• دهشتگردي خلاف دهشتگردي
بهتر ٿيندو ته اڄوڪي هن ڪالم ۾ اسان دهشتگردي جي بڻ بنياد جي جاچ ڪريون ۽ ڏسون ته دهشت گردي Terrorism جو لفظ پهريان ڪڏهن ۽ ڪٿي ۽ ڪنهن استعمال ڪيو ۽ دهشتگردي جا ٻج پهريان پهريان ڪٿي پوکيا ويا ۽ اهي ڪٿي وڌي وڻ ٿيا.
فرانسيسي انقلاب (French Revolution) عيسوي سن 1789ع کان سن 1799ع جا ڏهه سال فرانس ۾ دهشت گردي ۽ هنگامه آرائي ۽ ٽوڙ ڦوڙ جا سال هئا. اهو لوئي سورهين (Louis XVI) جو دور هو. جڏهن فرانس ۾ دهشتگردي عروج تي هئي. ان وقت ۾ پڙهيل ڳڙهيل عالمن، دانشورن ۽ اڪابرن جا سر گلوٽين (Guillotine) ۾ ڪٽرايا ويندا هئا. فرانس جي بادشاهه ۽ راڻي جا سر به ان گلوٽين جي حوالي ٿي ويا. ٻيا انقلابي ڏاها ۽ دانشور پڻ گلوٽين حوالي ٿي ويا. انهن ڏهن سالن جي دور کي “دهشت گردي جو دور” يا (Reign of Terror) چيو وڃي ٿو. اها دهشت جي شروعات هئي. گلوٽين مشين، سر ڪٽڻ جي مشين هئي جيڪا فرانس جي انقلابي ڪائونسل جي ميمبر جوزف گلوٽين جي نالي پٺيان سڏي وڃي ٿي.
دهشت گردي جي شروعات حڪومتي ليڊرن پاران پنهنجي پاور کي طول ۽ طاقت ڏيڻ لاءِ شروع ڪئي وئي.
1930ع جي ڏهاڪي ۾ جرمنيءَ جو اڊولف هٽلر Adolf Hitler اٽلي جو جينيٽو مسوليني (Genito Mussolini) ۽ روس جو جوزف اسٽالن (Joseph Stalin) دهشتگرد سياست جا وڏا مثال آهن.
اهڙن دهشتگرد آمر ليڊرن جي ظالماڻي نظامن کي ڊاهڻ ۽ انهن جو تختو اونڌو ڪرڻ لاءِ انقلابي تحريڪن جنم ورتو. دهشت گردي کي ختم ڪرڻ لاءِ ظاهر آهي ته شرافت جو استعمال ته ناهي. دهشتگرد حڪومتن ۽ بادشاهن جي ظالماڻي نظام کي ختم ڪرڻ لاءِ “انڊر گرائونڊ” انقلابي قوتن پنهنجون تحريڪون هلايون جن پڻ دهشت گردي ذريعي ئي انهن جو خاتمو آندو “گوريلا” جو لفظ پڻ انهي زماني ۾ ڪتب آندو ويو. جڏهن انقلابي دانشورن ۽ ويڙهاڪن پاران “انڊر گرائونڊ” حڪمت عمليون ٺاهيون وينديون هيون. گوريلا جنگي حڪمت عمليون ٺاهيندا هئا. حملو ڪندا هئا. حڪمرانن جو جاني ۽ مالي نقصان ڪندا هئا ۽ پوءِ غائب “انڊر گرائونڊ” ٿي ويندا هئا. 1970ع ڌاران اسرائيل جي وڌندڙ ظلمن ۽ دهشتگردي جي جواب ۾ عرب گوريلن پڻ اهڙيون ڪاروايون شروع ڪيون جيڪي اڃا تائين جاري آهن. پر اها عرب ويڙهاڪن ۽ گوريلن جي جوابي ڪاروائي آهي. اسرائيلي دهشتگردي جي جواب ۾.
دهشتگردي، جوابي دهشتگردي کي جنم ڏيندي آهي. جنهن جا نالا مختلف ٿي وڃن ٿا. جوابي دهشتگردي کي مسلمان “جهاد” جو نالو ڏين ٿا.
11 سيپٽمبر 2001ع تي آمريڪا جي شهر نيويارڪ ۽ واشنگٽن ۾ ٿيل واقعا به دهشتگردي جا تمام وڏا واقعا آهن جن ۾ هزارين بي ڏوهي معصومن جون جانيون تلف ٿيون. پر جنهن به گروهه اها ڪاروائي ڪئي هوندي انهي پنهنجي اصطلاح ۾ مجاهدانه ڪاروائي ڪئي هوندي جيڪڏهن اها ڪاروائي يهودين جي ٿيل آهي ته اهي به ان کي “جهاد” جهڙو ئي ڪو نالو ڏيندا هوندا. “پنهنجو سر پاڻ وڃائڻ” هروڀرو بغير سبب به ڪوئي ڪو نه وڃائيندو آهي. سر جي ڀلا ڪا قيمت به ٿي سگهي ٿي ڇا؟
راءِ ڏياچ جيڪڏهن “سُر” تي سِر ڏنو ته به کيس ڪو روحاني راز هو، ڪو وڏو سبب هو جنهن سر سجائي ڏنو.
دهشتگردي جي سلسلي ۾ اڃا به پوئتي وڃجي ته اها سن 1500 عيسوي ۾ شروع ٿي جڏهن برطانيه، آئرلينڊ تي قبضو ڄمايو. تڏهن کان برطانيه ۽ آئرلينڊ هڪ ٻئي تي دهشتگردي ڪندا رهندا آيا آهن. انهن دهشتگرد حملن ۾ برطانيه ۽ آئرلينڊ جو گهڻو ئي جاني ۽ مالي نقصان ٿيو.
1920ع ۾ آئرلينڊ ٻن ملڪن ۾ روهائجي ويو. جنهن کان پوءِ اترئين آئرلينڊ جي رومن ڪيٿولڪس (Roman Catholic) ۽ پروٽسٽنٽس (Protestants) هڪ ٻئي تي دهشتگرد حملا ڪندا رهيا آهن.
هن مختصر جائزي ۾ اسان ڏٺو ته دهشتگردي (Terrorism) جنهن جو اڄ ڪلهه ڏاڍو چرچو آهي ۽ عربن، مسلمانن، طالبان ۽ اسامه بن لادن تي وٺ وٺان ٿي وئي آهي، تنهن جا بڻ بڻياد فرانس ۾ شروع ٿيا. اٽلي ۾ شروع ٿيا. جرمني ۾ شروع ٿيا روس ۾ شروع ٿيا. برطانيه ۾ شروع ٿيا. اهي سڀ يورپي ملڪ آهن جيڪي هن وقت گڏيل قومن جي فورمن تي به ڇانيل آهن ۽ پنهنجي مرضي سان ويٺا ٺهراءُ بحال ڪرائن.
عوامي آواز ڪراچي 03 آڪٽوبر 2001ع