امام موسيٰ ڪاظم
20 سالن جي عمر ۾ مرتبه امامت تي فائز ٿيا ۽ 35 سالن تائين رشد و هدايت جو نور پکيڙيندا رهيا. اموي ۽ عباسي بادشاهه آئمه طاهرين جي علم جي تدريس رشد و هدايت ڏيڻ جي ڪري هميشه انهيءَ ڏر ۽ خوف ۾ هوندا هئا ته ائين نه ٿئي جو ماڻهو امامن جي پاسي ٿي وڃن ۽ اسان جي حڪومت ختم ٿي وئي. افسوس ان ڳالهه جو آهي ته اموي ۽ عباسي بادشاهه هر قسم جي عياشين ۽ براين ۾ مبتلا هجڻ جي باوجود خليفة الرسولﷺ چورائيندا هئا ۽ جمعي جي خطبي ۾ انهن جو نالو ورتو ويندو هو. بهرڪيف هارون رشيد به انهيءَ خطري جي پيش نظر امام موسيٰ ڪاظمؑ کي مديني منوره مان روضه رسولﷺ تان گرفتار ڪرائي بغداد آندو. جنهن وقت کين گرفتار ڪيو ويو ان وقت پاڻ نماز پڙهڻ ۾ مشغول هئا. بغداد ۾ امامؑ کي يحيٰ برمڪي جيڪو وزيراعظم هو، جي تحويل ۾ ڏنو، جنهن ملعون ڪافي سالن جي قيد کان پوءِ سندي بن شاهڪ جي وسيلي امام کي زهر وسيلي شهيد ڪيو. شهادت کانپوءِ سندن جسد مبارڪ بغداد جي پل تي آندو ويو ۽ نهايت توهين آميز لفظ لکي سندن جسد خاڪي جي ڀرسان لڳايا ويا. لفظ هئا ’هـــٰذا امام الرافضة فاعرفوه‘. يعني هي رافضين جو امام آهي، هن کي سڃاڻو. انهيءَ کانپوءِ منادي ڪرائي وئي ته ڏسو ته موسيٰ بن جعفر رافضن جو امام طبعي موت مري ويو آهي ۽ انهيءَ جي بدن تي ڪو زخم جو نشان موجود ڪونهي. درٻاري عالمن ۽ فقيهن اهڙي فتويٰ جاري ڪئي سواءِ حضرت احمد بن حمبل جي، حالانڪ کيس ڏاڍو ڏرايو ۽ ڌمڪايو ويو.
امام جي شهادت واري عرصي دوران هارون رشيد هاسيڪار دارالخلافه کان ٻاهر هليو ويو هو، جيئن امام جي خونِ ناحق کان بچي سگهي، پر سڀ ڪجهه سندس حڪم مطابق ٿيو هو. هارون جي چاچي سليمان بن جعفر جنهن پنهنجي محل مان اهو ماڻهن جو انبوهه ۽ نعري بازي ڏٺي پئي، پنهنجي گروه سان لهي آيو ۽ دشمنن کان امامؑجو لاش مبارڪ وٺي غسل ۽ ڪفن جو بندوبست ڪيو. کين قيمتي ڪفن زيب تن ڪيو ويو، جنهن تي پورو قرآن لکيل هو. سندن نماز جنازه ۽ تدفين لاءِ اعجاز الاهي سان سندن فرزند امام علي رضاؑ مديني کان بغداد تشريف کڻي آيا ۽ کين مقابر قريش ۾ دفن ڪري واپس مديني هليا ويا. ڪاظمين کي ان وقت مقابر قريش سڏيو ويندو هو. جڏهن مديني وارن کي خبر پئي ته سڄو مدينو سوڳوار ٿي ويو ۽ تعزيت جو سلسلو جاري ٿي ويو.