سستو روئي بار بار- ۽ بنهه سستو؟
اسان جي ملڪ جي شاگرد ڪئپٽن عاشق صلاح ڏني ته ڪمپيوٽر جهڙي شيءِ نئين ۽ اوچي مادل جي وٺجي، جيڪا پوءِ پنهنجي وطن به کڻي هلجي، پر اهو ضرورت تي مدار رکي ٿو ته ڪهڙو وٺجي.“
”مون کي فقط ٽائيپنگ لاءِ کپي“. مون ٻڌايومانس.
” Then computer is a costly type writer . پوءِ ڀلي ڪو سستو وٺ جيڪو سئيڊن ڇڏڻ وقت ڪو اڌ پئسن ۾ نه وٺي ته اڇلڻ تي به ڏک نه ٿئي.“ ڪئپٽن عاشق چيو.
سئيڊن کان پاڪستان تائين پاڻيءَ جي جهاز ۾ سامان کڻڻ جو ايترو ته ڀاڙو آهي جو ان کان بهتر آهي ته پاڪستان مان نئين شيءِ وٺجي ته اها سستي پوندي، ان ڪري تمام ضروري يا ڪا قيمتي شيءِ هجي ته کڻي هتان سئيڊن مان وٺجي.
هڪ ڏينهن بس ۾ بنگلاديش جو ٻئي سال جو شاگرد نجم العالم ويٺو هو، جيڪو پڻ فئملي سان رهي ٿو ۽ مون وانگر هاسٽل کان ٻاهر رهي ٿو.
کائنس ڪمپيوٽر بابت پڇيم.
”مون هڪ هزار کن ڪرونا (پنج هزار رپيا) جو هڪ پراڻو ماڊل ورتو هو جنهن تي فقط Frist Choice ۽ Word Processor جهڙا ننڍڙا پروگرام اچي سگهيا ٿي ۽ هاڻ ٿيسز پوري ٿيڻ تي ست سئو ڪرونا ۾ هڪ نئين سال جي شاگرد کي وڪڻي ڇڏيو اٿم.“
هن مون کي ٻڌايو ته سندس ٻيا ڪلاس ميٽ به پنهنجا ڪمپيوٽر وڪڻي رهيا آهن. ”هڪ ته منهنجي ئي پاڙي ۾ ڪاسٽاريڪا جو ڪئپٽن راهوس وڪڻڻ چاهي ٿو.“ هن ٻڌايو ۽ آئون ان ئي ڏينهن شام جو ڪئپٽن راهوس وٽ ويس. وچ آمريڪا ۽ ڏکڻ آمريڪا جي ٻين ملڪن جي رهاڪن وانگر هو ۽ سندس ٻار ٻچا اسپيني ڳالهائين ٿا. پاڻ مون کي سندس ڪمپيوٽر ڏيکاري، ڀڳل ٽٽل انگريزيءَ ۾ صاف صاف ٻڌايو : ”يار مون هي ڪمپيوٽر فقط ٿيسز لکڻ لاءِ ٻارهين سئو جو ورتو هو ۽ هاڻ ڪمپيوٽر، ٽيبل ۽ هي ويهارو کن ڊسڪيٽ هزار ڪرونا ۾ وڪڻڻ چاهيان ٿو، بلڪ ڪو سڄي گهر جو سامان: هنڌ بسترا ڪرسيون ٽيبل، پليٽون، چمچا، پڙدا، چادورن وٺڻ چاهي ته ڇهه هزار ڪرونا ۾ ڏئي، هي فلئٽ ڇڏي يونيورسٽي جا باقي ٻه مهينا هاسٽل ۾ وڃي رهان.“
هن ڪمپيوٽر ۾ هڪ ڊسڪيٽ وجهي ان کي (ON) ڪيو، ڪمپيوٽر مان گڙ گڙ جو آواز اچڻ لڳو، ڄڻ ڀڳل ٽيپ رڪارڊر تي ڪئسٽ Wind يا Rewind ٿي رهيو هجي. ڪافي دير ان گڙ گڙ ٿيڻ بعد مانيٽر (T.V) تي لکجي ويو: Error. Commad Invalid معنيٰ ڪا خرابي اٿس.
ان بعد هڪ ٻئي پويان ٻه چار ڊسڪيٽ بدلائين ۽ هڪڙي کي دٻائي ٻئي کي دٻائين، نيٺ حق جي سوڀ ٿي، ڪمپيوٽر هلي ويو. راهوس جي منهن تي مرڪ آئي، پر هو ڇا چوندا آهن ته فرسٽ امپريشن از دي لاسٽ امپريشن. گهٽ قيمت هوندي به آئون متاثر نه ٿيس ۽ ٻه چار ڏينهن ماٺ ٿي ويس. هڪ ڏينهن منهنجي هڪ واقفڪار شاگرد (مئڊاگاسڪر جي جوزف) پڇيو:
”ٻڌو اٿم ته تون ڪمپيوٽر وٺڻ چاهين ٿو؟“
”ها. ڪو وڪڻي ٿو؟“
”نه. بلڪ وڪڻي ته آئون به وٺان، پر منهنجي خيال ۾ ته سستو وٺڻ کان مهانگو وٺڻ بهتر آهي.“ جوزف هڪ ٻئي ڪلاس ميٽ جو مثال ڏنو جنهن سيڪنڊ ايئر جي شاگرد کان نو سئو ڪرونا جو ڪمپيوٽر ورتو پر مهينو کن ڪم ڪرڻ بعد صفا ڊينگر ٿي پيو. ان جو اهو حشر ڏسي هن ان فلسفي ۾ يقين رکيو ٿي ته مهانگو روئي ايڪ بار سستا روئي بار بار.
” واقعي سستي شيءِ وٺڻ کان گريز ڪجي.“ مون چيو مانس.
”تون ڪيتري قيمت تائين وٺڻ چاهين ٿو؟“ هن مون کان پڇيو.
”آئون ٻه يا ٽن سئو ڪرونا (هزار ڏيڍ رپين) واري ڪمپيوٽر جي ڳولا ۾ آهيان.“ مون ٻڌايومانس.
”هان! ”جوزف کان دانهن نڪري وئي. يعني هن مون کي سستي شيءِ وٺڻ جو نقصان ٻڌايو ان بعد به آئون اهو جڏو ڪم ڪرڻ لاءِ تيار آهيان، بلڪ سستي کان به سستو وٺڻ چاهيان ٿو.
”ڇو ڀلا-؟“ هن پڇيو.
”ڏس نه جوزف! سستو ٽپڙ واقعي نه وٺجي، پر تمام گهڻو سستو ٽپڙ وٺڻ تي ڪڏهن به افسوس نه ٿيندو. جيڪڏهن ان صحيح ڪم ڪيو ته ان کان وڏي خوشيءَ جي ڳالهه نه آهي، پر بيڪار نڪتو ته به منهن مٿو پٽڻ بدران ڪچري جي دٻي Container ۾ اڇلجيس. انڪري سستو روئي بار بار پر بنهه سستو هڪ بار به نٿو روئي.“
”پر مسٽر الطاف ٻي يا ٽين سئو جو ڪهڙو ڪمپيوٽر ملندو؟ سو به هن مهانگي ترين ملڪ ۾!“ جوزف چيو.
”بس ٿي سگهي ٿو ڪٿان ملي وڃي.“ مون چيومانس. پر هن منهنجو جواب ٻڌڻ بدران منهنجي ڳالهه تي کلندو رهيو ۽ پوءِ ٻين کي به اهو لطيفو ٻڌائيندو رهيو. آئون به چرچي خاطر ٽي چوٿين ڏينهن گڏجڻ تي پهرين سوال ڪندو آهيانس ته ڪو مون لاءِ تمام سستو ڪمپيوٽر نظر ته نه آئي؟ ۽ جواب ۾ فقط سندس کل نصيب ٿيندي آهي.
هڪ ڏينهن کلي چيائين: ”مبارڪ هجنئي. تنهنجي پسند جو ڪمپيوٽر مليو آهي.“
”ڪٿي -؟ “ پڇيو مانس.
”ائنگولا وارو شيدي همراهه جنهن نو سئو ڪرونا ۾ ڪمپيوٽر ورتو هو ۽ هاڻ مردار ٿي پيو آهي اهو چوي ٿو ته ٽي سئو ڪرونائن ۾ ئي ڪو کانئس کڻي.“
”پر اهو ته ڪم ئي نٿو ڪري ۽ ڏٺل وائٺل مک کي ڪير ڳهندو؟ ان مرحوم ڪمپيوٽر کي دفن ڪفن جي خرچ لاءِ پاڻ کيس ٻه ٽي سئو ڪرونا ڏيڻ کپن.“ مون چيومانس.
”يار غريب آهي تون کڻي وٺينس.“
” مون کان ته وڌيڪ غريب ناهي ۽ ٻيو ته آئون ان عيسوي سن کان اڳ واري ڪمپيوٽر کي وٺي ڇا ڪندس؟“