• سنگت ڪراچيءَ جو سرگرم ٿيڻ
خاص طور تي سنڌي ادبي سنگت جي ڪراچي شاخ وڌ ۾ وڌ فعال ۽ سرگرم رهي. ڪراچي سنگت جي سيڪريٽرين ۾ تاج بلوچ، انور پيرزادو، بدر ابڙو، خادم چمبڙائي، فقير محمد لاشاري، رئوف نظاماڻي، شاهه محمد پيرزادو، جان خاصخيلي ۽ رزاق سهتي جهڙا پڙهيل مخنتي سڄاڻ اديب ۽ قول فعل جا پڪا ليکڪ رهيا. منهنجو پيارو دوست فقير محمد لاشاري 1981ع کان 1988ع تائين لاڳاتار ست سال ڪراچي سنگت جو سيڪريٽري رهيو.
جنهن دور ۾ باقاعده ڪارروايون ٿينديون هيون ۽ اخبارن ۾ ڇپيون هيون. بهتر ٿيندو ته مان هتي فقير محمد لاشاري جي هڪ ليک مان ٽڪرو توهان آڏو پيش ڪريان حوالو شروع:
“سنگت جو پهريون مرڪزي ڪنوينشن 7 آڪٽوبر تي سنڌ مدرسي ڪراچي ۾ ٿيو جنهن کانپوءِ سنگت جون شاخون باقاعدي سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ کلي ويون ۽ انهن جون گڏجاڻيون سرگرميءَ سان ٿيڻ لڳيون. انهيءَ دور ۾ هن فعال تنظيم ۽ مضبوط ادبي تحريڪ جا مقصد لڳ ڀڳ هن قسم جا رهيا.
• نئين ٽهي کي اڳتي وڌائڻ.
• سنڌي ٻوليءَ جي جائز حيثيت تسليم ڪرائڻ.
• سنڌي ادب ۾ تنقيدي خيال کي تنقيدي ميڙ ڪوٺائي واضح ڪرڻ.
• سنگت جي ميڙ ۾ پيش ڪيل مواد کي معياري اخبارن ۽رسالن ۾ شايع ڪرائڻ سنڌي ادبي سنگت پنهنجي هن ٻي دور ۾ چٽيءَ ريت ثابت ڪيو ته اها ڪا اهڙي ادبي چوياري ڪانهي جنهن ۾ ماڻهو گڏ ٿي، هڪ ٻئي جون لکڻيون ٻڌي. هڪ ٻئي کي شاباش ڏئي. هٿ ڇنڊي اٿي کڙا ٿين ۽ ان جي ڪا به عملي شڪل نه هجي.
ان جي ابتڙ سنگت هن دور ۾ پاڻ نه رڳو با ضمير سنڌي اديبن جي فعال تنظيم ثابت ڪيو پر پنهنجي دور جي هر انهي سماجي ۽ سياسي تبديلي جو سختي سان نوٽيس ورتو جيڪا سڌي ۽ اڻ سڌي طرح سنڌي ٻولي ۽ ادب ۽ سنڌي ڳالهائيندڙ ماڻهن جو مستقبل تي اثر انداز ٿي سگهي ٿي. (حوالو ختم).
بهرحال سنڌي ادبي سنگت ڪراچي جو ماضي شاندار ۽ جاندار رهيو آهي ويجهي ماضي ۾ ڪراچي سنگت تاريخي پروگرام ڪرايا جن ۾ شيخ اياز سان رهاڻ، استاد بخاري سان يادگار شام، ف. م . لاشاري جي حوالي سان يادگار سيمينار، ميڊم مهتاب اڪبر راشديءَ سان شام، رخسانه پريت چنڙ جي ڪتاب جو مهورت ۽ ٻيا کوڙ پروگرام . ان کانسواءِ ڪجهه سالن کان هڪ نئين ريت وڌي وئي ته هر سال بهار جي موسم ۾ نوري ڄام تماچي جي تڙ، ڪينجهر ڪناري هڪ ادبي شام ملهائبي هئي جنهن ۾ ڪراچي، حيدرآباد توڙي سنڌ جي ٻين شهرن کان سينينئر توڙي جونيئر اديب اچي سهڙندا هئا. اهي رهاڻيون اهڙيون جاندار هونديون هيون جو ڄڻ سڄي سال جا ٿڪ لهي ويندا هئا. پر ڪجهه سال کان هن شاخ جي ڪاڪردگي ۾ ماٺار اچي وئي آهي ۽ هينئر ته بنهه اها لاٽ اجهامي چڪي آهي ۽ هاڻي ان ڏيئي ۾ نه “وٽ” بچي آهي نه “تيل” سڀ ڪجهه سڙي پڄري. کامي ۽ کپي چڪو آهي. اها ڳالهه باقي سنڌ سان گڏ مرڪز به محسوس ڪئي ۽ منهنجي پيارن دوستن اياز گل ۽ ادل سومري ڪئي ڀيرا مون کي ميار ڏيندي چيو ته “هدايت تنهنجي هوندي ڪراچي شاخ جو اهو حشر ڇو ٿيو آهي.” مون وٽ ان ميار جو جواب هوندي به مون خاموش رهڻ بهتر ڄاتو.
تازو ڪجهه دوستن گڏجي صلاح ڪئي ته ان وساميل ڏيئي ۾ “وٽ” ۽ “تيل” وجهي ان کي ٽمڪائجي ته من ڪا لاٽ مان لاٽ ٻري دوستن کي چيوسين ته مرڪز سان رابطو ڪجي ۽ موجوده باڊي (جهڙي به آهي) تنهن سان رابطو ڪجي. آخر سيڪريٽري جنرل ادل سومري هڪ خط لکي مون کي اختيار ڏنو ته مان ڪراچي شاخ جون چونڊون پنهنجي نگراني ۾ ڪرايان.
موجوده باڊي سان رابطو ڪري هڪ جنرل اجلاس ڪوٺايو ويو جنهن ۾ مرڪز کان آيل خط جو حوالي ڏيئي چونڊ ڪميٽي ٺاهي وئي. برک شاعر تاجل بيوس ان اجلاس جي صدارت ڪئي ۽ چونڊ ڪميٽي ۾ پرزائيڊنگ آفيسر مونکي مقرر ڪيو ويو ۽ ميمبر طور رزاق سهتو ۽ آفاق ڀٽي جيڪو مرڪز جو رابطي سيڪريٽري به آهي کي کنيو ويو. 25 فيبروري ميمبر شپ ڪرائڻ ۽ باقيات پياري ان کي بحال ڪرڻ جي تاريخ رکي ويئي جنهن ۾ ڏاڍي سرگرمي نظر آئي. اهڙيون خبرون عوامي آواز، هلال پاڪستان، هلچل ۽ ڪاوش ۾ ڇپيون.
ميمبرن جي فهرست ملڻ کانپوءِ چونڊ ڪميٽي، چونڊ پروگرام مختلف اخبارن ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو جيڪو هن ريت هو. چونڊون 2 مارچ آخر ڏهاڙي ٿينديون جنهن ۾ اميدوارن طرفان نامزدگي جي آخر تاريخ 25 فيبروري جڏهن ته هٿ کڻڻ جي آخر تاريخ 27 فيبروري رکي وئي ۽ اميدوارن جي حتمي فهرست 28 فيبروري تي پڌرو ڪرڻ جو وچور ڏنو ويو. مقرر تاريخن تي سيڪريٽري لاءِ عبدالستار ڀٽي ۽ رخسانه لغاري، جوائنٽ سيڪريٽري لاءِ نواز سومرو، خزانچي تي مجاهد پتوُجو، ڪائونسلر تي اسحاق انصاري ۽ ڪاروباري ڪميٽي لاءِ حيدر بخش گل، عابد مظهر، رمضان نول جا نامزدگي فارم پهتا. 27 فيبروري تي رخسانه لغاري سيڪريٽري جي حيثيت سان عبدالستار ڀٽي جي حق ۾ هٿ کڻي وئي نتيجي ۾ سمورا عهديدار ۽ ميمبر بنا مقابلي چونڊجي آيا. باقي رهجي ويل هڪ آڊيٽر جي عهدي لاءِ ڪاروباري ڪميٽي کي پورو ڪرڻ جو اختيار آئين موجب چونڊجي آيل باڊي کي ڏنو ويو ۽ خير خوبي سان جمهوري روايت پٽاندر چونڊن جو عمل صاف ۽ شفاف نموني سان پڄاڻي تي پهتو.
ان سموري پوتا ميل پڌرو ڪرڻ جو هڪ مقصد هي آهي ته مرڪز کي ڄاڻ هجي ته ان پاران اسان کي سونپيل ذميواري خير خوبي سان پوري ڪئي وئي ٻيو ته ڪو به دوست سڀاڻي اٿي اها معيار نه ڏئي ته اسان ڪو ناني ويڙهو ڪري جانبدار چونڊون ڪرايون آهن، ڇو ته هڪ هڪ شئي ڪيئي ڪيئي اخبارن ۾ پڌري ڪئي وئي.
منهنجا سينيئر، جونيئر ۽ هم عمر دوستو ڀائرو ۽ ڀينرو، اٿو- اچو- گڏجي ڪم ڪريون ۽ ڪراچي شاخ جو وڃايل وقار بحال ڪريون انڌاري کي گارين ڏيڻ بجاءِ هڪ ڏيئو ٻاريون ڇو ته انڌاري کي گارين ڏيڻ سان انڌارو ختم نه ٿيندو. هڪ جوت جلائڻ سان هڪ ڏيئي ٻارڻ سان انڌارو ختم ٿيندو. ڇا ٿا سوچيو؟
عوامي آواز ڪراچي 4 مارچ 2003ع