شاهه لطف الله قادري (1020 هه _ 1090 هه)
شاهه لطف الله قادري ديني تعليم مڪمل ڪرڻ بعد. قادري طريقي سان منسلڪ ٿي ويو. سندس علمي فضيلت اهڙو ته رنگ لاتو جو بزرگي واري رنگ ۾ رنگجي قادري طريقي جي ”مرشد“ واري منزل ماڻيائين. سندن نيڪ گفتگو طريقت جي راهه کي روشن ڪيو.
جڏهن شهنشاهه لطيف جي پيدائش ٿي. شاهه لطف الله قادري ٻارنهن سال پهريان مالڪ حقيقي کي پيارا ٿي چُڪا هئا. ” شاهه عبدالطيف“ جي جواني واري دور ۾ شاهه لطف الله قادري جو ڪلام مشهور ٿي چڪو هو. شاهه لطف الله:قاضي قاضن، شاهه ڪريم جهڙن شاعرن جي ايجاد ڪيل موضوعن کي زنده رکيو. پاڻ شاعري ۾ ڪافي اضافا آندا ۽ خاص ڪري شاعري جي حوالي سان شاهه لطف الله قادري جا ”ڊگها بيت“ ايجاد ڪيل صنف ۾ جاءِ ولارين ٿا. ۽ شاعرن جي فهرست ۾ سندن نانءُ کي نروار ڪن ٿا.
شاهه لطف الله قادري جا تصوف ۾ به گڻ نمايان نذر اچن ٿا. جو (2) لکيل ڪتاب تحفته السالڪين ۽ منهاج المعرفت سن 1078 هجري ۾ هڪ الڳ جاءِ والارين ٿا.
حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي ڪلام تي شاهه لطف الله جواثرنمايان نظر اچي ٿو. جو شاهه سائين به سندس شاعري کان متاثر ٿي. شاعري چئي آهي. جو هڪ هنڌ شاهه لطف الله ٿو چئي ته:
هي پڻ وڃي وسري، هن هنين جي تات،
سڀ سڀوئي حال، پيهي ڪن پروڙيو،
ته وري شاهه سائين متاثر ٿيندي هينئن چيو آهي ته
نڪاهن جي تات، هي پڻ وڃي وسري،
سو سڀوئي حال، منهجان ئي معلوم ٿئي.
شاهه لطف الله قادري ”وراڻ“ يا ”تڪرار“ واري شاعرانه فني خصوصيت کي استعمال ڪري. پوين شاعرن لاءِ هڪ مثال قائم ڪيو آهي. جنهن بعد انهي خصوصيت کي ميين شاهه عنائيت ۽ شاهه سائين پنهنجي شاعري ۾ استعمال هيٺ آندو.
شاهه لطف الله کان اڳ جيڪي سنڌي عالمن يا شاعرن جون جيڪي به تصنيفون ملن ٿيون. سي عربي يا فارسي ۾ آهن. شاهه لطف الله قادري پهريون عالم ۽ عارف هو. جنهن پنهنجي مادري ٻولي ”سنڌي“ ۾ پنهنجو رسالو جوڙيو. علمي مسئلا، سنڌي ۾ ڪتاب لکڻ ، ۽ پنهنجي مادري زبان ۾ پڙهڻ ۽ سکڻ سڀئي مقصد تعليم ۽ ترتيب جي نظر ۾ وڏي اهميت رکن ٿا. سندن ڪلام ۽ سوانح تي مڪمل رسالو شايع ٿيل آهي.
شاهه لطف الله قادري 1090 هجري 1679 ع ۾ رحلت ڪئي.
سُڄي جو اَتانگههُ، تنه ۾ ڪئائون تَڪيا،
اوءِ نه ڪِنه پير نه پيچري، اندرِ وِه وئا.
هَر دم حضُور جَن کي، سي ڪِئين رُڃ رهِن،
اوءِ او ري ڪَنِ، نه آسِرو، تاڻيو توڙ وَڃِن،
واديَ تِنه رَهِن، ڳُجهائين ڳُجهه جا.
حوالا:
شاهه لطيف الله قادري جو ڪلام: ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ ڇاپو ٽيون سال 2010ع
ڍوليو ڍٽ ڌڻي: معمور يوسفاڻي سال 2003ع
جوهر تقويم: ضياءَ الدين لاهوري ڇاپو ٻيون سال 2004ع