حضرت علاو الدين احمد صابر رحه (529 هه _ 690 هه)
والده ماجده جو نالو ”هاجرا“ هو. ۽ ”جميله خاتون“ جي لقب سان مشهور هئي.
پاڻ ننڍپڻ ۾ هڪ ڏينهن کير پيئندا هئا. ته ٻئي ڏينهن تي کير نه پيئندا هئا. يعني ته اُن ڏينهن روزو رکندا هئا. جڏهن ٻيون سال شروع ٿيو. ته ٽيئن ڏينهن تي کير پيئندا هئا. ۽ ٻه ڏينهن نه پيئندا هئا. يعني ٻه ڏينهن روزي ۾ هوندا هئا. جڏهن ٻن سالن جاٿيا. ته کير پيئڻ ڇڏي ڏنو. ۽ جڏهن چوٿون سال شروع ٿيو. ته زبان مان ڪلمه طيب پڙهڻ جو آواز شروع ٿيو. ۽ فرمايائون ته: ” لاَمَوجُودَ اِلاَاللهَ.“ ( الله جي سواءِ ڪو معبود نه آهي.)
ڇهن سالن جي عمر ۾ کائڻ پيئڻ تمام گهٽ رهيو. زياده وقت ننڍي هوندي کان ئي عبادت ۾ رهيو. ستن سالن جي عمر ۾ ” تهجد“ کي پابندي سان پڙهڻ شروع ڪيو.
پاڻ جڏهن پنجن سالن جا ٿيا ته والد صاحب حضرت عبدالرحيم رح 17 ربيع الاول 597 هجري بمطابق : 26 ڊسمبر 1200ع ۾ وفات ڪري ويا. والد جي وفات بعد تعليم ۽ تربيت جي ذميواري والده جي نگراني هيٺ رهي. اجوڌن شهر ۾ حضرت بابا فريد مسعود گنج شڪر رحمته الله عليه جي زير نگراني ۾ عربي، فارسي کان علاوه فقه، حديث، تفسير منطق معاني وغيره حاصل ڪئي. ۽ اجوڌن ۾ پنهنجي والده سان گڏ پنهنجي مامي حضرت بابا مسعود گنج شڪر رح وٽ رهڻ لڳا. سندس مامي مريدات ۾ کاڌي پيتي تقسيم ڪرڻ جي ذميواري سندس جي حوالي ڪئي. پاڻ پورا 12 سال انهي عرصي ۾ ڪجهه به نه کاڌو. حضرت بابا صاحب کي جڏهن اهو معلوم ٿيو ته پاڻ فرمايائون ته ”علاو الدين احمد صابر“ اڄ کان وٺي تون ”صابر“ جي خطاب سان ڄاتو سڃاتو ويندين.
حضرت علاوالدين احمد صابر جي والده ڪجهه عرصو هرات رهڻ بعد واپس اجوڌن ۾ زندگي جا ڏينهن گذاريا ۽ 2 محرم 614 هجري بمطابق (11) اپريل 1217ع ۾ وفات ڪري ويئي. پاڻ اجوڌن ۾ زندگي جو ڪافي حصو پنهنجي مامي جي سرپرستي هيٺ گذاريو. ۽ بيعت مشرف حاصل ڪيو. ۽ سن 625 هجري. بمطابق 1228ع تي حضرت بابا فريدالدين ”گنج شڪر“ کان خرقه خلافت عطا ٿي. ۽ دهلي جي ولايت به حوالي ٿي. دهلي رواني ٿيڻ کان پهريان/هانسي وڃي جمال الدين کان خلافت نامه تي مهر لڳائي اَچ.
پاڻ هانسي پهچي حضرت جلال الدين جي خانقاهه تي چنڊريل تي سوار ٿي پهتا. نماز بعد حضرت علاو الدين مرشد کان مليل خلافت نامه حضرت جمال الدين هانسوي جي سامهون رکيو. ۽ مهر لڳائڻ لاءِ عرض رکيو. حضرت جمال الدين هانسوي ڏيئي ذريعي روشني ڪرائي خلافت نامو پڙهڻ شروع ڪيو. پر هوا جي تيز هلڻ ڪري ڏيئو اُجهامي ويو. پاڻ فرمايائون ته خلافت نامي تي سُڀاڻي دستخط ڪئي ويندي. حضرت علاؤالدين اهو ٻڌندي ڦوڪ ڏني ته ڏيئي ۾ روشني واپس اچي ويئي.
حضرت جمال الدين هانسوي کي اها ڳالهه صحيح نه لڳي. ۽ چيائين ته:
”تاب دم زون شما دهلي کجا دار وکه بيک دم زدن تمام دهلي را خواهيد سوخت“
( دهلي وارا ڪڏهن تو کي برداشت ڪندا جو ٿوري دير ۾ تُون دهلي کي باهه ڏيئي مٽي ڪري ڇڏيندين.)
حضرت جمال الدين هانسوي خلافت نامو ڦاڙي ڇڏيو. حضرت علاو الدين غصي ۾ چيو:
” ته تُون منهنجي مثال کي ختم ڪيو، پر مان تُنهنجي سلسلي کي ختم ڪري ڇڏيو“
حضرت جمال الدين هانسوي پڇيو ته ”از اول کان از آخر“. يعني شروع کان يا آخر کان.
ته حضرت علاو الدين فرمايو، ”شروع کان“.
حضرت علاو الدين احمد صابر واپس اجوڌن اچي سمورو احوال حضرت بابا فريد الدين مسعود گنج شڪر کي عرض رکيو. ته بابا صاحب فرمايو ته ” جمال جي ڪيل ڪم کي فريد سبي نه سگهندو.“
پوءِ بابا صاحب حضرت علاو الدين احمد صابر کي ”ڪلير جي ولايت“ حوالي ڪئي. پاڻ اچي ڪلير پهتا. ڪلير انهي زماني ۾ هڪ وڏو شهر هو. ۽ گهڻي آبادي تي مشتمل هو. اِنهي شهر ۾ ڪافي تعداد ۾ علماءَ، فاضل ۽ مشائخ رهندا هئا. جمع جي نماز لاءِ چار سو چنڊريل آيا. رئيس ڪلير جي ماڻهن جي نافرماني حد کان وڌي چُڪي هئي. پاڻ جمع جي نماز لاءِ مسجد ۾ ُ وڃي پهرين صف ۾ ويٺا. حضرت علاو الدين احمد صابر کي پهرين صف ۾ ويٺل ڏسي. ۽ ٻيا جيڪي متعقد ساڻ هئا. سڀني کي گهٽ وڌ ڳالهايو ويو.
حضرت علاو الدين احمد صابر اتان اُٿي مسجد جي ٻاهر اچي ويٺا. ۽ مسجد طرف ڏسي فرمايائون ته ” ڇا تُون انهن ماڻهن کي صحيح سلامت ڇڏي ڏنو“ بس حضرت جا اِهي لفظ چوڻ ۽ مسجد جو هڪدم ڪرڻ. سڀ ماڻهو مٽي ۾ دٻجي فوت ٿي ويا.
۽ بي روايت ته: جڏهن ماڻهو رڪوع ۾ هئا ته حضرت صاحب مسجد کي حڪم ڪيو ته تُون به سجدوڪر. مسجد انهي محل هيٺ اچي ڪري ۽ سڀ ماڻهو فوت ٿي ويا.
سندس والده جي اسرار تي حضرت بابا فريد الدين گنج شڪر رحمته الله عليه جي نياڻي خديجه بيگم عرف شريفه سان نڪاح جي رسم ادا ڪئي. حضرت علاو الدين جي والد ماجده سندس جي حجري ۾ روشني ڪئي. ۽ خديجه بيگم کي وٺي اچي حجري ويهاريو. جڏهن پاڻ حجري ۾ تشريف فرما ٿيا ته حجري ۾ روشني ۽ عورت کي ويٺل ڏسي پڇيائون: ته توهان ڪير آهيو؟ خديجه بيگم وراڻيو ته ”توهان جي زال“
پاڻ فرمايائون ته ” ته اهو ممڪن نه آهي. جو هڪ دل ۾ ٻن جي محبت جي جڳهه موجود هجي، قطعا گنجائش نه آهي.“
پنهنجي زبان مان اهي الفاظ نڪرڻ جو حجر کي باهه لڳي ويئي. ۽ حجري ۾ ويٺل ڪنوار سڙي خاڪ ٿي ويئي.
پاڻ رياضت عبادت ۾هميشه اڳڀرا رهيا. فنا اعليٰ درجو حاصل هو. حضرت بابا فريد گنج شڪر کيس تمام گهڻو پيار ڪندا هئا. ۽ سندس چيل لفظن ۾ ته: ”ته مُنهنجو ظاهر و باطن علم شيخ نظام الدين بدايوني کي پهتو. ۽ علم ظاهري ۽ باطني شيخ علاو الدين علي احمد کڻي ويو.“
۽ حضرت بابا صاحب ٻئي هنڌ فرمايو ته: ” منهنجي سيني جي علم شيخ نظام الدين کي بدايوني ذات ۾ ۽ منهنجي دل جي علم شيخ علاو الدين علي احمد صابر کي ذات ۾ سيرياب ڪيو.
پاڻ سدائين روزي ۾ رهندا هئا. بارگاهه الاهي ۾ چيل دُعا هميشه قبول ٿيندي هئي. شعر شاعري سان سُٺو لڳاءَ هو. فارسي ۾ تخلص ”احمد“ هندي ۾ تخلص ”صابر“ ۽ علاوالدين“ هئا.
”شاعري“
اس طرح ڊوب اس مين اي ”صابر“
که بجز هو ڪي غير هو نه رهي.
”غزل“
امروز شاه شاهان مهمان شدست مارا.
جبريئل با ملائڪ دربان شدت مارا.
سندس بُد دعا سان ”ڪلير“ جو شهر ويران ٿيو. ۽ پري پري تائين آبادي جون نانءُ نشان به نه رهيو.
حضرت علاوالدين احمد صابر رح 13 ربيع الاول 690 هجري مطابق 16 مارچ 1291ع ۾ دم ڌڻي حوالي ڪيو.
حضرت شمس الدين ترڪ پاني پتي سندس خليفو هو. ۽ پوءِ جانشين مقرر ٿيو. جنهن کان پوءِ سلسله صابري چشتي هلندو پيو اچي.
حوالا:
تذڪره اولياءِ پاڪ و هند: ڊاڪٽر ظهور الحسن شارب
اسلامي شاهڪار انسائيڪلوپيڊيا: سيد قاسم محمود
جوهر تقويم: ضياءَ الدين لاهوري