دست شوئي
دست شوئي يا W.C بيت الخلاءِ يعني ڪاڪوس وغيره کي چوندا آهن، جتي حاجت پوري ڪرڻ کان وٺي وضو ڪرڻ تائين بندوبست هوندو آهي. هي دست شوئي هميشه صاف سٿرا هوندا آهن، ڇو ته هنن جي صفائيءَ لاءِ هر وقت ماڻهو موجود هجن ٿا، جيڪي صفائي به دل سان ڪندا آهن. حرم جي هر صحن ۾ اهڙا پائخانه يا دست شوئي سوَن جي تعداد ۾ موجود آهن. جيئن زائرين کي تڪليف وغيره نه ٿئي.
حرم مبارڪ مان زيارت جو شرف حاصل ڪري صحنِ انقلاب ۾ آياسين. هن صحن جي چئني ڪنڊن تي چار ايوان يا بالڪنيون ٺهيل آهن، جن جا نالا آهن ايوان عباسي (اتر ۾)، ايوان طلائي يا سونو ايوان (ڏکڻ ۾)، ايوان نقارخانه (اوڀر ۾) ۽ ايوان ساعت (اولهه ۾). ايوان نقار خانه تقريباً 300 سال کن پراڻو آهي. صحن انقلاب جي وچ تي سقه خانه يا سبيل آهي. هي سقه خانو نادر شاهه هرات ۽ قلات جي سنگمرمر سان ٺهرايو هو. هن کي سقه نادري ۽ حوضِ اسماعيل به چوندا آهن. ڪنهن زماني ۾ جيڪڏهن بادشاهه رعايا کي گهرائيندو هو ۽ عوام کي جمع ڪرڻ مقصود هوندو هو ته هتي نغارا وڄايا ويندا هئا. هڪ روايت موجب جڏهن نادر شاهه حرم جي زيارت لاءِ ٿي آيو ته هتي نغارا وڄائي بادشاهه جي آمد جو اعلان ڪيو ويو هيو. ٻي روايت موجب شاهه رخ جو پوٽو جڏهن هرات کان هتي حرم پاڪ ۾ بيماري ۾ شفا جي لاءِ امامؑ جي حاضري ڀري ۽ اعتڪاف ۾ ويٺو ته هتي نغارا وڄايا ويا هئا. ان کان پوءِ هي سلسلو اڄ ڏينهن تائين جاري ۽ ساري آهي. سواءِ عزاداري جي ڏينهن جي، باقي ڏينهن ۾ نقارخاني ۾ نغارا وڄايا ويندا آهن. نماز فجر کان پهريائين ۽ نماز مغرب کان پهريائين. پهريائين نغارا وڄايا ويندا آهن، ان سان گڏ نفيل تي حسين حسين پڪاريو ويندو آهي. چند منٽن جي هن وڄت کانپوءِ تلاوت ڪلام پاڪ ڪئي ويندي آهي ۽ آخر اذان فجر يا مغرب جيڪو وقت هجي، ڏني ويندي آهي.
حرم پاڪ جي ڏکڻ ۾ صحنِ امام خميني آهي. هي صحن ايراني اسلامي انقلاب کان پوءِ تعمير ڪيو ويو هو. ان جي اتر ۽ ڏکڻ ۾ ٻه وڏا عاليشان منارا آهن. صحن ۾ هڪ تمام سهڻي سبيل آهي، جنهن ۾ سينسر تي نل لڳل آهن. نل جي هيٺان هٿ ڏيڻ سان پاڻي نڪري ٿو. وچ تي هڪ سورج گهڙي لڳل آهي، جنهن سان ظهر شرعي جو وقت ۽ قبلو معلوم ڪيو ويندو آهي. هنن سڀني صحنن جي هيٺان قبرستان آهي، جنهن کي بهشت ثامن الآئمه چيو ويندو آهي.