لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

ڪچهريءَ جا مور

هي ڪتاب ڪچهريءَ جا مور ليکڪ ۽ محقق ڊاڪٽر ڪمال ڄامڙي جو لکيل آهي، جڏهن ته حڪومت سنڌ جي ثقافت کاتي پاران ڇپايو ويو آهي. اسان ٿورائتا آهيون مانواري ڊاڪٽر ڪمال ڄامڙي جا جنهن هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي ڏيڻ سان گڏ ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
Title Cover of book ڪچهريءَ جا مور

10. سگهڙ ڪچهري (ڪلام فقير هدايت علي رڏ)

فقير صاحب جو هيءُ ڪتاب نيشنل بُڪ فائونڊيشن، اسلام آباد 2012ع ۾ ڇپرايو، جيڪو سندس فرزند سگهڙ حسين بخش رڏ سهيڙيو آهي. 285 صفحن تي ٻڌل هن ڪتاب جي نظرثاني ممتاز بخاريءَ ڪئي آهي. ڪتاب نالي واري سياستدان ۽ هن وقت قومي اسيمبليءَ ۾ مخالف ڌر جي اڳواڻ سيد خورشيد احمد شاهه جي نانءِ ڪيو ويو آهي. ڪتاب جو ديباچو ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ، عقيدت جا ٻه لفظ محمد ابراهيم جوئي، مهاڳ عبدالله ورياهه، سنڌ جي لوڪ ادب ۾ سگهڙ روايت ممتاز بخاريءَ ۽ فقير هدايت عليءَ جي زندگيءَ جو احوال حسين بخش رڏ لکيوآهي. ڪتاب ۾ سنڌيءَ کان سواءِ سرائڪي ڪلام به شامل ڪيو ويو آهي، حمد ۽ ثنا، سينگار، مناجات، معجزا، ٽيهه اکريون، پهاڪا، هنر بيت، ڳجهارتون وغيره شامل ڪيون ويون آهن. ڪتاب مان چونڊ ڪلام هيٺ ڏجي ٿو؛
سينگار
چار چلنت
سپ نه سرها ٿين هي اليهر عنبر واسيا
جي ڇمان ڪجل ڪانيون ته مرگهان من موهين
سرو قد سپرين ڪيهر سونهن سرين
گل بدن جي گام ڪنجل ڪر نه ڀرين
سهڻي سونهن سندين، پکي پڃرن ۾ وڌا
چار اڏنت
ڪلنگ ڪنٺ ڪٿين ناس ته ڪڪيهل
پريان پيشاني پنرو ۽ ڇاتي مور مثل
سرخي رنگ رتا پٻ سي پاريهل
محبن ماڪ مهل گيتن سان گل چونڊيا
چار ڦول (گل)
گل لالا جيئن لب گلابي ڪليان
ڌاوا دست لڪيران وانگ عباسي تليان
چمن چُڻ هڻ ول ڦل چاوڻ ڄليان

چار ڦل (ميوا)
رخ سيب سڄڻان دانت اناري هون
ڇاتي گج پناهه اندر زيب گهڻو زيتون
مُنگ ڦليان محبوبن چيچان چڱيون چون
اڳ ڏٺو مون نه ههڙو رنگ هدايت علي چوي

چوڻيءَ ۾ سورهن سينگار جا وصب
ناٿ ڪَڪَهيل سهه گلو ڪوئل ٻولان پٻ پاريهل پار
ترنگ تيلير مرگهه نينان ڪيهر ڪمري هلتان ڪنجل ڍار
خيرا ابرو جو ڦل گلان لب لال ناخن ڄڻ عباسي قطار
ڏند ڏاڙهون سيب ٺوڊي ليمن جوڙو انجير اڊي اظهار
اهڙي ئي آچار ٿا سورهن ڳڻجن سينگار
اهي ڏت ڪيا ڏاتار حسينن ساڻ هدايت علي چئي.

ڏور بيت ۾ بلوچڪي لفظ
ڪلئو ڏنائين ڪامل کي ڄڻ گم ٿيل هيس گوخ
ڀٽڪي پيو ڀلي سان جيئن ڳالهايائين گند گنوخ
اڪن جهڙي آبادي ڪندو هيو رات توڙي رئوخ
پرينءَ پوکيس پوک، هيرن جهڙي هدايت علي چئي
بيت جي مراد: هرڻيءَ جوماري حضور پاڪ ﷺ کان هرڻيءَ بابت پڇا ڪري پيو پر پاڻ ڪريم ﷺ جن چيس ته هرڻيءَ جو آءٌ ضامن آهيان هرڻي ايندي، هرڻي آئي ماري معجزو ڏسي مسلمان ٿيو.
لفظن جي معنى ڪلئو=ووڙ، گوک= ڳئون، گنوک= چريو، رئوخ= ڏينهن.
سائين نازڪ ويا آهن نار تي اها ڪيائين ڪهاڻي
ڳڻن ڀريو ڳالهه کي ويو صفا سڃاڻي
انهيءَ جاءِ جانب ويو جت منزل هيائون ماڻي
گل کنيا گوهر اگهي رهبر جي راڻي
ٿي صحن سرهاڻي، هوت مهابي هدايت علي چئي
بيت جي مراد: حضرت جابر انصاريءَ جي دعوت تي جڏهن حضور پاڪ ﷺ آيو ته پٽ جابر جا مري ويا هئا ڳالهه گهڻي آهي پر مختصر طرح نبي پاڪ ﷺ نينگرن جي گهر ڪئي ته مون سان گڏ طعام کائن. جابر چيو ته راند تي ويا آهن. نبي پاڪ ﷺ رب جي حڪم سان دعا گهري ته جابر انصاريءَ جا پٽ زندهه ٿيا.