سامونڊين جي سار
هن هفتي تنهنجو فقط هڪ خط مليو اٿم، سو به ننڍڙو ۽ مختصر، تنهنجو خط پڙهي، ويهاڻي هيٺان رکي، مان ڪجهه ڏينهن لاءِ سمنڊ ڏانهن هليو ويو هوس. سمنڊ ڏانهن وڃڻ لاءِ مون وٽ ظاهري طرح ڪو خاص سبب به نه هو. ڀانيان ٿو، سمنڊ جي لوڇ پوڇ جو منهنجي لوڇ پوڇ سان ضرور ڪو لاڳاپو آهي. ڪجهه ڏينهن اڳ ڀٽ ڌڻيءَ جو سر سامونڊي پڙهندي، هن بيت تي اچي بيهي رهيو هوس.
”سامونڊي ساري، مٿي تڙ ڳاريان،
مــون کـــي ٿــي ماري، اُنهن سنــدي ڳــالـهـڙي.“
پوءِ جڏهن ڪجهه ڏينهن لاءِ سمنڊ تي هليو ويو هوس، تڏهن ڀٽ ڌڻيءَ جو سر سامونڊي رکي رکي منهنجيءَ دل تي تري آيو. مون ٻيڙي هلائڻ واري، قاسم ميربحر کان پڇيو، ”قاسم سمنڊ جو ٻيو ڪنارو ڪٿي آهي؟“
قاسم کلي مون ڏانهن ڏٺو هو. چيو هئائين، ”سمنڊ کي جيڪڏهن ٻيو ڪنارو هجي ها، ته پوءِ جيڪر سمنڊ ڦٿڪڻ ڇڏي ڏئي ها. ڍنڍ وانگر ماٺ ۽ خاموش رهي ها.“
مون قاسم ڏانهن حيرت مان ڏٺو، هن جو جواب ٻڌي منهنجا طاق لڳي ويا. مون زندگيءَ ۾ پهريون ڀيرو سمنڊ ڏانهن غور سان نهاريو، سمنڊ علامت آهي انهن جي. جن لاءِ ٻيو ڪنارو نه آهي.
قاسم چيو، ”اونهي جا اسرار عجب آهن. هڪ اٿس ڪنارو ۽ ٻيو پاتار!“
مون سکان وٽان نوڙي، ذري گهٽ سمنڊ کي ڇوهيندي چيو:
”سر نسريا، پاند، اُتر لڳا، آءُ پرين!
مون تو ڪارڻ، ڪانڌ، سهسين سکائون ڪيون.“
مان اڄ سمنڊ تان موٽي آيو آهيان. هن وقت، جڏهن مان توکي هيءُ خط لکي رهيو آهيان، لاشعوري طرح سامونڊين جي باري ۾ سوچي رهيو آهيان، مان لاشعور جي وهڪري آڏو شعور جو بند بيهارڻ چاهيان ٿو. مان سمنڊ ۽ سامونڊين کي وسارڻ چاهيان ٿو. سوچيان ٿو، جيڪر وسارڻ انسان جي وس هجي ها!
تو پنهنجي مختصر خط ۾ مون کي نصيحت ڪئي آهي ته مان پنهنجن ڪالمن ۽ ڪهاڻين ۾ پوليس، سمگلرن، بدمعاشن، ڏاڍن ۽ ظالمن جو ذڪر نه ڪريان. توکي ڀوءُ آهي ته اهي مون کي نقصان پهچائيندا. مان نهايت ادب سان عرض ڪريان ٿو، امڙ، ته توکي ان سلسلي ۾ منهنجي لاءِ فڪرمند ٿيڻ نه گهرجي.
پوليس وارا، رشوتي کاتا، سمگلر، ظالم ۽ ڏاڍا، اسان جي تحريرن کي ديواني جو خواب سمجهندا آهن. کين خبر آهي ته لکڻ وارا جک ماريندا رهندا آهن ۽ سمگلنگ کان وٺي ڪوڙن ڪيسن تائين سلسلو هلندو رهندو آهي. جمهوريت جي اصولن مطابق اسان جو ملڪ بنيادي طرح جاهلن جو ملڪ آهي. اسان جي ملڪ ۾ فقط پنج سيڪڙو ماڻهو پڙهيل آهن. اهڙي ملڪ ۾ تحرير رستي سماجي ۽ سياسي انقلاب آڻڻ جي اميد رکڻ پاڳلپڻو آهي. تون يقين ڪر منهنجي ماءُ. اسان جي ڪالمن، ڪهاڻين، ايڊيٽوريلن ۽ ڊرامن جو ڪوبه اثر نه ورتو ويندو آهي. تنهن ڪري پنهنجي دل مان اهو وهم ڪڍي ڇڏ، ته پوليس مون کي قلم 110 ۾ ٻڌي ويندي، يا سمگلر مون کي مارائي ڇڏيندا.
چڱو، اڄ موڪلايون ٿا امڙ.
تنهنجو اڻٿائينڪو پٽ.