڻ اسين ننڍي کنڊ جا غريب ملڪ: بنگلاديش، هندوستان، پاڪستان ۽ سريلنڪا الله جي پارٽي ٿا ٺاهيون، اهوئي اسان جي مدد ڪندو.“
ڪجهه مهنن بعد زينورين وارن جي مٿين جماعت ڪامياب نه ٿي. ڪامياب به ڪيئن ٿئي جتي وڻ وڻ جي ڪاٺي اچي گڏ ٿي هئي. چندي ڏيڻ تي ئي پاڻ ۾ وڙهي پيا.
”ڀَهوت اڇا هوا،“ حبيب بنگالي خوش ٿي زينورين کي ڪئنٽين ۾ زور سان ٽوڪيو، ”چڱو جو اسان کي پاڻ سان شامل نه ڪيانوَ.“
آمريڪا جي ويسٽ ڪوسٽ ايسوسيئيشنن بعد سڀني آفريڪن کي جوش ۽ غيرت آئي ته ڇو نه سڄي آفريڪا کنڊ جي سڀني ملڪن جي هڪ جماعت ٺاهجي. مردن کان وڌيڪ ڪينيا، گني ۽ گهانا جي عورتن (شاگردياڻين) جوشيليون تقريرون ڪيون ۽ ٽولن ٽولن ۾ ٿي آفريڪا جي هر ملڪ جي باشندي کي Convince ڪرڻ لڳا ته آفريڪا هڪ کنڊ آهي. ان جي هڪ جماعت ٿيندي. هڪ صدر چونڊبو، هڪ سيڪريٽري ٿيندو ۽ هڪ سوچ ۽ فڪر رهندو.
تمام سٺو، گني بسائو جو ڪارو شيدي انجينيئر محمد مرتضى، جنهن کي مصر جو ڪئپٽن حنفي اصل نه وڻندو هو، سو به هاڻ حنفيءَ کي ڳراهٽڙي پائي هلڻ لڳو. ڪجهه ڏينهن بعد خبر پئي ته هنن جا وري جهيڙا ٿي پيا آهن. ڪئپٽن حنفي هونءَ ئي وات ڦاٽوڙو آهي، سو ٻي ڪنهن کان پڇڻ بدران حنفي کان ئي سبب پڇيم.
”ڀائي هو مون وٽ آيا ته مصر آفريڪا ۾ آهي.“ حنفيءَ ٻڌايو.
”مون چيو بلڪل آهي، اڌ کڻي عرب ملڪن سان آهي پر اڌ ته آفريڪا ۾ آهي. مصر جي دل نيل ندي آفريڪا مان ئي ته اچي ٿي. اسان جي دل به توهان آفريڪا جي شيدين سان آهي، رنگ ڀلي کڻي اڇو هجيسون“
”پوءِ ڇا ٿيو؟“ اسان حنفيءَ کان پڇيو.
”بس پوءِ هو ڏاڍا خوش ٿيا، پر جڏهن ٻڌايائون ته ان جي ميمبر شپ جو ماهيانو چندو پنجاهه ڪرونا ڏيڻو آهي، ته آئون پڙ ڪڍي بيهي رهيس. مون لاءِ چَمڙي وڃي پر دَمڙي نه وڃي.“ حنفي کلڻ لڳو. اسان به ساڻس تاڙي ملائي کلڻ لڳاسين، جو حنفي جهڙو ڪنجوس ۽ جهيڙالو ٻيو ڪونه ٿيندو. ماڻهن سان کوٽي کوٽي جهيڙا ڪندو ۽ ڪنهن ۾ ڪم پوندس ته ڳراٽڙيون پائي پيرين پوندو.
”پوءِ ڀلا ڪيئن جان ڇڏائي؟“ مون سان گڏ پاڪستاني شاگرد ڪئپٽن سليم مصر جي هن ڪئپٽن حنفي کان پڇيو.
”بس پئسن جو ٻڌي محمد مرتضى کي چيم ته، No.No. Egypt is not in Africa مصر عرب ملڪن ۽ ايشيا سان آهي.“
”پوءِ انهن شيدين ٿڪ بجو ته ضرور ڪيو هوندءِ؟“ اسان پڇيس.
”ظاهر آهي هنن جو اندر ئي ساڙي وڌم. اڃان تائين چڙ مان گهوري ڏسندا اٿم.“ حنفيءَ وراڻيو.
عرب ملڪن جو پنهنجو ٽولو آهي جنهن ۾ ڪويت، دبئي، قطر، سعودي عرب، عمان، بحرين ويندي مصر تائين اچي وڃي ٿو. الجيريا، ٽيونيشيا، موراڪو ۽ لبيا وغيره جا جيتوڻيڪ عربي ڳالهائين ٿا پر اسان وارا عرب کين پنهنجو سمجهڻ بدران، آفريڪي سمجهن ٿا. ڪڏهن ڪڏهن ته چڙ ۾ کين بربر يا فرينچن جو اولاد سڏين. ڪڏهن ته وري اهي وچ اوڀر جا عرب ۽ اتر آفريڪا جا عرب (الجيريا، ٽيونيشيا، لبيا وارا) کير کنڊ ٿي پيا هلندا ۽ اهي آفريڪا جي مسلمانن جو نالو به نه وٺندا پر سوڊان، نائيجر، ماريطانيا وغيره جا مسلمان (آفريڪي شيدي) عربن تي خارون کائيندا وتندا. خاص ڪري سعودي عرب وارن تي ته سڀني جون چڙون آهن.
لنڊن جي Zoo ۾ ڪو جانور بيمار ٿي پيو. اخبارن ۾ آيو ته سعودي عرب جي حڪومت ان جانور جي علاج لاءِ هيترا يا هيترا پئسا ڏنا آهن. بس پوءِ ته جيڪا هئي ٻين مسلمان ملڪن جي همراهن جي ٽيڪا ٽپڻي، خاص ڪري آفريڪا جي همراهن جي. چي: ”ڪنهن غريب ملڪ جي مسلمانن کي امداد ڏيندي ٻرو ٿو چڙهين، باقي وتن گورن يورپين ڪافر ملڪن جي ماڻهن ۽ جانورن تي خرچ ڪندا.“
پر سعودي عرب جي مڙني شاگردن جي اها سٺي عادت آهي ته هر ڳالهه صبر سان ٻڌندا. چڙي پنهنجي موڊ آف نه ڪندا ۽ نه گهڻو بحث ڪندا. سندن پاران حق جي ورندي گهڻو ڪري يمن جو محمد مبارڪ ڏيندو آهي، چوندو آهي:
”پئسو ته ٻين عرب ملڪن ۽ آفريڪا جي ملڪن کي به الله تعالى تيل جي روپ ۾ يا سرسبز ڌرتي جي روپ ۾ ڏنو، پر پئسي جو صحيح استعمال سعودي عرب ڪيو آهي. اڄ جڏهن اهو ملڪ سکيو ستابو آهي ته ان سان ڇو ٿا ساڙ کائو؟ ڇا لبيا ۽ آلجيريا کي گهٽ پئسو آهي؟ نائيجيريا آفريڪا جو امير ترين ملڪ هو، سوڊان ڇا بلي بلي هو، پوءِ ڪجهه عوام ڪجهه حاڪمن، پنهنجي ملڪن کي اهڙي انڌيري نگري بڻايو جو تباهي جي حد تي اچي پهتا آهن. سعودي عرب ۾ کڻي شهنشاهي راڄ آهي، پر انهن ملڪن کان وري به اتي وڌيڪ امن امان ۽ خوشحالي آهي جن ۾ هٿ ٺوڪي جمهوريت آهي.“