احمد سولنگي (ڪنھن ڪنھن پل کي ڪنچن ڪايا)
علي بابا سان ملھايل ان شام ۾ مقالن ۽ تقريرن سان گڏ مشاعرو بہ جاري رهيو، حالانڪہ ان شام جي ڪارڊ مطابق مشاعري جي جدا ويھڪ ٿيڻي هئي، جنھن جي صدارت سنڌي ٻولي جي سرموڙ شاعر امداد حسيني کي ڪرڻي هئي پر ان جي نہ اچڻ جي ڪري مقالن ۽ مشاعري کي گڏ هڪ ئي ويھڪ ۾ هلايو ويو. جنھن لاءِ خاص مھمان نامياري دانشور ۽ اديب غلام حسين رنگريز ۽ اعزازي مھمان ڀلوڙ ناول نويس، ڊراما نگار ۽ ڪھاڻيڪار طارق عالم ابڙو کي مقرر ڪيو ويو، جڏهن تہ اسٽيج سيڪريٽري جا فرض برک شاعر ۽ اديب محترم نصير مرزا نڀايا. مان پنڊال جي اڳين قطار ۾ محترم عبدالڪريم بلوچ جي ڀر ۾ ويٺو هيم تہ اوچتو نصير مرزا شعر پڙهڻ لاءِ احمد سولنگي کي سڏ ڪيو، نصير، احمد کي سڏ ڇا ڪيو، ڄڻ مون کان ڇرڪ نڪري ويو، پوئتي مڙي ڏٺم تہ گلاب، چنبيلي ۽ موتي جي هڳاءُ جھڙي شاعري ڪندڙ هي شاعر پنڊال کي پنھنجي مُرڪن سان مھڪائيندو تاڙين جي زوردار شور ۾ اسٽِيج تي چڙهيو ۽ جڏهن هن پنھنجو نظم “سک جي بستي مان اسان جو گذر ڪڏهن ڪو ٿيو ئي ناهي، اسان جي قافلن ڪٿي پرين ڪو سفر ۾ ڊاٻو ڪيو ئي ناهي،” پڙهيو تہ عبدالڪريم بلوچ مون کي ٺونٺ هڻندي چيو “يار! ڇوڪري واھہ جو شعر پڙهيو.” مون کيس چيو تہ “سائين اڄ جي ٽھي نہ صرف فن ۾ پر فڪر ۽ شعور جي سگهہ سان ايڏيون تہ ڀرپور ۽ سگهاريون تخليقون سرجي رهي آهي جو دل چوي ٿي تہ ڪاش وقت ۽ حالتون اجازت ڏين تہ هنن جي شاعري سڄي دنيا اڳيان پيش ڪجي ۽ ٻڌائجي تہ امن جا گيت لکندڙ هي دکي شاعر ايندڙ نسلن لاءِ سک، امن ۽ سلامتي جا سپنا ڏسي رهيا آهن. اوهان اچو ۽ هنن جو ساٿ ڏيو، جيئن هنن جا سپنا ساڀيان ماڻي سگهن.” هو جو منھنجي ڳالھہ غور سان ٻڌي رهيو هو تنھن ڪنڌ ڌوڻي منھنجي ڳالھہ جي تائيد ڪئي، مون ان وقت هن جي اکين ۾ ڏٺو تہ ڇرڪي پيس تہ هن جون اکيون بہ تہ اهي ئي سپنا ڏسي رهيون آهن!! مون هن کي پنھنجي ڳالھہ غور سان ٻڌندو ڏسي وڌيڪ چيو تہ “بلوچ صاحب! حسن درس، بخشڻ مھراڻوي، آسي، زميني، منظور سولنگي، نياز پنھور، ارم محبوب، اياز جاني، منير احمد، مصطفيٰ نانگراج، جمن سوهو ۽ ٻيا کوڙ سارا هن ٽھيءَ جا شاعر عالمي امن جو سڏ ڏيندڙ آهن. هو دک تي بہ مرڪ سجائي انھن سپنن جي ساڀيان لاءِ لکي رهيا آهن، جيڪي پوپٽ پنھنجي ديس ۾ ڏسندا آهن، هو اسان جي اڇي اجري آس جھڙي صبح جي علامت آهن، مون اڃان پنھنجي ڳالھہ پوري ئي نہ ڪئي هئي تہ نصير تکيون مٺيون وکون کڻندي مون وٽ آيو ۽ پنھنجا چپ منھنجي ساڄي پاسي جي ڪن جي ويجهو آندائين ۽ انتھائي آهستي رازداريءَ مان چيائين “زوار! پليز منھنجو گهر تمام پري آهي ۽ ڪافي رات گذري چڪي آهي مان وڃڻ ٿو چاهيان، باقي پروگرام تون هلاءِ.”
ايئن چئي هن منھنجي اکين ۾ ڏٺو ۽ مون مُرڪي ڏنو ۽ پوءِ جڏهن مان باقي پروگرام جي ڪمپيئرنگ لاءِ شاعرن ۽ تقرير ڪندڙن جي نالن جي ترتيب ڏئي رهيو هيس، تہ سائين عبدالڪريم بلوچ چيو “يار احمد کي وري گهرائجان ٻڌونس، نوجوان واھہ جي شاعري ٿو ڪري” ۽ مون پنھنجي ڪمپيئرنگ دوران مختلف شاعرن کي گهرائڻ کانپوءِ جڏهن منظور سولنگي کي ڪلام ٻڌائڻ لاءِ درخواست ڪئي تہ هن پنھنجو جڳ مشھور ڪلام “منھن ڇپرن، لوڙهن، گهر گهر ۾ گوليون” ترنم ۾ پڙهيو تہ ڄڻ وقت بيھي رهيو ۽ ويٺل انسان پنڊ پھڻ ٿي ويا ۽ ان پنڊ پھڻ ٿي ويل انسانن ۾ ان وقت چرپر پيدا ٿي وئي، جڏهن مون بلوچ صاحب جي حڪم جي تعميل ڪندي احمد سولنگي کي پنھنجي شعر پڙهڻ لاءِ اسٽِج تي اچڻ جي دعوت ڏني.
احمد سان آئون هن کان اڳ فٽاز هوٽل ۾ منعقد ٿيندڙ هڪ سيمينار ۾ بہ ملي چڪو هيس، جتي هن پنھنجو ڪلام ٻڌايو هو ۽ ويٺلن کيس خوب داد ڏنو هو. ياد ٿو پويم تہ هڪ ڀيري جڏهن آئون ماهوار “نئين زندگي” حيدرآباد جو ايڊيٽر هيس تہ هڪ ڀيري محترم مدد علي سنڌي نامور شاعر سليمان سولنگي آيو هو، ان سان گڏ هڪڙو سنھڙو سپيڪڙو نوجوان بہ گڏ هيو، ساڻس سليمان واقفيت ڪرائيندي چيو هو، “هي آهي نوجوان شاعر احمد سولنگي” ۽ مون کيس اکين ئي اکين ۾ وش ڪندي مسڪرايو هو اها کيس منھنجي پھرين ڀليڪار هئي، ڇاڪاڻ جو هو آئون ۽ سڀ ليکڪ هڪ گهر جي ڀاتين جيان آهيون. دوست، ڀائر، ڀينرون ۽ بزرگ ۽ اسان سڀ ڪنھن نہ ڪنھن دور ۾ هڪ ٻئي سان گڏ رهيا آهيون. پنڊال ۾ زوردار تاڙيون وڄن ٿيون، منھنجي خيالن جو سلسلو ٽٽي ٿو ۽ احمد سولنگي پنھنجو شعر مڪمل ڪري اسٽِج تان لھي ٿو، آئون مائيڪ آڏو اچان ٿو ۽ اعزازي مھمان کي پنھنجي خيالن جي اظھار ڪرڻ لاءِ درخواست ڪيان ٿو ۽ وري واپس پنھنجي ڪرسي تي اچي ويھان ٿو. ڪاش! جيڪڏهن اسان پنھنجي جديد توڙي قديم شاعرن جا چونڊ شعر کڻي جيڪڏهن سڀني ٻولين ۾ ترجمو نہ بہ کڻي ڪيون پر گهٽ ۾ گهٽ انگريزي ۾ ضرور ڪيون ۽ ان جو هڪ ڪتاب ڇپرائي سڄي دنيا جي اديبن، شاعرن، دانشورن، علمي، ادبي تنظيمن، جماعتن ۽ ادارن ڏي فقط هڪ هڪ اعزازي ڪاپي رواني ڪيون تہ جيئن کين خبر پئجي سگهي تہ اسان جي ديس جو دکي شاعر پنھنجي اکين ۾ امن لاءِ آدرش کڻي پنھنجي پوري سگهہ سان لکي رهيو آهي ۽ آئون ادب جي هڪ ادنيٰ شاگرد جي حيثيت سان سمجهان ٿو تہ عالمي امن لاءِ لکندڙ اسان جي ليکڪ جون تخليقون ڪنھن کان گهٽ نہ آهن، پر مسئلو اهو آهي تہ ان طرف توجھہ ڏي تہ ڪير ڏي؟ ۽ تاڙين جي شور ۾ هڪ ڀيرو ٻيھر منھنجي اڻپورين ۽ اڌورين سوچن جو سلسلو جڙي ۽ ٽٽي ٿو.
(7 فيبروري 1992ع روزاني خادم وطن حيدرآباد)