• قاسم ٻگهيي کان - ڊاڪٽر قاسم ٻگهيي تائين
سو ڳالهه پئي ڪيم ته جيڪڏهن سراج صاحب جو پيش لفظ نه پڙهان ها ته اڃا تائين يقين ڪونه اچي ها ته اسان جو دوست قاسم ٻگهيو واقعي ايترو پڙهيل آهي. پر سراج صاحب هڪ مڃيل معتبر اديب آهي سو تنهن جو چوڻ ڪون ٿا موٽايون، قاسم ٻگهئي جو ايترو پڙهيل ڳڙهيل هئڻ بابت منهنجي بي يقيني ايتري اجائي به ڪانهي. ڇو ته اڳ ۾ اسان جيڪي ٻوليءَ جا ماهر ڏٺا آهن سي ڪُل وقتي ٻوليءَ جا ماهر يا دانشور هوندا آهن. گهر ۾، پاڙي ۾، ڳوٺ ۾، واهڻ ۾، شهر ۾، زال وٽ، ٻارن وٽ، به ٻولي جا ماهر دانشور. ٻاهر رستن تي روڊن تي به ٻوليءَ جا ماهر ۽ دانشور، دوستن سان به ٻولي جا ماهر ۽ دانشور، کل منهن ۾ ڪانه، منهن ۾ گهنڊ، سلام پاڻ ته نه ڪن پر سلام جي جواب ڏيڻ جي ڀوءِ کان اکيون اکين ۾ ئي نه ملائيندا. روئڻي ٻار کي بس ڪرائڻي هوندي هئي ته مائرون کيس دڙڪو ڏئي هڪل ڏينديون. ڇورا بس ڪر فلاڻو ڊاڪٽر ٿو اچئي. ٻار روئڻ بند ڪري اهڙي ڇڙهه هڻي سمهي پوندو جو ٻي صبح جو به حرام جو اک کولي. سو سائين اهڙي دهشت هوندي هئي انهن ٻوليءَ جي ماهرن ۽ ڊاڪٽرن جي. قاسم ٻگهئي ۾ اهو دٻدٻو ۽ رعب تاب ته آهي ڪونه. اهو ئي سبب هو منهنجي بي يقينيءَ جو. اهڙا کلڻا رلڻا ملڻا محبتي، ڀوڳائي ٺڪائي يار. ساڳي وقت تي ڊاڪٽر ۽ ٻولي جا ماهر به ٿي پون ته واهه جي ڳالهه ٿي. ڪنهن، ڪنهن کان نالو پڇيو جواب مليو، واڱڻ مل، همراهه ڏاڍو خوش ٿيو چيائين واهه نالي جو نالو تيوڻ جو تيوڻ.
اڄ صبح جو اٿي سندس ڪتاب جو هڪ چيپٽر پڙهيم لسانيات کان سماجي لسانيات تائين. اهو به ان ڪري پڙهيم جو سوچيم شام جو ملندو، پڇندو ته منهنجو ڪتاب پڙهئي، هروڀرو ڦڪائي ٿيندي. تنهن لاءِ مڙئي قسم کڻڻ جهڙو ته ٿيان. باقي دوستو اسان جيڪو سنڌي ٻوليءَ ۾ ڳالهايون ٿا، سو ئي سنڌي ٻوليءَ تي وڏو احسان ٿا ڪريون. اهڙي مهانگائيءَ جي دور ۾ ڪير وتي، ڪاما، فل اسٽاپ ۽ عجب جون نشانيون جاچيندو. جڏهن ته سنڌي ماڻهوءَ جو پنهنجو جيون ئي عجب جي نشاني ۽ سواليه نشان بڻيل آهي. هن شهر ڪراچيءَ ۾ ڌارين جو ڌونس، دٻدٻو ۽ داداگيري کان بچڻ لاءِ ڪيترن ئي سنڌي خاندانن گهر ۾ به پنهنجي مادري زبان سنڌي ترڪ ڪري اردو ڳالهائڻ شروع ڪري ڇڏي آهي.جنهن ۾ هُنن ليکي تحفظ به آهي ۽ وڏائي به آهي. اڳتي هلي تاريخ ٻڌائيندي ته اُهي حق تي هئا يا قاسم ٻگهيو، سراج، فهميده، جويو، حيدري ۽ ٻيا ٻولي پرست حق تي هئا.
دوستو جڏهن مون چيو ته سنڌي ٻولي ڳالهائي سگهڻ ئي پنهنجي جاءِ تي وڏو ڪارنامو آهي ته اهو ايترو غلط به نه آهي. ڇو ته شايد اسان جي ٻولي صنعتي ٻولي نه ٿي سگهي آهي. ڪارخاني، وڻج واپار يا عالمي برادريءَ ۾ ڏي وٺ ۽ لَهه وچڙ جي ٻولي نه ٿي سگهي آهي. اهڙي ٻوليءَ کي بچائي درياهه پار ڪرائڻ ئي وڏو ڪارنامو آهي. ٻوليءَ جا ڄاڻو، ماهر، سگهڙ، ليکڪ ۽ اديب سنڌي ٻوليءَ لاءِ، ان جي ترقي ۽ واڌاري لاءِ جيڪو ڪم ڪري رهيا آهن سنڌي قوم، جنهن ۾ مان به شامل آهيان، انهن کي سلام ڪري ٿي. ان سان گڏ انهن سنڌي مائرن جي نالائق اولاد کي به وينتي ٿو ڪريان ته داداگيري جي ڌونس کان ڊڄي پنهنجي ٻوليءَ کي ترڪ نه ڪريو. پاڻ کي ئي ترڪ ڪري ڇڏيو.