15. رهاڻ رحمت الله جي (رحمت الله عباسيءَ جو ڪتاب)
سگهڙ عبدالرحمٰن مهيسر، سڪندر خشڪ، ڊاڪٽر محمد لائق زرداريءَ، صوفي غلام مصطفى ڪانڌڙي، سيد حسين شاهه صوفاڻي، سيد حاڪم علي شاهه بخاري، گل مورو ۽ غلام رضا مهر به ڪتاب ۽ سگهڙ بابت ويچار ونڊيا آهن. ڪتاب ۾ يادگار تصويرون پڻ ڏنل آهن. ڪتاب جا ٻه سئو کان وڌيڪ صفحا آهن. ڪتاب ۾ ڪٿي ڪٿي صورتخطيءَ جون چڪون به ملن ٿيون.
لوڪ ادب جي مذهبي صنفن سان گڏ مناظرا، ٽيهه اکريون، سينگار، ڪافيون، ڳجهارتون، گرو چيلو وغيره ڏنو اٿائين. هو ڏهس کان اڳتي ويهيس ۽ ٽيهس تائين به پهتو آهي: مثال لاءِ هتي سندس سينگار جي بيتن مان ڏهس، ويهس، ٽيهس ۽ چاليهس ڏجي ٿو:
چاليهس (نالا وارن جا)
زلف ڪارا ڪاڪل قهري ڇا هوءِ مينڍا منگ،
ڪچ ڪٽونب ريڍان قطط گهنڊيدار گيسو گنگ،
ڪيچ ترنگ تلوار ڪي ڪرال ڪيس وجهن ونگ،
ڇتا ڄنڊڙا ريکن ويشان ڍول نرالا ڍنگ،
چونڊا ٻونگر ڪڪر ڪتت اگ بال ڀنڀا انگ،
جميعته المڪت هيئنر بج ٻيهر هڻڻ ٻنگ،
چرنن جي چاهه تي پوءِ چري پيا چنگ،
ونگڙا ويڙهيل گهنڊڙا گهائن سر تي سونا سنگ،
سياهي نه پڄي سنسار جي ڏين ڏيکاري ڏنگ،
رحمت الله چئي رنگ، ٻيا اصل نه ڏٺم عباسي چئي.
ويهس بيت (ويهه نالا اکين جا)
اکين الري عاشقن جي ڪيا سيني تي سٽڪا،
آئيز استر نئيتر ڊيلا نه گهورن ڪئي گهٽڪا،
نين ديدون نيڻ تارا ڪيالوچن درگ لٽڪا،
اڳيان اگ چتر چڪس ڪئي چشم دل چٽڪا،
خوندر گيهه بهر ڇم جي مور نه ڪوئي مٽڪا،
ڪجليون ڪيف ڪڪوريون ٿيون ڪهي ڪن ڪٽڪا،
ڪڙڪيا ڪان ڪارين جا پئي جهري دل جهٽڪا،
خنجر ڀالا خن کوڙي ڪن الاهي سر اٽڪا،
عين ناکن ناز نهوڙي ڪيا ڀو ڀورين ڀٽڪا،
بانوري باداميون بلوريون ڪن هينئن ۾ هٽڪا،
شرميليون شوق شڪار لاءِ ٿيون زوريءَ ڪن زٽڪا،
چاهه سک چين ڦٽايو پيا ڏيل منهنجي ڏُٽڪا،
پوش مٿان پاڪائيءَ جو ڪئي خن خجن کٽڪا،
ڪجل ريءَ ڪهي ويون ملي واهه مون کي وٽڪا،
ڏاهن چيو ڏهس ۾ مون ڄاڻ ڪهڙي ڄٽڪا،
اهڙيءَ ريت رحمت الله چئي، ڪيا ٻن اکين ٻٽڪا،
ناز ڪري نٽڪا، ويون اهڙي انگ عباسي چئي.
ڏهس بيت وارن تي
سٽي مانگ سر کنڊ سان جڏهن پاڪ حسن پر ڪيا،
پدم پيهي ويا پٽ ۾ پئي ڪو هن تي ڪرڪيا،
ونگ و سيهر وينگس تي ڄڻ واسينگن ورڪيا،
اليهر تليهر عبرت ۾ پئي سيهر سرڪيا،
پربت فيل فراق ۾ ٿي فاقعن تي ڦڙڪيا،
هينڊل مئنڊل حيرت ۾ پئي ڏونگر ۾ ڏرڪيا،
هاٿي هنجهه حيران ٿيا پئي برن ۾ ڀرڪيا،
عاشق ال عباسي چئي ترندي سي ترڪيا،
تاب حسن تجلي کان پئي ڄر انهيءَ ڄرڪيا،
زيب زهد جو ضد ڪيو ڪئين مين پئي مرڪيا،
جهور پئي جرڪيا، اهڙي رنگ رحمت الله چئي.
ويهس (شينهن جو سينگار)
ڏسي قمر چيلهه قريب جي ٿيو چيٽو شينهن چريو،
ليس پنچان لڪي ويا اچي ڪيهر پنڌ ڪريو،
سنگهن ڪار ڌو سڪ ۾ وڃي مزار ات مريو،
هريک ڪينٽل حجاب کان ٿي ٻيلائي ات ٻريو،
پينچک ڪنيرا پوئتي ٿيا پئي ٽائيگر پاڻ ٽريو،
مرگب ببر ماٺ ۾ هو ڏسي ڏيل ڏريو،
ڪنٽيرا بن راجا قدمن ۾ پيا اچن واٽ وريو،
ڪٽ قيصر قال ۾ پئي خود ئي خيال کريو،
راجا سنگها بن رحمت الله چئي پئي پنڊريڪ پنڌ پريو،
اهڙي بيهڪ بدن جي نه ڪنهن جي ڀيٽ ڀريو،
سينگار سهڻو سڄڻ جو، پئي ٺهه پهه هانءُ ٺريو،
سنسار سڀ سريو، ٿيو عاشق ايئن عباسي چئي.
ٽيهس (ناگن جو )
زلف سياهه سر سڄڻ جي ڇا ڪاريهر کڻي ڪر،
سپ سسيهر سرڪي ويا وڃين بشيهر وسايو بر،
ڀونگ ڀور ڀڄي ويا تليهر ڇڏيو تر،
سنبڪ مار سوبان ڇا نه ڀڄنگ ڪيو ڀر،
جو جڪ گيڙوءَ جاءِ مٽائي وئيس ڇڏيو هو ور،
وسيهر ورڻ ڇڏيو ويو دوش مٽائي در،
ارڙ واسينگ عباسي چئي ويو جوءِ مٽي جر،
رپ روءِ مٽي ڇڏي ويو گهٽ مٽائي گهر،
راجلا حيث رحمت الله چئي ارقم پئي ار،
مون نالا نانگن جا ڪيا ٽيهس انگ اکر،
سنسار سڄوئي سر، مٽ نه ٿيو محبوب جو.
ڏهس (سج جا نالا)
سج سلامي سڄڻ جو هئي رڀن مٽي رُوءِ،
شمس سن شڪي ٿيو وئي بان بهاري بُوءِ،
ڪنبيو سوهو ڪڪرن ۾ ويو جلوو ڇڏي جُوءِ،
آفتاب رهيو عبرت ۾، مٽي ماڳ مٿي تان موءِ،
خاور شارڪ کٽي ويو وئي خرشيد هلي کوءِ،
رات ٿي رحمت الله چئي ٿي هنڌين ماڳين هوءِ،
صدقي سرور ڄام جي، هيس اولي سندي اوءِ،
نه ته ساعت ۾ سڙي وڃي ها سورج مٿي سوءِ،
ڪسر تنهنجي ڪوءِ، اصل نه ٿي عباسي چئي.
سينگار بيت
پائي پوشاڪون پدمڻي جڏهن هس ڪڙولا هار،
هٿين منڊيون ڪنين والا ويڙهه ڪنهين وار،
ناز نسبيون بينسر بولو جي نٿ پائي نار،
ٽِڪا ايرنگ نورا ٻانهين جهومڪ سندي جهار،
ڦل دهري ڪوڪا ڦلي جي ڇير ڪري ڇمڪار،
لڙهي لڪڙي سنگهر مرڪون چوٽي ڦل چوڌار،
پٽا سريون پائي پوشاڪون ٿي ملڪان ڪري مار،
عجب موهي عباسي چئي ٻڍا توڙي ٻار،
کڻي هٿ هزار ٿي روز ڪريان رحمت الله چئي.