• سنڌ جاڳي پئي
شاهه لطيف چيئر جون چيئرپرسن ميڊم فهميده حسين ، هميشهه نه فقط مهرباني ڪري ڪارڊ موڪلينديون آهن، پر فون ڪري يادگيرو به ڏيارينديون آهن. منهنجي مڪمل تياري هئي ته ان فنڪشن ۾ ضرور شامل ٿيندس پر منهنجي بدقسمتي اهڙي ٿي جو پنهنجي آفيس، يعني ايئرپورٽ کان جيئن ئي فنڪشن تي وڃڻ لاءِ روانو ٿيس ته سخت مينهن شروع ٿي ويو. جڳهه جڳهه تي ٽريفڪ جام . آخر گڙڪندو گڙڪندو جڏهن بلڪل آواري هوٽل جي سامهون ، ٽريفڪ پوليس پوسٽ وٽ پهتس ته ٽريفڪ مڪمل طور تي جام ٿي ويئي ۽ اڍائي ڪلاڪ اسان هڪ انچ به اڳتي وڌي ڪونه سگهياسين. مون کي اڍائي ٽي ڪلاڪ ٽريفڪ جام واري بوريت الڳ ٿي پر ميڊم فهميده جي فنڪشن ۾ نه پهچي سگهڻ جو ڏک تمام ڏاڍو ٿيو. هوٽل جي سامهون بيٺا آهيون پر چُري به نه ٿا سگهون. ٽريفڪ جام ۾ گاڏي ڇڏي به نٿي سگهجي. ايتري وٿي نه ملي جو گاڏي هڪ پاسي بيهاري سگهجي. ٽريفڪ جام جو حال ايترو ته برو هو جو ٻن ڦيٿن واري سائيڪل به ماڻهو ڪلهن تي کنيو ٿي ويا. سو ميڊم جيڪڏهن منهنجو هي ڪالم پڙهندي ته مون کي اميد آهي ته منهنجي نه پهچي سگهڻ جو سبب سمجهي سگهندي. منهنجو ته خيال هو ته اهڙي سخت برسات ۽ ٽريفڪ جام سبب اهو فنڪشن ملتوي ٿي ويندو ، پر ٻئي ڏينهن اخبارن ۾ ڀرپور خبرون پڙهي ۽ تصويرون ڏسي جتي هڪ طرف فنڪشن جي ڪاميابيءَ تي دل گد گد ٿي، اتي پنهنجي پهچي نه سگهڻ تي نراسائي به ٿي. ايماندري ۽ سچائيءَ جي ڳالهه اها آهي ته مان سٺي ڪلاس جا ادبي ميڙ نه گسائيندو آهيان، جنهن جو هڪ سبب اهو آهي ته اتي معلومات ۾ اضافو ٿئي ٿو ، ڏاهپ ۾ اضافو ٿئي ٿو ۽ ٻيو سبب اهو آهي ته اتي هڪ ئي وقت شاعرن ، ڪهاڻيڪارن ،صحافين ، ليکڪن ۽ دانشورن سان قريبي ملاقاتون به ٿي وڃن ٿيون ۽ دل سرهي ٿئي ٿي. خوشي ٿئي ٿي . موت ۽ ملاقات جو ڪو ڀروسو ڪونهي. سڀاڻي جي مان برقعو مٽائي وڃان ته اديب دوست اهوئي چوندا وتندا ته يار هدايت ته هليو ويو. پر ڏاڍو چڱو هو. يار اڃان تازو فلاڻي ادبي فنڪشن ۾ ملاقات ٿي هئي. مون سان ڀاڪر پائي مليو هو. چانهه جو ڪوپ کڻي اچي مون سان گپ شپ ۽ ڀوڳ ٺڪاءُ پئي ڪيائين وغيره وغيره. سو ان احساس کان مان ادبي فنڪشن نه گسائيندو آهيان ته مئي کان پوءِ مان ائين ياد ڪيو وڃان ته آخري ڀيرو هدايت اسان کي فلاڻي ادبي فنڪشن ۾ مليو هو.
ون يونٽ جي اُگري ياد ۾
پي ايم اي هائوس ۾ جيئي سنڌ قومي محاذ پاران ون يونٽ ٽٽڻ بابت هڪ وڏو جشن ملهايو ويو، جتي سنڌي قوم پرستن کان سواءِ ٻين قوميتن جا وڏا قوم پرست اڳوڻ شامل هئا ۽ وڏي کليل نموني سان ۽ وڏي فراخ دليءَ سان ون يونٽ مڙهڻ وارن تي ڦٽ لعنت ٿي. جيئي سنڌ قومي محاذ جو چيئرمين عبدالخالق جوڻيجو صاحب آهي ، جيڪو منهنجو مهربان دوست آهي. اسان پاڻ حُجائتا به آهيون. ان جو نائب صدر محمد هاشم کوسو آهي. اسان هڪ ٻئي کي مائٽ مائٽ سڏيندا آهيون. تنهن به وڏي حُجت سان چيو هو ته مائٽ ضرور اچجانءِ. سو اتي به وڃڻ ٿيو ۽ ڏاڍيون پرمغز تقريرون ٻڌڻ ۾ آيون. ائين ئي اوچتو بغير پروگرام جي مون کي به کڻي اسٽيج تي شعر پڙهڻ لاءِ سڏيائون.
ڏيو منهن – خير سائين اسٽيج تي چڙهي ويس ۽ جيڪو ڪجهه منهن ۾ ايندو ويو چوندو ويس. هڪ اڌ سِٽ جيڪا ڦهڪائي سا توهان به ٻڌو :
ون يونٽ ئي ون يونٽ آ ،
ون يونٽ ئي ون يونٽ آ ،
ڪجهه نه مٽيو آ،
ڪجهه نه مٽيو آ ،
ڪجهه نه مٽيو آ ،
ڪجهه نه مٽيو آ ،
ڪالا باغ به ون يونٽ آ ،
ٿل ڪينال به ون يونٽ آ ،
سنڌ حڪومت به ون يونٽ آ ،
وردي وارو ون يونٽ آ ،
ايل ايف پڻ ون يونٽ آ،
سنڌ سموري کائي ويا هو ،
سنڌين وٽ ته ڇڙو ڇاٻو آ ،
موٽر وي به هنن جا آهن ،
پنهنجو ٿاٻي تي ٿاٻو آ،
جو ڏاڍو آ – سو گابو آ،
جو ڏاڍو آ – سو گابو آ،
ڪجهه نه مٽيو آ- ڪجهه نه مٽيو آ،
ڪجهه نه بچيو آ- ڪجهه نه بچيو آ،
ون يونٽ ئي ون يونٽ آ،
ون يونٽ ئي ون يونٽ آ-
هوڏانهن حيدرآباد ۾ انهيءَ مينهوڳيءَ ۾ خان محمد پنهور يادگار ڪاميٽيءَ پاران به ڪنهن جشن جون وڏيون خبرون پڙهيوسين . تصويرون ڏٺيونسين . وري ٿل ڪينال خلاف وڏا مظاهرا ۽ ڌرڻا- لکن جي تعداد ۾ سنڌين جا جلوس ۽ ڌرڻا. ڪامريڊ رسول بخش پليجي ۽ ڊاڪٽر قادر مگسيءَ جي قيادت ۾ . مون کي اڪثر پڙهيل لکيل ماڻهو ملندا آهن جيڪي رسول بخش پليجي لاءِ توڙي ڊاڪٽر قادر مگسيءَ لاءِ چوندا آهن ته اهي ايجنسين جا ايجنٽ آهن. مون کي حيرت لڳندي آهي پليجي صاحب سموري عمر جنگ جي حالت ۾ گذاري ڇڏي. هر وقت ويڙهاند ۾ ، جيلن ۾ ، هو ته ڪل وقتي ڪامريڊ آهي ۽ هڪ مجاهد ماڻهو آهي. سنڌ شناس، ڀٽائي شناس، هو هڪ جديد کليل ذهن جو مالڪ آهي. تقرير ۽ تحرير تي سندس دسترس آهي. هو ايجنسين جو ماڻهو ڪيئن هوندو ؟
اهڙيءَ طرح ڊاڪٽر قادرمگسيءَ تي به اهڙن افواهن تي مون کي يقين نه ايندو آهي. دراصل جيڪي ماڻهو پاڻ نڪما هوندا آهن، جن وٽ وقت گهڻو هوندو آهي، اهي اهڙا اجايا الزام گهڙي فتنا پکيڙي، پنهنجو نالو اخبارن ۾لکرائيندا آهن. مون کي خوشي آهي ته ڪالاباغ ڊيم ۽ ٿل ڪينال بابت سنڌ جي دانشورن، قلمڪارن، صحافين، شاگردن توڙي عام ماڻهن تمام مؤثر نموني احتجاج ڪيو آهي. مزاحمت ڪئي آهي. نتيجو مثبت نٿو نڪري ته ان کي سنڌي ماڻهو ڇاٿا ڪري سگهن. فلسطين ۽ ڪشميرين آزاديءَ جي جهاد ۾ ڪيترا نسل تلف ڪري ڇڏيا آهن، ته به نتيجو ڪو مثبت نه نڪتو آهي. دراصل انسان جي هٿ ۾ آهي جدوجهد ڪرڻ، آپيشاهي وارين حڪومتن آڏو جهڪڻ، غير حقيقي ۽ منطقي سمجهون ٿا ۽ مصلحتون نه ڪرڻ باقي نتيجا ايندڙ وقت جي تاريخ ڪڍندي، هٽلر، هلاڪو، چنگيز خان به تاريخ جي ورقن ۾ موجود آهن. نيلسن منڊيلا، فيڊل ڪاسترو، چي گويرا، دولهه دريا خان، هوشو، هيمو، پير حسام الدين راشدي، جي ايم سيد، ذوالفقار علي ڀٽو به تواريخ جي ورقن جي زينت بڻيل ته پير علي محمد راشدي به تواريخ جي ورقن ۾ موجود آهي. قومون ڪهڙن ليڊرن کي ڪيئن ٿيون ياد ڪن هر ڪنهن جي پنهنجي سوچ آهي.
گذريل خميس تي لياقت لائبريريءَ ۾ ٽن امر شخصيتن تي سنڌي ادبي سنگت ڪراچي شاخ پاران هڪ يادگار ميڙاڪو ٿيو.
نسيم کرل، ف – م لاشاري ۽ الهداد ٻوهيي جي ياد ۾ اهو يادگار ميڙاڪو ڪيو ويو. نسيم کرل سنڌي ڪهاڻين جو تمام وڏو نالو آهي ۽ رهندو. ان دبي گڏجاڻيءَ ۾ نسيم کرل بابت تاج بلوچ هڪ پرمغز ۽ تحقيقي مقالو پڙهيو جنهن کي ڏاڍو ساراهيو ويو. نسيم کرل جو ڀاءُ ڊاڪٽر سليم کرل به موجود هو ۽ نسيم کرل جو پٽ فيصل پڻ موجود هئو جن پڻ اسٽيج تي ڳالهايو. اهڙيءَ طرح فقير لاشاريءَ جي نياڻي نصرت ٻن ڀيڻين سميت سندس پٽ سارنگ پڻ موجود هئا. نصرت پڻ خوبصورت انداز ۾ ٽنهي شخصيتن تي ڳالهايو. قمر شهباز، تاجل بيوس، ڊاڪٽر شمس سومري، ڊاڪٽر قاسم ٻگهئي، شمشير الحيدري وغيره ان موقعي تي پر مغز مقالا پڙهيا ۽ تقريرون ڪيون.
جڏهن کان اسان جو جاکوڙي دوست ستار ڀٽي سنڌي ادبي سنگت ڪراچي شاخ جو صدر ٿيو آهي ته ڄڻ ان کي ڪو مسيحا ملي ويو آهي جنهن مئل سنگت جيئري ڪري جاڳائي وڌي آهي. ستار ڀٽيءَ جي اچڻ کان پوءِ شمشير، تاج بلوچ، قمر شهباز، تاجل بيوس، ڊاڪٽر شمس سومري ۽ سلطانه وقاصي جهڙن نه فقط سينيئر دانشورن جو لڳاتار ساٿ رهيو آهي پر نوجوانن جو به ساٿ سلامت آهي ۽ جيڪي دوست ڪنڌ ڌوڻي ڪلها اڀا ڪري ڪدورت مان چوندا هئا ته اهو مئل گهوڙو هاڻي جيئرو نه ٿيندو تن جي به ڏندن ۾ آڱريون آهن.
مان ستار ڀٽي کي ڪراچي سنگت کي جاڳائڻ، جيئارڻ ۽ ان جي ميڙاڪن کي قائم ڪرڻ جي سلسلي ۾ مبارڪ باد ڏيان ٿو.
سنڌ جاڳي پئي. سنڌ جاڳي پئي.
عوامي آواز ڪراچي، اڱارو 15 جولاءِ 2003ع