• سنڌي ٽوپي – ڊاڪٽر شاهد مسعود ۽ جناح
هاڻ اهو ٻڌائڻ جي ڪهڙي ضرورت آهي ته اها ايتري ٻڌي ۽ سنڌين ۾ اوچتو ايڪو ۽ يڪجهتي ڪهڙي سبب پيدا ٿي. جيڪو ڪم اسان جا قومپرست اڳواڻ ورهين کان ڪري نه سگهيا، سو جيو ٽي وي جي اينڪر ڊاڪٽر شاهد مسعود ڪري ڏيکاريو. پنهنجي پروگرام “ميري مطابق” ۾ کيس اعتراض هو ته پاڪستان جو صدر جناب آصف علي زرداري هڪ علائقائي لباس ۾ غير ملڪي (افغانستان) دوري تي ڇو ويو. هن موضوع تي بيشمار ليکڪن، اديبن ۽ دانشورن اڳ ۾ ئي گهڻو ڪجهه لکيو آهي. جنهن ۾ اڪثر دوستن هندستان جي وزير اعظم من موهن سنگهه جو مثال ڏنو آهي، جيڪو هر وقت ۽ هر هنڌ توڙي ملڪ کان ٻاهر سکن واري پڳڙي ۾ پيو گهمندو ڦرندو آهي، پر ڪنهن به ڪڏهن به ان تي اعتراض نه ڪيو آهي. پر جنگ اخبار، جنهنجي سنڌين سان ازل کان وٺي جنگ جاري آهي – “اردو ڪا جنازا هي، زرا ڌوم سي نڪلي” جنهن جي ردعمل ۾ به ڪيترائي سنڌي ڪراچيءَ ۾ ماريا ويا ۽ عورتن جون عصمتون لٽيون ويون. تنهن جنگ جي “جيو” (GEO) ٽي وي چينل هڪ جمهوري ۽ پر امن حڪومت کي ڪيرائڻ جو پڪو پهه ڪيو آهي، جنهن لاءِ ڊاڪٽر شاهد مسعود (ياد رهي ته هي پي ايڇ ڊي وارو ڊاڪٽر ناهي)، انصار عباسي ۽ شاهين صحبائي جهڙا صحافي پيش پيش آهن. انصار عباسي جنگ گروپ جي “انٽرنيشنل نيوز” جو سينيئر صحافي آهي ۽ طالبان تحريڪ جو وڏو حامي آهي ۽ جمهوري حڪومت کي ڪيرائڻ لاءِ اسٽيبلشمينٽ جو وڏو سهڪاري آهي. هو پاڪستان ۾ حزب تحرير جو پراڻو ڪارڪن آهي. جڏهن ته شاهين صحبائي “پاڪستان طالبان يونين آف جنرلسٽ (PTUJ)” جو ٽيڪنيڪل ايڊوائيزر آهي.صالح ظافر به انهيءَ ٽولي ۾ شامل آهي.
جڳ مشهور وڪيل ۽ مشهور ناول نگار (RODEO DRIVE TO RAJA BAZAR) روڊيو ڊرائيو ٽو راجا بازار جي ليکڪ عائشه اعجاز خان جو مون هڪ ليک پڙهيو هيو، جنهن جو تت ٿورن لفظن ۾ پيش ڪجي ٿو:
“ آڪٽوبر 2001ع ۾ منهنجي ڊاڪٽر شاهد مسعود سان ملاقات ٿي. ورلڊ ٽريڊ سينٽر تي 11/9 وارن حملن کان ٿورو پوءِ اي آر واءِ تازو لنڊن ۾ شروعات ڪئي هئي جنهن جو پي جي مير انچارج هو ۽ ڊاڪٽر شاهد مسعود ان عهدي ۾ اک رکيون ويٺو هو. هڪ ٽي وي پروگرام ۾ گڏ هئاسون، جنهن ۾ مان،شيري رحمان، ڊاڪٽر شاهد مسعود ۽ ڪو چوٿون شخص به هو. جنهن جو نالو هن وقت ياد ڪونه ٿو اچي. مون کي ۽ ان شخص کي ڳالهائڻ جو موقعو گهٽ پئي مليو ۽ شيري رحمان ۽ ڊاڪٽر شاهد مسعود گهڻو ڳالهائي رهيا. ٽي وي پروگرام ختم ٿيڻ کان پوءِ گپ شپ ٿي رهي هئي. تڏهن مون کي خبر پئي ته ڊاڪٽر شاهد پي ايڇ ڊي ڊاڪٽر ناهي، پر ميڊيڪل ڊاڪٽر آهي. اڃا پوءِ خبر پئي ته ٽي وي جا سمورا اينڪر ڊاڪٽر پي ايڇ ڊي ناهن پر ميڊيڪل ڊاڪٽر آهن، جن عامر لياقت ۽ شائسته واحدي به شامل آهن. بهرحال اها ڳالهه منهنجي سمجهه کان ٻاهر آهي ته ميڊيڪل ڊاڪٽر جڏهن ڊاڪٽريءَ جو پيشو ڪن ئي نٿا ۽ صحافت ڪري رهيا آهن ته پنهنجي نالي اڳيان ڊاڪٽر ڇو لکندا آهن. مڙئي رعب رکڻ لاءِ. شيري رحمان جڏهن اٿي هلي ويئي ۽ منهنجي ۽ ڊاڪٽر شاهد مسعود جي ٿوري دير گفتگو رهي. گفتگو دوران مونکي خبر پئي ته سندس خيال ساڄي ڌر سان تعلق رکن ٿا. گفتگو ۾ هندستان جي ورهاڱي کان وٺي جناح تائين سڀ موضوع بحث هيٺ آيا. پر شاهد مسعود واتان اهي اکر ٻڌي مون کان ڇرڪ نڪري ويو، جڏهن هن چيو ته “جناح پارسي هو” مون کيس چيو ته “ جناح مسلمان هو. هن هڪ پارسي ڇوڪريءَ سان شادي ڪئي هئي. پر هو مسلمان ئي رهيو.” جنهن جي وضاحت کان پوءِ ٻيهر ڊاڪٽر صاحب چيو ته، “منهنجي خيال ۾ جناح پارسي هو.” مون کيس ٻيهر ٻڌايو ته جناح هڪ اسماعيلي گهراڻي ۾ جنم ورتو هو، پر هو باقاعده مسلمان هو ۽ رهيو. مون ڏٺو ته ڊاڪٽر شاهد مسعود کي آخر تائين منهنجي ڳالهه تي يقين ڪونه آيو ۽ هن مون کي شڪ جي نگاهه سان ڏٺو. تنهن کان پوءِ مان اسٽوڊيو مان نڪري ويس. پر اها ڳالهه مون کي بيحد پريشان ڪري رهي هئي ته جناح جنهن جو نالو عظيم مسلمان اڳواڻن ۾ شامل آهي. جنهن مسلمانن کي هڪ آزاد وطن ڪرائي ڏنو، تنهن کي ڪو شخص، سو به پاڪستاني، غير مسلم سمجهي ويٺو آهي. مان اهڙن گهڻن ماڻهن سان ملي چڪي آهيان جيڪي جناح جي گهڻين ڳالهين سان اختلاف رکندا آهن، سندس دانش تي شڪ ڪندا آهن، پر اهڙي ڪنهن به پاڪستاني سان منهنجي اڳ ۾ ملاقات ٿيل نه هئي، جيڪو جناح کي غيرمسلم تصور ڪندو هجي. تنهنڪري مون کي شاهد مسعود عجيب ۽ نرالو لڳو.
بعد ۾ اڪثر مان ڊاڪٽر شاهد مسعود جا اي آر واءِ تي سندس تجزيا ٻڌندي رهيس، جن ۾ مون کي منطق گهٽ ۽ نفرت ۽ سنسني خيزي وڌيڪ ملي. هو ماڻهن جي جذبات ۽ احساسات سان کيڏندو آهي. مون کي ان ڳالهه تي به حيرت ٿي ته “جيو” هڪ اهڙي شخص جو انتخاب ڪيو جيڪو منطق ۽ حقيقت پسندي گهٽ ۽ سنسني خيزي وڌيڪ پکڙيندو آهي. پر بعد ۾ اها ڳالهه سمجهه ۾ آئي ته پاڪستاني ناظرين کي حقيقت پسندي کان وڌيڪ سنسني خيزي پسند آهي.
تنهن کان پوءِ منهنجي حيرت جي حد نه رهي جڏهن هن پاڪستان ٽيليويزن جي نوڪري حاصل ڪئي. حيرت ان ڪري جو موجوده حڪومت کي ان ڳالهه جو اندازو ڇو نه ٿيو ته اهي ڪٿي ڦاٿا آهن. ان کان اڳ پي ٽي وي جا سربراهه پڙهيل لکيل ۽ سمجهدار رهندا آيا آهن. جن کي پاڪستان جي تاريخ جو واضح تصور هو. اهو سچ آهي ته پي ٽي وي هميشهه سرڪاري آواز پئي رهيو آهي، پر مون بهرحال اهڙا به ڏٺا، جيڪي سرڪاري ميديا هوندي به سچي ڳالهه ڪري ويندا آهن.
پر شاهد مسعود ته بس “ميري مطابق” کان اڳتي ڪجهه ڪونهي. پي ٽي وي جي سربراهه جي عهدي جي آڇ ٿيڻ کان اڳ شاهد مسعود ڪجهه آرمي جنرلن سان انٽرويو به ڪيا، جيڪي اهم عهدن تي رهيا آهن. مگر هن وقت حڪومت جي خلاف ڳالهائڻ ۾ فخر محسوس ڪندا آهن. اها چالاڪي کيس ڪم آئي. جيڪي ماڻهو شفاف آهن اهي ڄاڻن ٿا ته فوجي وردي دوران يا رٽائر ٿيڻ کان پوءِ جيڪي ڪجهه ڳالهائيندا آهن، اهو کين ڦٻي ويندو آهي، ڇو ته انهن کان ڪو پڇاڻو نه ڪندو آهي. ڊاڪٽر شاهد مسعود کي سچائي يا حقيقت سان ڪابه دلچسپي ناهي ڇو ته هو فوجي حڪمرانن کي پنهنجي طرف آڻڻ ۾ دلچسپي رکندو آهي ۽ هن ڪڏهن فوجين کان ماضي ۾ ڪيل سندن ڪڌن ڪرتوتن تي ڪڏهن هڪ سوال به نه ڪيو آهي.
منجهيل قومي مسئلن تي هڪ طرفا سوال پڇڻ ۽ مسئلن جي تهه تائين نه پهچڻ ۽ موجوده حڪومت تي زهر اوڳاڇڻ سان هن اهو پيغام پهچائڻ ٿي گهريو مان خطرناڪ آهيان تنهنڪري مون کان ڊڄو ۽ منهنجي خوشامند ڪريو. سندس واردات جو مقصد سدائين اهو رهيو ته منهنجي ذات کي وڌ ۾ وڌ فائدو پهچي. ناظرين جي راءِ جو کيس ڪڏهن به فڪر نه رهيو آهي. انهيءَ ڪاروائي ۾ هو ڪامياب به رهيو آهي.
مون ٻڌو آهي ته پي ٽي وي ۾ کيس ست کان ڏهن لکن تائين پگهار ملندي هئي. اهو هڪ غريب ملڪ جي ٽيڪس ادا ڪندڙ تي وڏو بار هيو. وڏي ناانصافي هئي. پر ايتري گهڻي اجرت سان به هن ڪڏهن نمڪ حلالي جو ڪم نه ڪيو.”
سو سائين اهي آهن احوال اسان جي ڊاڪٽر شاهد مسعود جا، جنهن کي اها خبر به نه هئي ته قائد اعظم محمد علي جناح مسلمان آهي يا غير مسلم. ڇا هيءَ غيرت مند قوم اهڙي شخص کي بخشي ڇڏيندي، جيڪو هڪ عظيم مسلمان رهنما کي غيرمسلم سمجهندو هجي جنهن لاءِ انگريزن توڙي هندن تعريفي ڪتاب لکيا آهن. آمريڪي بايوگرافر اسٽينلي وولپورٽ (Stanley Wolport) جيڪو اڃان زنده آهي ۽ جنهن “جناح آف پاڪستان” ڪتاب لکيو هو. جنهن کي مون ڪراچيءَ ۾ روبرو ٻڌو هو. پنهنجي تقرير کان پوءِ سوالن جوابن جي وقفي ۾ ڪنهن کانئس سوال ڪيو ته توهان نهرو جي مقابلي ۾ جناح کي ڪيئن ٿا ڀانيو ته هن جواب ڏنو هو ته، “نهرو کان جناح گهڻو عظيم هو ۽ نهرو جي هن سان ڀيٽ ڪري ئي نٿي سگهجي.”
سو سائين جنهن شخص کي اها ئي خبر نه هجي ته جناح مسلمان هيو يا غير مسلم، سو جيڪڏهن ان سنڌي ٽوپي پائيندڙ صدر کي سٺو نه سمجهيو ته ڳڻتيءَ جي ڳالهه ناهي.
جنگ، جيو، ڊاڪٽر شاهد مسعود، ڪامران خان، حامد مير، انصار عباسي، شاهين صحبائي ۽ صالح ظافر ۽ پاڪستان جون ايجنسيون هڪ طرف آهن. اهي منطق، جمهوريت ۽ پاڪستاني عوام راءِ جا مخالف آهن ته ٻئي طرف به ميدان خالي ڪونهي. پاڪستان جا ٻيا مهانَ ليکڪ، دانشور، شاعر ۽ تاريخدان ۽ پاڪستان جو عوام حق تي آهن. حقيقت پسند آهن. جمهوريت سان گڏ آهن. جمهوريت جي خرابين ۽ موجوده حڪومت تي تنقيد ڪندي به حڪومت ڊاهڻ جي حق ۾ ناهن. پاڪستان جو غريب عوام غور سان مطالعو ڪري رهيو آهي ته ڪروڙن جي تعداد ۾ ووٽن ذريعي سندن مرضي سان جيڪا جمهوريت قائم ٿي آهي، تنهن کي چند وڪاڻل ٽي وي اينڪر پنهنجي بڪ بڪ ذريعي ڊاهڻ جي ڪوشش ۾ رڌل آهن. تڏهن اهي اٿي پوندا. ميدان ۾ ايندا.
اهي عوام دشمن عناصر ڊڄن انهيءَ ڏينهن کان جڏهن بقول فيض احمد “فيض” جي:
هم ديکين گي
لاز م هي هم ڀي ديکين گي
جب ظلم و ستم ڪي ڪوهه گران
روئي ڪي طرح اڙجائين گي
هم محڪومون ڪي پائون تلي
جب ڌرتي ڌڙ ڌڙ ڌڙڪي گي
اور اهل حڪم ڪي سر اوپر
جب بجلي ڪڙڪڙ ڪڙڪيگي
جب ارض خدا ڪي ڪعبي سي
سب بُت اٺوائي جائين گي
هم اهل صفا، مردود حرم
مسند پي بٺائي جائين گي
سب تاج اڇالي جائين گي
سب تخت گرائي جائين گي
اٺي گا انل الحق ڪا نعره
جو مين ڀي هون تم ڀي هو
اور راج ڪري گي خلق خدا
جو تم ڀي هو اور مين ڀي هون-
اسان سنڌي ڏاڍا ڏنگيل آهيون. ڏاڍا ڏنڀيل آهيون. مون کي پرويز مشرف جا اهي ويڻ اڃان نٿا وسرن، جڏهن هڪ مشهور سنڌي ٽي وي ڇينل تي انٽرويو وٺندي هڪ سڄاڻ صحافيءَ کانئس سوال پڇيو ته وفاقي حڪومت ۾ سنڌي سيڪريٽرين جو تعداد اٽي ۾ لوڻ جي برابر آهي. تڏهن هن زهر اوڳاڇيندي ڇيو هو ته توهان کي گهوڙن ۽ گڏهن ۾ فرق ڪرڻ گهرجي. گهوڙا ته الائي ڪهڙا هئا، پر گڏهه هن سنڌين کي سڏيو هو.
پاڪستان ٺاهڻ وارو قائداعظم محمد علي جناح (جنهن کي ڊاڪٽر شاهد مسعود غير مسلم چيو آهي) به سنڌي هو. پاڪستان کي ايٽمي طاقت بنائڻ وارو به سنڌي هو، جنهن جو نالو ذوالفقار علي ڀٽو آهي. پاڪستان ۾ مارشلائي قوتن ۽ فوجي آمرن کي منهن ڏيندڙ به شهيد ذوالفقار علي ڀٽو ۽ سندس لائق نياڻي شهيد محترما بينظير ڀٽو هئي. پاڪستان جي غريب عوام لاءِ جان ڏيندڙ به سنڌي آهن. جن ۾ شهيد ذوالفقار علي ڀٽو، شهيد شاهنواز ڀٽو، شهيد مير مرتضيٰ ڀٽو ۽ شهيد بينظير ڀٽو شامل آهن. نصرت ڀٽو جيڪا هن وقت ۾ نه جيئرن ۾ شامل آهي تنهن کي به اسان شهيدن جي لسٽ ۾ شامل ٿاڪريون – زنده شهيد!
جب وطن ڪو لهو ڪي ضرورت پڙي
سب سي اول هي گردن هماري ڪٽي
ڦر ڀي هم سي يي ڪهتي هين اهل چمن
يي چمن هي همارا -! تمهارا نهين.
سنڌ صوفين جي سرزمين آهي. صوفين امن، آشتي ۽ انصاف جو درس ڏنو آهي. پر ٻي ڌر ان کي اسان جي بزدلي ۽ ڀاڙيائپ سان تصور ڪري ٿي. تنهن ڪري اٿو امن ۽ آشتي جا درس پورا ٿي ويا. هاڻي وڙهڻ جو وقت اچي ويو آهي. ڌرتي بچائڻ جو وقت اچي ويو آهي. غيرتن ورجائڻ جو وقت اچي ويو آهي.
سورهيه مرين سوڀ کي ته دل جا وهم وسار
هڻ ڀالا وڙهه ڀاڪرين آڏي ڍال ۾ ڍار
مٿان تيز ترار، مار ته متارو ٿئين. (شاهه)
ڪاري ڪڪر هيٺ مون جهيڙيندي ڏٺا
ڪارا ڪُند هٿن ۾ اڙل وڇيرا هيٺ
ٿي تنين سين ڏيٺ، موٽڻ جنين مهڻو!
سو منهنجا سنڌي ٽوپين وارا – اجرڪن وارا دلير ۽ غيرتمند ڀائرو. امڙ جي ٿڃ جو ڪجهه ته قرض لاهيو. ويڇا وساريو، ديس بچايو. دمادم مست قلندر جو اهڙو واڄٽ وڄايو جو دنيا دنگ رهجي وڃي.
عوامي آواز ڪراچي-